Toprak işleyenin, su kullananın
"Toprak işleyenin, su kullananın", Türkiye'de ortanın solu anlayışını savunan Bülent Ecevit'in 1970'li yıllarda miting ve siyasi demeçlerinde kullandığı, sosyal demokrasiyi öne çıkararak kırsal kalkınmayı hedefleyen köykent projesine atıfla kullanılan siyasi slogan.
Slogan, ilk olarak dönemin Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Sekreteri Bülent Ecevit tarafından 11 Ağustos 1969 tarihli basın toplantısında zikredildi.[1] Bunun ardından partinin 1969 seçimleri için ortaya koyduğu, Düzen Değişikliği Programı isimli manifestosunda bu slogan doğrultusunda Türk köylüsünün toprak ve su ağalığının "sömürüsünden kurtarılacağı" ifade edildi.[1][2] 1970 yılında CHP'nin İstanbul il örgütü tarafından "Toprak işleyenin, su kullananın" başlıklı bir rapor hazırlandı. Atatürkçülüğü yeniden tanımlamaya yönelik bu raporda, Mustafa Kemal Atatürk'ün dış sömürüye karşı olduğu gibi iç sömürüye de karşı çıktığı vurgulandı ve bu doğrultuda Atatürkçülüğün o dönemde üretim ilişkilerine ve sömürü düzeninin sonlandırılmasına odaklanması gerektiği aktarıldı. Tanıl Bora'ya göre bu dönemler Ecevit'in "alâmet-i farikası" hâline gelen bu slogan, buna mukabil olarak sağdan komünizm suçlamaları getirmekteydi.[2]
1969 seçimlerine dek İsmet İnönü'nün ortanın solu anlayışını desteklemesi nedeniyle bu prensibe itiraz etmeyen Kemal Satır ve Nihat Erim gibi isimlerin aralarında yer aldığı parti içi muhalefet, Ecevit'in ön plana geçmesiyle özellikle bu sloganı eleştirdiler. Parti içi muhalefet, bu sloganın gerçekleşmesinin yasal olarak mümkün olmadığını, mülkiyet hakkının ihlali anlamına geleceğini savundu. 1970'te gerçekleşen 20. CHP kurultayında, bu grup sloganın partiye oy kaybettiğini öne sürdü.[3]
Slogan CHP'nin 1973 seçimleri için olan manifestosunda da yer aldı.[4]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Kemal, Yıldırım (2013). "1950 - 2011 YILLARI ARASINDA YAPILAN GENEL SEÇİMLERE YÖNELİK SEÇMEN DAVRANIŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (4). s. 20.
- ^ a b Bora, Tanıl (2017). Cereyanlar: Türkiye'de Siyasî İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 580.
- ^ Tütüncü Esmer, Gülsüm. "Türk siyasal yaşamında ortanın solu tezi" (PDF). Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. ss. 49-50. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
- ^ Tütüncü, a.g.e., s. 71.