Çok yüksek frekans

Tanım

VHF'nin genel kullanımı 88–108 MHz frekansları arasında gerçekleştirilen FM radyo yayını ve UHF ile birlikte gerçekleştirilen televizyon yayınıdır. VHF, ayrıca deniz ve hava ulaşım araçlarında haberleşme amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ortak VHF FM radyo yayını, televizyon yayını, arazi mobil istasyonlar, aralık veri iletişimi, uzun radyo modemler, deniz haberleşme, hava trafik kontrol iletişimi, hava navigasyon sistemlerinde (DME, ILS, VOR) kullanılır.

Hava navigasyon sistemlerinde VHF haberleşme sistemi görüş hattı mesafesindeki iletişimi sağlar. Uçaklar arasındaki ya da yer istasyonlarıyla uçaklar arasındaki haberleşmeyi sağlar. Temel prensip, alıcı ve verici de antenin anteni görmesidir.

VHF, radyo kanalı ses ve veri iletişiminde alma ve gönderme için kullanılır.

VHF haberleşme sisteminde 118,0 MHz ile 136,975 MHz arasında işlem yapar. Bazı istasyonlar arasında 8,33 kHz’lik bir boşluk frekansı mevcuttur. Bu frekans aralıkları

118.000 - 121.400 kHz
121.600 - 123.050 kHz
123.150 - 136.475 kHz‘tir.

Yayılması

RF dalgaları belli bir kesim frekansından sonra iyonosfer tabakasından yeryüzüne yansımak yerine bu tabakanın içinden geçmeye başlarlar. İşte bu kesim frekansı kısa dalganın yayıldığı yüksek frekans (YF) aralığının bitişini ve ÇYF aralığınınım başlangıcını belirler.

Kısa dalga bandında radyo dalgaları iyonosferden yansıyarak Dünya'nın çevresini bile dolaşabilirken ÇYF dalgaları bu tabakadan yansımadıkları için bu bantta asıl olarak mevcut olan karasal dalgalardır. Fakat ÇYF'nin önemli bir avantajı, çoğu kısa ve orta dalga bantlarında mevcut olan atmosferik gürültünün azlığıdır. Zaten genel olarak frekans bu bantların üzerine çıktıkça atmosferik gürültü azalır. Burada atmosferik gürültüye arabaların ateşleme sistemlerinin yarattığı gürültüler gibi nispeten düşük frekanslı gürültüleri de ekleyebiliriz. Kısa mesafeli haberleşmeler dışında bazı nadir oluşan durumlarda bu menzil artabilir. Bu da genelde iyonosferin kesim frekansını ÇYF frekanslarına taşıyacak kadar yoğunlaşması ya da troposferde oluşan sıcak-soğuk hava değişiklikleri neden olabilir. Ama bu durumlar çok nadir meydana gelir. Genel olarak ÇYF, kısa mesafeli haberleşmeler için uygundur ve en iyi performansını bir birini arada engel olmadan gören istasyonlar arasında yapılır.

ÇYF de iletim aralığını bulabilmek için Dünya üzerinde görüş ufuk mesafesi hesaplanır.

mesafe(mil) = (1,5×(A_f))^(1/2)
A_f=antenin yüksekliği

mesafe= (12,746×(A_m))^(1/2)
A_m= antenin metre olarak yüksekliği

ÇYF ile haberleşme

Kontrol paneli seçilen frekans sinyalini verici-alıcıya gönderir. Ses kontrol paneli REU’ya (Uzak Elektronik Ünite-Remote Electronic Unit) radyo kanalı seçim sinyallerini gönderir ve REU’dan ses kontrol sinyali alır. Gönderme işlemi sırasında mikrofon ses ve PTT (Push-to-Talk, bas konuş) sinyalleri REU üzerinden ÇYF verici-alıcıya gider. Verici-alıcı, mikrofondan gelen ses sinyalini verici alıcıda üretilen RF taşıyıcı modüle etmek için kullanır.

Verici-alıcı modüleli RF sinyali diğer uçak ve yer istasyonlarına gönderilmesi için antene iletir. Gönderme sırasında FDAU (İng. flight data acquisiton unit, "uçuş veri edinme ünitesi") verici-alıcıdan bir PTT sinyali alır. FDAU, bu PTT sinyalini gönderme durumunu kaydetmek için anahtar işaret olarak kullanır.

Alma işlemi sırasında anten modülasyonlu RF sinyalini alır ve transceivera gönderir. Verici-alıcı RF taşıyıcıdan sesi demodüle eder. Alınan ses ÇYF verici-alıcıdan REU yoluyla uçuş dahili telefon hoparlörlerine ve kulaklıklara gider.

ÇYF anteni

ÇYF anteni ÇYF verici-alıcısından aldığı RF sinyali diğer uçak ve yer ÇYF iletişim sistemlerine gönderir. Anten, aynı zamanda gelen RF sinyallerini alır ve bunları ÇYF transceivera gönderir. Verici-alıcı, RF taşıyıcı sinyalden ses sinyalini ayırır ya da demodüle eder.

ÇYF antenler, her uçakta aynı sayıda olmamakla birlikte iki-üç adet olabilir. Uçakta bulunan ÇYF haberleşme sistemi sayısına göre ÇYF anten sayısı da değişiklik gösterir.

Avantaj ve dezavantajları

Avantajları

Tek frekans ağı (SFN) teknolojisi sayesinde aynı kanaldan yayın yapan farklı noktalardaki sayısal yayınlar birbirlerini bozmak yerine kuvvetlendirdiğinden bu sayede enterferans sorunu ortadan kalkar, frekansların etkin ve verimli kullanılması sağlanır, DVB-H yayınlarına uyumlu el cihazlarına ve cep telefonlarına yönelik televizyon yayınları iletilebilir. Karasal sayısal televizyon yayıncılığında kullanılan televizyon vericilerinin daha az güç harcayarak aynı alanı kapsaması sağlar. Böylece insan sağlığını tehdit eden elektromanyetik kirlilik azaltılmış olacak. ÇYF nin en önemli özelliği Analog yayınlarda, sıcak havalarda İyonosferin gösterdiği özellikten yararlanarak, Atmosferik yansıma sayesinde normal kapsama alanından daha uzaklara kadar yayılabilir. Bu duruma örnek olarak Ankara da yaşayan bazı kişilerin sıcak yaz aylarında ÇYF taraması yaptıklarında bazı Rus televizyon kanallarını tutturdukları bu duruma kanıt sayılabilir.

Dezavantajı

Uydu alıcıları Çanak antenle yönlendirdiğiniz farklı uydularda birçok ülkelerin yerel özel şifreli şifresiz tüm içeriklerini izlemeye olanak tanır. Karasal Yayın ise yalnızca bulunduğunuz bölgede local vericilerin bu sisteme dönüşmesi ile alabileceğiniz yayın dır. ÇYF 5 - 12 ve UHF 21 - 69 bantları tümü sayısal içeriye geçse bile yayın adeti 220'nin üzerinde olması mümkün değildir. Uydulardan alacağınız zengin içeriği hiçbir zaman ulaşamayacak ve rakip bir sistem olamayacaktır.