Tkemakaravi
Tkemakaravi (Gürcüce: ტყემაკარავი), Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti Belediyesi sınırları içinde bir köydür.
Tarihçe
değiştir
Tkemakaravi köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde yer alıyordu. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.
Tkemakaravi köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde "Tamakarav" (طمقرو) biçiminde yazılmıştır. Bu tarihte köy Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Salnameye göre köyün nüfusu 88 hanede yaşayan 244 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak sadece 10 inek, 12 at ve 43 keçi kaydedilmiştir.[1]
Tkemakaravi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Tkemakaravi (Ткемокарави) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Çahati nahiyesinin iki köyünden biriydi. Nüfusu, 104'ü erkek ve 99'u kadın olmak üzere, 29 hanede yaşayan 203 kişiden oluşuyordu. Köy halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde yazılmıştır. Çahati nahiyesinin diğer köyü, aynı zamanda idari merkez olan Çahati idi.[2]
Tkemakaravi köyü, Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmasının ardından Müslüman Gürcülerin göçüne de sahne olmuştur. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1891 yılında, "Tkemakravi" (ტყემაკრავა) şeklinde yazdığı köyden 10 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini belirtmiştir. Oysa 1876 yılında köyde 88 hane varken, 1886 yılında hane sayısı 29'a düşmüş bulunuyordu. Çiçinadze'nin verdiği bilgiye göre bu tarihte köyde 40 hane yaşıyordu. Çiçinadze, Tke-Makravi (ტყე-მაკრავა) köyünün Tke ve Makravi köylerinden oluştuğunu, iki köyün bir adet camisi ve bu caminin de Laz bir imamı bulunduğunu yazmıştır.[3][4] Batum ve Çürüksu bölgelerinin Osmanlıların Ruslara teslim etmesi sırasında bölgede bulunan Aleksandr Frenkel ise, 1879'da yayımlanan kitabında, Osmanlıların Çürüksu Gürcülerini, özellikle kadın ve çocukları zorla toplayıp Batum limanından Trabzon'a yolladığını yazmıştır.[5][6]
Coğrafya
değiştirTkemakaravi köyü, Mesheti Dağı'nın batı eteğinde, Kintrişi Deresi'nin sağ tarafında, deniz seviyesinden yaklaşık 480 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 22 km uzaklıktadır.
Nüfusu
değiştirTkemakaravi köyünde 1886 yılında 203 kişi yaşıyorken, 2014 yılında sadece 2 kişi ikamet ediyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364-365, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1308-1309". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 123". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 20". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
- ^ "A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 39, 107". 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
- ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 72, 163, ISBN 978-625-6385-85-6