İguana Geceleri (film)
İguana Geceleri[1][2] 1964 ABD yapımı psikolojik dramatik filmdir. Özgün adı The Night of the Iguana olan film 18 Mart 1968'de Türkiye'de sinemalarda gösterime girmişti.[3] Filmin Türkiye'de Ateşli Geceler adıyla da gösterilmiş olduğuna dair bazı kayıtlar vardır.[4][5]
| The Night of the Iguana | |
 "İguana Geceleri" (The Night of the Iguana) filminin sinema afişi | |
| Yönetmen | John Huston |
|---|---|
| Yapımcı | John Huston Ray Stark |
| Senarist | Anthony Veiller John Huston Tennessee Williams (oyun) |
| Oyuncular | Richard Burton Ava Gardner Deborah Kerr Sue Lyon Skip Ward |
| Müzik | Benjamin Frankel |
| Görüntü yönetmeni | Gabriel Figueroa |
| Stüdyo | Metro-Goldwyn-Mayer MGM |
| Dağıtıcı | MGM WB |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1964 |
| Çıkış tarih(ler)i | 6 Ağustos 1964, ABD 18 Mart 1968, İstanbul (Kent Sineması) |
| Süre | 125 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce,yer yer İspanyolca |
| Bütçe | 3 milyon $ |
| Hasılat | 12 milyon $ (1970'e kadar) |
| Diğer adları | İguana Geceleri (Türkiye) Ateşli Geceler (Türkiye) La nuit de l'iguane (Fransa) La notte dell'iguana (İtalya) La noche de la iguana (İspanya) Die Nacht des Leguan (Batı Almanya) |
Senaryosunu Anthony Veiller'in John Huston'la birlikte, Tennessee Williams'ın 1961'de yazdığı aynı adlı oyunundan uyarlayıp yazdıkları filmi John Huston yönetmiş, önemli rollerinde Richard Burton, Ava Gardner, Deborah Kerr, Sue Lyon ve Skip Ward oynamışlardır. Müzikleri Benjamin Frankel 'e ait olan filmin yapımcısı da John Huston'dır.[6]
Film 1965 yılında "en iyi yardımcı kadın oyuncu", "en iyi sanat yönetimi" ve "en iyi sinematografi" dallarında Oscar'a aday gösterilmiş, "en iyi kostüm - siyah beyaz" dalında bu ödülü almıştı.
Giriş
değiştirFilm, 1940'ların Meksika'sında geçer. Filmin baş karakteri, eski papaz, yeni turist rehberi Dr. T.Lawrance Shannon (Richard Burton)'dır. ABD'nin Virginia eyaletinde görevli iken kendi deyimi ile "çok çok genç yaşta bir papaz okulu öğretmeni" ile uygunsuz ilişki kurduğu için aforoz edilmiştir. Artık Texas'ta bulunan "Blake Tours" için turist rehberliği yapan Shannon bir grup din okulu öğretmenini Meksika'nın Puerto Vallarta bölgesine getirir. Bu yolculuk sırasında grubun başkanı Judith Fellows (Grayson Hall) tarafından on yedi yaşındaki yeğeni Charlotte Goodall (Sue Lyon)'ı baştan çıkarmaya çalışmakla suçlanır -gerçekte durum tam tersinedir- ve işten kovulur. Bir umutsuzluk anında da Shannon tur otobüsünün içindeki yolcularla birlikte kaçırarak dobra bir kadın olan Maxine Faulk (Ava Gardner)'un sahibi olduğu Mismaloya'daki Costa Verde Oteli'ne getirir. Kadınlara ve alkole olan zaafı yüzünden Shannon adeta bir ipin ucunda debelenmektedir, tıpkı Maxin'in yardımcılarının yakalayıp boyunlarından iple bağladıkları iguanaların debelendikleri gibi. Shannon alkol, umutsuzluk ve cinnet dolu bir geceyi, önce gezgin ressam Hannah Jelkes (Deborah Kerr)'in öğütleri ve himayesi, sonra Jelkes'in büyükbabası Nonno (Cyril Delevanti)'nun şiirleri, nihayetinde de Maxine'in göstermekten esirgemediği dostluğu sayesinde atlatmayı bilir.
Özet
değiştirKüçük bir din okulunun çalışanları olan bir grup orta yaşlı kadının tur rehberliğini yapan rahip Shannon (Richard Burton), grubun lideri Bayan Fellowes'in (Grayson Hall) sorumluluğuna verilmiş olan alımlı, seksi bir lolita olan yeğeni Charlotte'un (Sue Lyon) ısrarlı sataşmaları sonucunda başı iyice belaya girer. Örtülü bir lezbiyen olan Bn.Fellowes bu duruma öfkelenerek Shannon'u mahvedeceğini açıkça ilan eder. Shannon, Bn.Fellowes'in patronunu arayarak kendisini kovdurmasını önlemek için otobüsü Meksika körfezinde Fred isminde eski bir arkadaşının işlettiği ucuz ve telefonu olmayan (ki yanılıyordur, telefonu vardır) bir otele kaçırır. Buraya geldiklerinde Shannon, arkadaşı Fred'in ölmüş olduğunu ve otelin şimdi Fred'in güzel ve seksi dul eşi Maxine Faulk (Ava Gardner) tarafından işletildiğini öğrenir. Bir sinir krizinin eşiğinde, bir yandan kendisinden nefret eden turistleri diğer yandan da Maxine'i idare etmeye çalışırken otele şair büyükbabası Nonno (Cyril Delevanti) ile gelen bakire güzel, gezgin ressam Nantucketli Hannah Jelkes'e (Deborah Kerr) tutulur. Hannah ve büyükbabasının paraları yoktur fakat Shannon, Maxin'i yine de onlara bir oda vermesi için ikna eder. Zorlu geçen buhranlı bir gecede genç kız Shannon'a yine zor anlar yaşatır. Cinnet geçiren Shannon'u Maxine'in yardımcıları hamağa bağlarlar. Hamağa bağlı iken Hannah'ın ona içirdiği haşhaş çayı ve bir vaiz gibi içten nasihatleri onu sakinleştirir. Shannon ve Hannah arasında oluşan bağ Maxine'i umutsuzluğa sürükler. Şimşeklerle dolu fırtınalı bir gecede büyükbaba ölür. Ertesi gün her şey aniden durulur.
Oyuncu kadrosu
değiştir
| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Richard Burton | Peder T. Lawrence Shannon |
| Ava Gardner | Maxine Faulk |
| Deborah Kerr | Hannah Jelkes |
| Sue Lyon | Charlotte Goodall |
| Skip Ward | Hank Prosner |
| Grayson Hall | Judith Fellowes |
| Cyril Delevanti | Nonno |
Film hakkında notlar
değiştir- Tennessee Williams bu oyunu 1961'de yazmıştı (Penguin Yayınları'ndan o yıl çıktı). Aynı yılın 28 Aralığında da New York Royale Tiyatrosunda sahnelenmişti. O zaman Shannon rolünü Patrick O'Neal, Maxine rolünü de Bette Davis üstlenmişlerdi.
- Orijinal piyeste'ki Nazi turist karakterler film versiyonundan çıkarılmışlar.
- Film Meksika 'nın Mismaloya körfezinde Puerto Vallarta20°40′K 105°16′B / 20.667°K 105.267°B'nın hemen güneyinde çekilmişti. O yıllarda (1963) filmin aktörü Richard Burton ile aktris Elizabeth Taylor arasında ateşli bir aşk yaşandığı için film setine sayısız paparazzi akın etmişti, bu da filmin çekildiği Puerto Vallarta'nın dünya çapında tanınmasını sağlamıştı(O sırada Elizabeth Taylor Eddie Fisher'le 4. evliliğini sürdürmekte idi, zaten bu yılda da (1964) Richard Burton ile 5. evliliğini yapacaktır.)
- Filmin çekildiği küçük tenha körfez şimdilerde Mismaloya köyü olmuştur ve yerliler turistik amaçla film setine dokunmayıp restoran haline getirmişlerdir.
- Yörenin yöneticileri,şimdiki şöhretlerini borçlu oldukları Yönetmen John Huston'un bir heykelini Puerto Vallarta'ya dikmişlerdir.
- 3 Milyon dolarlık film bütçesinin yarısı oyuncuların ücretleri olarak ödenmiştir.
- Filmin tek Oscar ödülünü kostüm tasarımı dalında Dorothy Jeakins almıştır
- Filmin lolitası Sue Lyon bu filmden iki yıl önce Stanley Kubrick'in, Vladimir Nabokov'un ünlü romanından uyarlayıp çektiği Lolita adlı filmde ünlenmişti (1962)
- Ücra bir mekanda yapılan çekimlerin yarattığı gerilimi hafifletmek için çekimler başlamadan yönetmen John Huston tüm oyunculara birer altın kaplama tabanca ve üzerinde oyuncuların isimlerinin yazıldığı kurşunlardan vermiştir. Böylelikle oyuncular birbirlerini öldürmeye karar verirlerse adlarının yazılı olduğu kurşunları kullanabileceklerdir. Film bittiğinde bu yöntemin işe yaradığı anlaşılmış, ekip arasında önemli bir sürtüşme yaşanmamıştır.
- Deborah Kerr'ın de 16 Ekim 2007'de ölmesi ile dört başrol oyuncusundan bugün için (Haziran 2009) sadece 1946 doğumlu Sue Lyon hayattadır.
Filmin karakterleri
değiştirTennessee Williams'ın sinemaya uyarlanmamış eseri yok gibidir. Adeta Freud'un tiyatrodaki takipçisi olan Williams'ın karakterlerinin ortak özellikleri cinsel saplantlarının esiri, sinirli, gergin, dengesiz kişiler olmalarıdır. Eserleri de genellikle bir "karakter çalışması" özelliği taşır. "İguana Geceleri" de bu kalıplara uyar. Aslında sinemaya uyarlanmaya uygun olmayan eserin dramatik bir yapısı yoktur. Bu nedenle film bir 'karakterler tahlili' şeklinde devam eder. Filmin karakterleri Williams'ın her zamanki dengesiz ve patolojik karakterleri birtakım simgelerle (iguanalar gibi) desteklenmişlerdir. Bu filmdeki başlıca karakterler şöyle sıralanabilir;
- Genç kızlara olan düşkünlüğü yüzünden işinden uzaklaştırılmış alkolik bir rahip (Richard Burton).
- Issız bir köydeki tenha otelinde 2 yerli uşağı ile alem yapan dul bir kadın (Ava Gardner).
- Çok yaşlı şair büyük babası ile dünyayı dolaşan evde kalmış kız kurusu (Deborah Kerr).
- Dişiliğini erkekleri etkilemek için cömertçe kullanan şımarık zengin kızı (Sue Lyon).
- Lezbiyen bir öğretmen (Grayson Hall).
- Esrarkeş Çinli aşçı.
Adlandırma
değiştir
Oyuna ve oyundan yapılan sinema uyarlamasına Türkiye'de verilen değişik adlar topluca gösterilmiştir:
| Verilen ad | Notlar |
|---|---|
| The Night of the Iguana | 1961 tarihli Tennessee Williams oyununun özgün adı |
| The Night of the Iguana | 1964 tarihli sinema uyarlamasının özgün adı (ABD) |
| İguana Gecesi | 1966'da Türkiye'de Altın Kitaplar'ın verdiği Türkçe ad |
| İguananın Gecesi | 1990'da Türkiye'de Can Yayınları'nın verdiği Türkçe ad |
| İguana Geceleri | Filmin Türkiye'deki adı |
| Ateşli Geceler | Filmin Türkiye'deki alternatif adı |
Kaynakça
değiştir- ^ Mitos ve Kuşku, Atilla Dorsay, 1977. Görsel Yayınlar s. 292 Türkçe isim için referans 1
- ^ 100 Yılın 100 Yönetmeni, Atilla Dorsay, 1995. Remzi Kitabevi s. 247 Türkçe isim için referans 2
- ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009.
- ^ http://www.digiturk.gen.tr/tvProgram/progDetail.aspx?contentID=6052[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009.
Dış bağlantılar
değiştir- IMDb'de İguana Geceleri
- Allmovie.com'da "The Night of the Iguana" 19 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- filmdenfotoğraflar 2 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- LIFE MAGAZINE fotoğraf arşivinde Richard Burton
- Richard Burton Official website2 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Deborah Kerr at Reel Classics
- Alman afiş 29 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sountrack albümü kapağı[ölü/kırık bağlantı]
- Filmin lobi kartları
- Filmin değişik bir afişi
