Hantuşeti Kalesi
Hantuşeti Kalesi (Gürcüce: ხანთუშეთის ციხე), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Hantuşeti olan Hanlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.[1] Hantuşeti köyünün yeni adından dolayı Hanlı Kalesi, Karaağaç köyünün sınırında yer aldığı için de köyün eski adıyla Verhnali Kalesi, yeni adıyla Karaağaç Kalesi da olarak dabilinir.
Tarihçe
değiştirHantuşeti köyü ile Hantuşeti Kalesi'nin bulunduğu Şavşeti, tarihselGürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Hantuşeti (ხანთუშეთი), eski bir Gürcü aile adıydı ve nitekim bazı eski Gürcü aile adları "-eti" (-ეთი) sonekiyle bitiyordu.[2] Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim Osmanlı idaresinin kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılındaki yöneticisi de İosebiti adında bir Gürcüydü.[3] Dik kayalıklardan oluşan bir dağ sırtında yer alan kale, günümüze önemli ölçüde zarar görmüş olarak ulaşmıştır. Bununla birlikte kalenin bir kulesi büyük ölçüde ayaktadır. Hantuşeti Kalesi, Şavşat havzasına tamamen hakim bir konuma sahiptir. Kaleye Hanlı köyünden değil, Karaağaç köyünden ulaşılabilmektedir.[4]
Mimari
değiştirHantuşeti Kalesi, Hanlı köyünün batısında, bu köy ile Karaağaç köyünün sınırını oluşturan bir sırtta yer alır. 1790 metre yükseklikte kireç harcıyla inşa edilmiş olan kalenin üç adet kulesi vardır.[5] Sarp kayalıkların üzerindeki kulelerden biri neredeyse günümüze sağlam ulaşmıştır ve yüksekliği 14 metreyi bulur. Dıştan 5,90 metre uzunluğunda ve 5,70 metre genişliğindedir. Bu ölçüler iç kısımdan 3,30 metre ve 3 metre civarındadır. Tonoz örtüye sahip olan kulenin üç kat olduğu tahmin edilmektedir. Tonoz için uzun düzgün kesme taşlar kullanılmış, üzeri değişik ebatlarda plaka şeklindeki taşlarla kapatılmıştır. Kalenin doğu sur duvarları da bu kuleden başlamaktadır. Söz konusu duvarlar kayaların kıyısı boyunca uzanmaktadır. Bu duvarların büyük kısmı temel seviyesine kadar yıkılmıştır. Birinci kulenin kuzeydoğu duvarından başlayan sur duvarı, ikinci kulenin güneydoğu duvarına bağlanmaktadır. İkinci kule yarıya kadar ayaktadır. İki kule arasındaki duvar, birkaç istisna dışında temel seviyesine kadar yıkılmıştır. İkinci kulenin dış duvarından devam eden doğu sur duvarı, sırtın son yüksek noktasında inşa edilmiş olan üçücü kuleye bağlanmaktadır. Üçüncü kulenin duvarları ise, yerden 1-2 metrelik yüksekliğe kadar yıkılmıştır. Kalenin doğu sur duvarı da kuzeybatı kısmında birinci kuleye bağlanmıştır. Bu duvarlar, üzerinde yer aldığı kayaların dış hatları boyunca yarım dairesel şekilde uzanıp üçüncü kuleye bağlanmaktadır. Bu duvarlar da temel seviyesine kadar yıkılmıştır. Duvarların kalınlığı 1,2-1,3 metre arasında değişmektedir. Günümüze kalan sur duvarlarının yüksekliği bazı yerlerde 3,5 metreyi bulur.[6]
Kaynakça
değiştir- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 54-55 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Ramaz Halvaşi, "ხანთუშეთი და ხანთუშიძეები" (Hantuşeti ve Hantuşetidzeler), Batum, 2015" (PDF). 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023.
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 53-56. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 316, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 53-56. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.