Victor Papanek

Victor Papanek (1927-1999) endüstriyel tasarımcı ve eğitimci. Ürün, araç ve kamu yerleşimlerinin; toplumsal ve çevresel etmenler gözetilerek tasarlanması gerektiği savının en büyük savunucularındandı. Ürünleri, makaleleri ve dersleri pek çok tasarımcı tarafından örnek olarak kabul edilmektedir.

Rochester Teknoloji Enstitüsü tarafından yayınlanan bir bültenden.

Papanek tasarım dünyasının ilk kuramcılarından biridir. Tasarımcının çevresel ve toplumsal öğerleri göz ardı edip sadece forma yönelik tasarımlar yapması sonucu ortaya çıkan güvensiz, kullanışsız ve pahalı tasarımların reddedilmesi gerektiğini savunur. Tasarımın insanoğlunun çevresini ve araçlarını şekillendirmek için kullandığı en güçlü araç olduğunu söyler.

Çocukluk ve gençlik yılları

Papanek 1927 yılında Avusturya'nın Viyana şehrinde doğdu. Önce İngiltere'ye, daha sonra da Tasarım ve Mimarlık okumak için Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti. 1949 da Frank Lloyd Wright ile beraber çalıştı. Lisans derecesini 1950 yılında New York Cooper Union Akademisi'nde, yüksek lisans derecesini ise 1955 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde tamamladı.

Papanek'in antropoloji'ye karşı ilgisi vardı. Navaholarla, İnuitlerle ve Balililerle birkaç sene boyunca beraber çalışmış ve onlarla beraber yaşamıştı. Zira Papanek, tasarımın teknikler ve dış görünüş üzerine fazla yoğunlaştığını ve asıl konusu olan insandan uzaklaşmaya başladığını düşünüyordu.

Kariyeri

"Okulu bitirdikten sonraki ilk işlerimden biri bir masa radyosu tasarlamaktı" diye söze başlıyor Papanek, Design for the real world (Gerçek dünya için tasarım) isimli kitabında: "Bu bir kabuk tasarımıydı: Amacı mekanik ve elektrik aksamların kapatılmasıydı. Bu benim dış görünüş tasarımıyla (ya da diğer bir deyişle kozmetik tasarımla) ömrümdeki ilk ve umarım ki son karşılaşmamdı." Gerekçesini savunmaya şöyle devam eder: "İşin estetik kısmında biz tasarımcılara düşen sorumluluk çok az. Yakın zamanda sadece istek ve arzuları tatmin etmeye yönelik tasarımlar yapıldı. Bu arada insanın gerçekten ihtiyacı olan şeyler çoğunlukla tasarımcılar tarafından göz ardı edildi"

Victor Papanek Kaliforniya Sanat Enstitüsünde dekanlık, Ontario Sanat Yüksekokulu, Rhode Island Tasarım Okulu ve Purdue Üniversitesi'nde ise öğretim üyeliği yaptı. Kansas Sanat Enstitüsü'nün de 1976 yılından 1981 yılına kadar başında kaldı. Bunların dışında İngiltere, Yugoslavya, İsveç, Finlandiya, Japonya ve Avusturya'da da çalışma, öğretmenlik ve tasarım danışmanlığı gibi amaçlarla bulundu.

Papanek Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ve Dünya Sağlık Örgütü(WHO) için çeşitli tasarımlar yaptı. İsveçli araba firması Volvo, kendisine engelliler için bir taksi tasarlattı.

Gelişmekte olan ülkelerde eğitim amaçlı olarak kullanılması için Papanek ve tasarım ekibi Japonya'da bir adedinin maliyeti 9 Dolar(1970) olan bir televizyon geliştirdi. Gelişmekte olan ülkeler için yaptığı diğer bir tasarım da, enerjisini bir boş bir konserve kutusu içinde yanan parafinden alan transistörlü radyodur. Tasarım yetilerini erişilmesi güç arazilerin tekrar ağaçlandırılmasına yönelik araçlar, insan gücüyle çalışan ve yarım ton yükün taşınmasını sağlayan taşıtlar, Düşük beygir güçlü traktörler gibi projeler için de kullanmıştır.

Tüm dünyayı dolaşırken tasarımın çevresel faktörlere uygun olması ve bunun yanında fakirlere, engellilere ve yaşlılara hizmet etmesinin gerekliliği üzerine seminerler vermiştir. 8 adet kitabın yazarlığını yapmıştır.

Papanek aralarında Ayrıcalıklı Tasarımcılar Birliği ödülü(1988) ve IKEA kuruluşu ödülü(1989)de dahil olmak üzere pek çok ödül almıştır.

Kitapları

• Papanek, Victor (1971). Design for the Real World: Human Ecology and Social Change, New York, Pantheon Books . ISBN 0-394-47036-2.
• Papanek, Victor & Hennessey, Jim (1973). Nomadic furniture: how to build and where to buy lightweight furniture that folds, collapses, stacks, knocks-down, inflates or can be thrown away and re-cycled, New York, Pantheon Books . ISBN 0-394-70228-X.
• Papanek, Victor & Hennessey, Jim (1974). Nomadic Furniture 2, New York, Pantheon Books. ISBN 0-394-70638-2.
• Papanek, Victor & Hennessey, Jim (1977). How things don't work, New York, Pantheon Books. ISBN 0-394-49251-X.
• Papanek, Victor (1983). Design for Human Scale, New York, Van Nostrand Reinhold. ISBN 0-442-27616-8.
• Papanek, Victor(1995). The Green Imperative: Natural Design for the Real World, New York, Thames and Hudson. ISBN 0-500-27846-6.

Dış bağlantılar

• Papanek bio The Green Imperative
• abstract of Papanek's The Green Imperative8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• a "semi-functional" prototype of Papanek's Paper Computer, from Design For The Real World7 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• copy of Papanek obituary24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.