Temnos
Temnos veya Temnus (Grekçe: Τῆμνος; Aiolic; Yunanca: Τᾶμνος,[1] antik Aeolis'te bulunan küçük bir Yunan polisi (şehir devleti) idi. Daha sonra Anadolu'nun batı kıyısında bulunan Roma'nın Asya eyaletine dahil oldu. Günümüzde, İzmir'e bağlı Menemen ilçesinin Görece köyü yakınlarında bulunmaktadır.[2][3]
  Temnos Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Diğer adı | Temnus |
|---|---|
| Konum | Görece, Menemen, İzmir, Türkiye |
| Bölge | Aiolis |
| Koordinatlar | 38°40′19″N 27°11′49″E / 38.6719°K 27.197°D |
| Tür | Yerleşim yeri |
Küçük kasaba, sikkelerde gösterildiği gibi Gediz Nehri yakınındaydı. Yüksekte yer alan bu yer, Kyme, Fokaia ve Smirni bölgelerinin manzarasına hakimdi.
Herodotos, 12 adet Aiol kenti arasında Temnos'u da sayar.[4] Bu kentlerin, MÖ 1050 yılı civarında Yunanistan'dan bölgeye gelen Aioller tarafından kurulduğu söylenmektedir.[5] Temnos, MÖ 5. yüzyılda klasik dönemde Atina liderliğindeki Attika-Delos Deniz Birliği'ne katılmamıştı ve bu dönemde muhtemelen Perslere bağımlıydı. Ancak MÖ 394'te Pers egemenliği olmadan yaşanabilecek bir şehir olarak anılmaktadır. Temnos, MÖ 4. yüzyılda kendi bronz parasını basmıştır.[6]
Helenistik dönemde gelişmiş bir topluluktu.[7] Burada, MÖ 155 yılında Pergamon Krallığı'na karşı savaşı sırasında Bithynia Kralı II. Prusias'ın tarafından yağmalanan ve yakılan Apollon onuruna yapılmış bir tapınak bulunuyordu. Augustus döneminde zaten düşüşteydi; Tiberius döneminde bir depremle yıkıldı ve I.yüzyılda yaşayan Romalı tarihçi Plinius zamanında artık yerleşim olmaktan çıktı. Yine de daha sonra yeniden inşa edildi.
Şehrin dikkate değer şahsiyetlerinden birisi, retorikçi Hermagoras idi.[8]
Bizans döneminde büyük olasılıkla Archangelus adını almıştır. 1413 yılında Türkler, Kaiadjik yani küçük kale adını verdikleri Archangelus kalesini ele geçirdiler; bu kale, şimdi Menemen olarak bilinen Maenomenus ovasında bulunuyordu.
Piskoposluğu, eyaletin başkenti ve metropol makamı olan Efes'in seçmenlerinden biriydi.[9] Artık bir yerleşim piskoposluğu olmayan Temnos, Katolik Kilisesi tarafından 1933'ten bu yana itibari (titular) bir piskoposluk olarak listelenmektedir.[10]
Piskoposlar
değiştirFransız tarihçi ve ilahiyatçı Michel Le Quien üç piskopostan bahseder:[11]
- 451 yılında yaşayan Eustathius;
- İznik Konseyinde hazır bulunan Theophilus (787);
- Ignatius, Konstantinopolis'te (869).
Bu piskoposluk Notitiae Episcopatuum'da belirtilmemiştir. Ramsay ("Asia Minor", 108), Temnus piskoposluğunun, onuncu yüzyıldan on üçüncü yüzyıla kadar "Notitiae Episcopatuum"un Smyrna'ya tahsis ettiği Archangelus piskoposluğunun aynısı olduğunu düşünüyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ MÖ dördüncü yüzyıla tarihlenen sikkelere ve MÖ üçüncü yüzyılın sonuna tarihlenen Helenistik yazıtlara göre ("I. Perg." 5).
- ^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 56 ve dizin notları eşlik ediyor.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ Atcı, Esra (25 Eylül 2024). "Some Notes on Aeolian Neonteichos and Temnos". OANNES - International Journal of Ancient History (İngilizce). 6 (2): 459-479. doi:10.33469/oannes.1473452. ISSN 2667-7059.
- ^ Oğuz Tekin (1998) Eski Yunan Tarihi, İletişim Yayınları (2. Bas), s.39
- ^ Hansen, Mogens Herman & Nielsen, Thomas Heine: ”832 Temnos”, An Inventory of Archaic and Classical Poleis. (An Investigation Conducted by The Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation) Oxford: Oxford University Press, 2004. ISBN 0-19-814099-1
- ^ Hermann, P. (1979). Die Stadt Temnos und ihre auswärtigen Beziehungen in hellenistische Zeit (en alemán). in: Istanbuler Mitteilungen 29. ss. 239-271
- ^ "A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Herma'goras". www.perseus.tufts.edu. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana, 2013, 978-88-209-9070-1), p. 986
- ^ "Temnus (Titular See) [Catholic-Hierarchy]". www.catholic-hierarchy.org. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ Quien (O.P.), Michel Le (1740). Oriens christianus: in quatuor patriarchatus digestus : quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis (Latince). ex Typographia Regia.