Uzaktaki Köprü

Uzaktaki Köprü veya Savaş Köprüleri (İngilizce: A Bridge Too Far), aynı isimli kitaptan uyarlanan 1977 yapımı film. Kitabın yazarı, Cornelius Ryan'dır. Film, II. Dünya Savaşı sırasındaki Market Garden Operasyonunu ve başarısızlık hikâyesini anlatır. Operasyonda Müttefik kuvvetlerin amacı Alman cephe hatlarını yararak, birçok köprüyü ele geçirmek ve işgal altındaki Hollanda üzerinden Ren Nehri'ni geçerek Nazi Almanyası'na girmektir. Filmin ismi İngiliz General Frederick Browning’in operasyonu duyunca İngiliz Mareşal Bernard Montgomery’ye yaptığı “Galiba bir köprü fazla hesaplanmış” yorumundan gelmektedir.

Uzaktaki Köprü

A Bridge Too Far (İng.)
Yönetmen	Richard Attenborough
Yapımcı	Joseph E. Levine
Senarist	Cornelius Ryan William Goldman
Oyuncular	Dirk Bogarde James Caan Michael Caine Sean Connery Edward Fox Anthony Hopkins Hardy Krüger Laurence Olivier Robert Redford Maximilian Schell
Müzik	Alfonso Vilallonga
Görüntü yönetmeni	Geoffrey Unsworth
Kurgu	Antony Gibbs
Dağıtıcı	United Artists
Yapım yılı	ABD, 1977
Süre	176 dakika
Dil	İngilizce
Diğer adları	Savaş Köprüleri

Filmin kadrosu oldukça geniştir ve dönemin birçok ünlü aktörünü içerir; Dirk Bogarde, James Caan, Michael Caine, Sean Connery, Denholm Elliott, Elliott Gould, Edward Fox, Gene Hackman, Anthony Hopkins, Jeremy Kemp, Laurence Olivier, Robert Redford, Liv Ullmann, Maximilian Schell, Hardy Krüger ve Ryan O'Neal. Film müzikleri kendisi de II. Dünya Savaşında Market Garden Operasyonuna katılan John Addison tarafından bestelenmiştir.

Konusu

Film arşiv filmlerden bir Hollandalı kadının (Kate ter Horst) anlatımıyla başlar. Savaşın beşinci yılına girilmiştir. Normandiya Çıkarması tamamlanmış ancak müttefik kuvvetler çok aşırı uzayan ikmal hatları yüzünden çakılmış kalmıştır. Müttefik Kuvvetler Başkomutanı Dwight Eisenhower, ABD Generali George Patton veya İngiliz Feldmareşal Bernard Montgomery’nin önerdiği iki yol arasında seçim yapmak zorundadır. İki komutanın da savaşı erkenden bitirmek için birbirinden tamamen farklı planları vardır. Eisenhower, siyasi baskı altında Montgomery’nin Market Garden Operasyonunu seçer. Eylül 1944'te Müttefik kuvvetlerin ilerleyişi Belçika Lommel’de durdurulur. Market Garden’e göre 35.000 paraşütçü İngiltere’deki üslerinden alınarak işgal altındaki Hollanda’ya, cephenin 150 km gerisine indirilecektir. Tarihteki en kapsamlı hava indirmesinin amacı önemli nehirler üzerindeki köprüler ele geçirilecek ve elde tutulacak, bu sayede açılan yoldan 20.000 araçlık mekanize birlikler süratle ilerleyecek ve Arnhem üzerinden Almanya’nın içlerine girilmiş olacaktır. İngiliz üst komuta seviyesinin tahmini, operasyon sırasında sadece Hitler gençliği ve yaşlı milislerle karşılaşacaklarıydı. Plan 7 gün içinde başlayacak ve Mekanize Birliklerin ise paraşüt birliklerinin indirilmesinden 2 gün sonra Arnhem’de olması planlanmaktadır. ABD 101. Hava İndirme Birliği, General Maxwell Taylor komutasında Eindhoven’ın kuzeyi ve Meuse Nehri üzerindeki köprülerin ve yolların alınmasıyla sorumludur. ABD 82. Hava İndirme Birliği ise General James Gavin komutasında Maas Nehrindeki ve Nijmegen’in kuzeyindeki köprü ve yolların alınmasından sorumludur. İngiliz 1. Hava İndirme Birliği, General Robert Urquhart (Sean Connery) komutasında Oosterbeek'in kuzeyine çıkarma yapacak ve Ren Nehrindeki Arnhem köprüsünü ele geçirecektir. Polonyalı 1. Paraşüt Birliği ise General Stanislaw Sosabowski (Gene Hackman) komutasında güneye inecek ve Yarbay John Dutton Frost (Anthony Hopkins) komutasındaki birlikle birleşecektir. General Brian Horrocks (Edward Fox) komutasındaki Mekanize Birlikler ise Yarbay John Vandeleur (Michael Caine) öncülüğünde olabildiğince hızla açılan yoldan ilerleyecektir. Arnhem’da diğer indirme birlikleriyle buluşulacaktır. Alman tarafında ise Feldmareşal Gerhard von Rundstedt ve Model, Hollanda’nın işgal harekâtı için Patton’ın seçileceğini öngörürler. Cephedeki SS birlikleri ise Arnhem’e geri çekilir. Polonyalı General Sosabowski (Hackman) planın açıklandığı toplantıda sessiz kalır ve daha sonra planın uygulanabilirliği konusunda çekinceleri olduğunu bildirir ve yenilgiyi önceden tahmin eder. Amerikan komutanları ise gündüz paraşüt atlayışı tedirgin etmektedir. Genç bir İngiliz istihbarat subayı, İngiliz General Browning’e (Dirk Bogarde) Arnhem’de yeniden bir keşif uçuşu yapılmasını önerir ve önerisi onaylanır. General Urquhart tarafından yapılan toplantıda Arnhem köprüsünü ele geçirecek ekip inişe uygun olmayan saha yüzünden köprüden uzağa inileceğini açıklayacak, bu ise kafalarda soru işaretleri oluşturacaktır. General Browning ise bir köprünün bile alınamaması halinde tüm planın başarısız olacağını açıklar. Sosabowski ise adamlarının kırılacağını, bu operasyona ancak muhalefet şerhinin kabul edilmesi halinde emre itaat ederek katılacağını bildirir. İngiliz teknik ekipler Hollanda’daki ağaçlık ve nehirlerle kesilen yapının özellikle telsiz haberleşmesinde engel olacağını öngörseler de plana karşı gelmemek adına görüşlerini bildirmezler. Arnhem bölgesinde alçak uçuş yapılmasını savunan istihabarat subayı fotoğraflarda açıkça Panzer birliklerini görür ve durumu üstlerine bildirir. Hollanda yeraltı teşkilatınca da teyit edilen Panzer birliklerinin varlığı Browning tarafından göz ardı edilir. İstihbarat subayı ise görevden alınır. Operasyonda önce yapılan son toplantıda hızın çok önemli olduğu bir kez daha vurgulanır ancak açık tutulması gereken ana yol (Lommel-Valkenswaard-Eindhoven-Son-Veghal-Uden-Grave-Nijmegen-Elst-Arnhem) ancak iki arabanın yan yana geçebileceği bir yoldur. Operasyonun ilk aşaması beklendiği gibi gerçekleşir, paraşütçü birlikleri sorunsuz iner ve Alman birliklerine sürpriz yaparak hiçbir direnişle karşılaşmadan ilerler. Model, ABD özel birliklerinin kendisini yakalamak için bölgeye geldiğini sanır ve Arnhem’den geriye çekilir. Alman komutanlardan General Lugwig (Hardy Krüger) planı anlar ve Nijmegen ve Arnhem bölgesine takviye yapar. İndirme sırasında yakalanan bir askerin üzerinde bulunan Market Garden Operasyonunun planına inanmayan Model, yine de böylesi bir saldırıyı püskürteceklerini bilir. Alman direnişi Mekanize Birliklerin ilerleyişini yavaşlatır. Yavaşlamanın bir diğer sebebi de dar yollardır. 101. Hava İndirme Birliği ele geçireceği köprüye yaklaşınca Alman topçusunun saldırısı başlar ve sonunda köprü imha edilir. Geçilebilecek bir yüzer köprünün tekrar kurulması çok zaman alır. Nijmegen’de ise 82. Hava İndirme Birliği derme çatma sallarla nehri geçmeye çalışır. Almanlar köprüyü imha edemeden ele geçirseler de Mekanize Birlikler çok geciktiği için alınan köprü bir işe yaramaz. 1. Hava İndirme ise aynı anda iki SS birliğiyle savaşın içinde bulur kendisini. İngilizler Arnhem’in bir kısmını ele geçirirler ama ellerinde fazla tutamazlar. Mekanize Birlikler artık ilerleyemez hale gelir ve Arnhem’deki paraşütçüler ya Naziler tarafından esir alınır ya da geri çekilmeye zorlanır. Market Garden başarısız olur.

Çekim notları

Filmin çekimleri sırasında Deventer Köprüsü, 1977

Deventer Köprüsünün günümüzdeki 2013 yılındaki hali

Film 1976 yılının Eylül ayında yapılır. Toplamda 1000 paraşütçü eski tip Dakota uçağından atlayış yapar. Uçaklar Joseph Levine Filmcilik Şirketinden kiralanır. Yeterli sayıda uçak güvenlik testini geçemeyince Cibuti, Danimarka ve Finlandiya gibi ülke hava kuvvetlerinden eski uçaklar satın alınır. Arnhem Köprüsü ile ilgili sahneler Hollanda'nın Deventer kentinde çekilir. Arnhem Köprüsü hala yerinde olmasına rağmen yanındaki şehirleşme çekimlere izin vermeyecek seviyede olduğu için tercih edilmemiştir. Nijmegen Köprüsüne saldırı sahnesinin çekilmesi “milyon dolarlık 1 saat” diye adlandırılmıştır çünkü gerçek hayatta köprüdeki yoğun trafik sebebiyle yerel yönetimden yüklü bir bedele sadece 3 Ekim 1976 sabahı 8 ile 9 arasında izin alınabilmiştir. Sahneyi bir saat içinde çekemezlerse hem oyunculara fazla mesai ücreti verilecek, hem de köprüyü tekrar kiralamak için bir milyon dolar daha verilecektir. Bu yüzden yönetmen Attenborough ölü taklidi yapan oyunculardan gözlerini açmamalarını istemiştir. Savaş filmlerinde yönetmenlerin oyuncuları askeri bir kamp benzeri ortamda tutup havaya sokmasını Attenborough gerçekleştirmiş, onları temel askeri eğitime tabi tutup çekimler sırasında aynı koğuşlarda kalmalarını sağlamıştır.

Oyuncular

Müttefikler

Oyuncu	Rol	Notlar
Dirk Bogarde	Korgeneral Frederick "Boy" Browning	Müttefik Hava Ordusu komutan yardımcısı, İngiliz Ordusu
Sean Connery	Tümgeneral Roy Urquhart	1. Hava İndirme Tümeni Komutanı, İngiliz Ordusu
Michael Caine	Yarbay John Ormsby Evelyn "Joe" Vandeleur,	3. Tabur (Piyade) Komutanı, İrlandalı Muhafızlar, 30. Kolordu, İngiliz Ordusu
Michael Byrne	Yarbay Giles Vandeleur	2. Tabur (Zırhlı) Komutanı, İrlanda Muhafızları, İngiliz Ordusu
Edward Fox	Korgeneral Brian Horrocks	30. Kolordu Komutanı, İkinci Ordu, İngiliz Ordusu
Elliot Gould	Albay Robert Stout (Robert Sink)	506. Paraşüt Piyade Alayı Komutanı, 101. Hava İndirme Tugayı, İngiliz Ordusu
Gene Hackman	Tümgeneral Stanisław Sosabowski	Polonya 1. Bağımsız Hava İndirme Tugayı Komutanı, Polonya Ordusu
Anthony Hopkins	Yarbay John Dutton Frost	2. Paraşüt Taburu Komutanı, 1. Paraşüt Tugayı, İngiliz Ordusu
Ryan O'Neal	Tuğgeneral James Gavin	82. Hava İndirme Tugayı Komutanı, ABD Ordusu
Robert Redford	Binbaşı Julian Cook	3. Tabur Komutanı, 82. Hava İndirme Tümeni, ABD Ordusu
Denholm Elliott	RAF meteoroloji memuru
Peter Faber	Yüzbaşı Arie D. "Harry" Bestebreurtje	82. Hava İndirme Tümeni, Strateji Servisi Memuru
Christopher Good	Binbaşı Allison Digby Tatham-Warter,	2. Paraşüt Taburu Komutanı, 1. Paraşüt Tugayı, İngiliz Ordusu
Frank Grimes	Binbaşı Fuller (Brian Urquhart'a dayanarak)
Jeremy Kemp	RAF Brifing Memuru	RAF, 1. Hava İndirme Kolordusu, İngiliz Ordusu
Nicholas Campbell	Yüzbaşı LeGrand King "Legs" Johnson	2. Hava Tugayı, ABD Ordusu
James Caan	Çavuş Eddie Dohun (Charles Dohun)	502. Piyade Alayı, 101. Hava İndirme Tümeni
Paul Copley	Er Wicks	2. Paraşüt Tugayı, İngiliz Ordusu
Donald Douglas	Tuğgeneral Gerald Lathbury	1. Paraşüt Tugayı, İngiliz Ordusu
Keith Drinkel	Teğmen Cornish	İngiliz Ordusu
Colin Farrell	Onbaşı Hancock	İngiliz Ordusu
Richard Kane	Onbaşı Weaver	Kıdemli Sıhhiye Memuru, 1. Hava İndirme Tümeni, İngiliz Ordusu
Paul Maxwell	Tümgeneral Maxwell Taylor	1. Hava İndirme Tümeni Komutanı, ABD Ordusu
Stephen Moore	Binbaşı Robert Steele Anthony Deane-Drummond	1. Hava İndirme Tümeni, İngiliz Ordusu, Arnhem
Donald Pickering	Yarbay C.B. Mackenzie	Genelkurmay Karargahı, 1. Hava İndirme Tümeni, İngiliz Ordusu
Gerald Sim	Albay Arthur Austin Eagger	Kıdemli Sıhhiye Memuru, 1. Hava Kolordusu, İngiliz Ordusu
John Stride	Grenadier Muhafızı	İngiliz Ordusu
Alun Armstrong	Onbaşı Davies	İngiliz Ordusu
David Auker	'Taffy' Brace	İngiliz Ordusu
Michael Bangerter	İngiliz Kurmay Albay	İngiliz Ordusu
Michael Graham Cox	Yüzbaşı Sir James Arnold Stacey "Jimmy" Cleminson	3. Paraşüt Taburu, İngiliz Ordusu
Garrick Hagon	Teğmen Rafferty	101. Askeri Polis Ekibi, 101 Hava İndirme Tümeni, Tümen Hastanesi, ABD Ordusu
John Ratzenberger	Teğmen James Megellas	82. Hava İndirme Tugayı
Arthur Hill	Cerrah Albay David	101. Hava İndirme Tugayı

Almanlar

Oyuncu	Rol	Notlar
Hardy Krüger	Generalmajor der Waffen-SS Karl Ludwig	Heinz Harmel'e dayanarak. Adının filmde belirtilmesi istemiyordu.
Maximilian Schell	General der Waffen-SS Wilhelm Bittrich	2. SS Panzer Kolordusu Komutanı
Wolfgang Preiss	Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt	OB West (Batı Cephesi Alman kuvvetleri komutanı)
Walter Kohut	Generalfeldmarschall Walter Model	Ordular Grubu B Komutanı
Hartmut Becker	Alman Ordusu nöbetçi
Hans von Borsody	General der Infanterie Günther Blumentritt
Lex van Delden	Oberscharführer Matthias	Bittrich'in yaveri.
Fred Williams	Hauptsturmführer Viktor Eberhard Gräbner	9. SS Panzer Tümeni Hohenstaufen'e bağlı bir keşif savaş grubunun komutanı

Hollandalı siviller

Oyuncu	Rol
Laurence Olivier	Dr. Jan Spaander
Liv Ullmann	Kate ter Horst
Siem Vroom	Yeraltı lideri
Erik van 't Wout	Yeraltı liderinin oğlu
Marlies van Alcmaer	Yeraltı liderinin eşi
Mary Smithuysen	Yaşlı Hollandalı kadın
Hans Croiset	Yaşlı Hollandalı kadının oğlu
Josephine Peeper	Cafe garsonu
Erik Chitty	Orgcu
Richard Attenborough	Lunatic gözlük (Minyatür oyuncu)
Albert van der Harst	Sıhhiye

Tarihsellik

Film asla uyarlandığı eserin birebir aynısı olması iddiasında olmamış olsa da tarihi olayları olabildiğince gerçekten olduğu gibi anlatmak için çaba gösterilmiştir. Film, II. Dünya Savaşının en gerçekçi gösterimlerinden bir tanesidir. Çıkarma yapan Müttefik paraşütçülerini gören Alman General Bittrich gerçekte keşke elimde böyle bir kuvvet olsaydı dememiş, bunu sadece General Student düşünmüş ama dile getirmemiştir. Filmde özellikle teçhizat ve üniformalar tarihsel gerçekliğe ayrıntısına kadar uymaktadır. Birliklerin simgeleri, silahların modelleri bile atlanmamıştır.