Vatoz

Vatoz, Rajiformes takımına özgü balıkların ortak adıdır.

Vatoz
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Hayvan Şube: Chordata Sınıf: Chondrichthyes Alt sınıf: Elasmobranchii Üst takım: Rajiformes

Vatozlar, köpekbalıkları ile birlikte bir kıkırdaklı balık olarak sınıflandırılır. Vatozların diğer balıklardan en önemli farkları arasında iyice yassı olan gövdeleri, çok uzun ve ince olan kuyrukları ve biçimi kelebek kanadını andıran büyük yüzgeçleri sayılabilir. Vatozların gözleri yassı gövdelerinin üzerinde, ağızları ve solungaçları ise gövdelerinin altında yer alır. Gözlerinin arkasında bulunan özel gelişmiş delikler sayesinde nefes alırlar. Su o deliklerden girer ve vücudun altında bulunan solungaçlardan çıkar.

Her bir vatozun ayrı avlanma yöntemleri vardır.

Vatozlar solucanlar, istiridye ve karides gibi dipte yaşayan canlıları yer. Tatlı su vatozları da bölgesel olarak değişmekle birlikte genellikle böcekleri yer.

Missouri, St. Louis’deki Washington Üniversitesi’nden bir biyolog olan Kyle Newton göre, bu yaratıklar suda hareket ettikçe bir biyoelektrik alan veya bir tür elektriksel imza oluşturuyorlar. Vatozlar, ampullae of Lorenzini adı verilen özel bir duyu organları ağı kullanarak çevrelerindeki hayvanların biyoelektrik alanlarını tespit edebilmektedir.Bu duyu organları, vatozun ağzının yakınında bulunan ve hayvanın derisinde küçük kara delikler gibi görünen küçük, sıvı dolu elektrik reseptörleri. Tüm köpekbalıkları, akciğer balığı ve mersin balığı da dahil olmak üzere birkaç başka balık türünün de Lorenzini Ampulleri’ne(bahsedilen organın) sahip olduğu bildirilmiştir.

Vatozlar çoğu zaman yuvarlak, düz azı dişlerine sahiptir ancak çiftleşme mevsimi boyunca erkek vatozların dişleri, köpekbalığı dişleri kadar sivri (veya büyük) olmasa da sivri uçlu hale gelir. Vatozlar oldukça kaygan olduğundan, erkek vatoz üreme sırasında kendisini bir eşe sabitlemek için daha keskin dişlerini kullanır. Dişilerde genellikle çiftleşmeden kaynaklanan izler kalır. Çiftleşme mevsimi birkaç ay sürer (bu süre vatoz türüne bağlıdır).

Dişi vatozların genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında değişen uzun gebelik sürelerine sahiptir. Yılda bir kez iki ila altı yavru doğumu yapma eğilimindedirler.

Bilim dünyasınca çevrelerindeki hayvanların biyoelektrik alanlarını algılamanın yanı sıra, vatozların ve diğer elasmobranların Dünya’nın manyetik alanının kutupluluğunu algılama yeteneğine sahip olduklarına inanılıyor. Bu kabiliyete manyetoresepsiyon denir.

Aslında bu alanda en ünlü canlı Somon balığıdır. Somon gibi göçmen balıkların hücrelerinde gömülü demir kristalleri veya diğer manyetik metallere sahip olduğunu ve bu materyallerin onların doğdukları akarsulara gitmelerine yardımcı olduğu düşünüyor. Ancak araştırmacılar, vatozlarda ve diğer elasmobranch’larda benzer kristal yapıları henüz bulamadılar.

Bazı vatozlar deniz tabanında gizlenip avları olan küçük balıkları ve kabukluları avlar. Bu vatozlar ise ya renkleri ile kumda saklanır ya da kendilerini kuma gömerler. Bir kısmı ise denizde yüzüp karşılarına çıkan balık ve planktonları koca ağızlarından içeri alırlar. Bu vatozların renkleri genelde mavi ya da gri olur.

Vatozların uzun kuyrukları ise sadece savunma amacı ile kullanılır. Vatozların kuyruklarında sert ve çok keskin bir diken vardır. Manta vatozu hariç bütün vatozlar bu dikene sahiptir. Bu diken zehirlidir. Tehdit altında hissetmedikçe bu dikeni kullanmazlar. Bazı vatozlar diken dışında elektrik üretme yeteneğine de sahiptirler. Bu elektrik vücutlarındaki özel bir organdan sağlanır ve ölümcül tehlikelere yol açar. Vatozların yumurta keselerine biçimleri nedeni ile "denizkızının çantası" denilir.