Vikipedi:Vikipedi Kütüphanesi/Açık kaynaklar/Kamu malı kaynaklar

Vikipedi araştırma kaynakları

GÖBL kaynaklar
Kamu malı kaynaklar
Kamu malı görüntü kaynakları
Özgür görüntü kaynakları
Kamu malı olmayan kaynaklar
Haritalar
Bibliyografiler

Vikipedi ABD'de bulunan sunuculardan İnternete sunulduğundan dolayı içindeki malzemenin kamu malı olduğunun belirlenmesinde yalnızca ABD telif kanunları geçerlidir. Bir eserin hangi tarihte ve hangi şartlarda kamu malına dönüştüğünün kıstasları karmaşıktır. Bu (İngilizce) site [1] ABD'de bir eserin kamu malı olma şartlarını özetlemektedir. ABD'de yaratılmamış bir eserin kaynak ülkesinde kamu malında olup olmadığı, ve zamanında telif haklarını ABD'de tescil edip etmediği, onun ABD'deki statüsünü etkilemektedir. Örneğin Türkiye'de bir eser, sahibinin ölümünden 70 yıl sonra kamu malı olur [2].

İnternette kamu malı olan ve bu nedenle de Vikipedi içeriği olan herhangi bir kısıtlama olmaksızın özgürce kullanılabilecek birçok kaynak bulunur.

Bu sayfa sadece gerçekten kamu malı olan metinsel kaynakların listesi olarak planlanmıştır. Diğer kaynak listelerine ulaşmak için sağdaki şablonu veya sayfanın en altındaki bu sayfalara bağlantı veren bölümleri kullanabilirsiniz.

  • ABD'deki uygulamanin aksine, çoğu ülkede devlet tarafından üretilen bilgi içeriği kamu malı değildir. Çoğu Commonwealth ülkesinde Crown copyright (kraliyet telif hakları) uygulanır.
  • Türkiye’deki devlet sitelerinde de eğer aksi belirtilmemişse telif hakları saklıdır. T.C. Telif hakları yasası [3] "Resmen yayımlanan veya ilan olunan, kanun tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve kazai kararların" serbestçe kopyalanabileceğini belirtir. Ayrıca TBMM ve diğer resmî meclis ve kongrelerdeki nutukların kopyalanıp kullanılması serbesttir. Telif Hakları Yasasının 34. Maddesi, "hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler" (Vikipedi'nin bu tanıma girdiğini varsayabiliriz) "maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde iktibas" yapılmasına, yani makul miktarda alıntı yapılmasını izin verir. "Ancak bu serbestlik, hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar verir veya eserden normal yararlanma ile çelişir şekilde kullanılamaz."
  • Japon telif hakkı kanunununda kamu malı kavramı olmadığı için, bir yazının kamu malı olduğu belirtse dahi onun ticari kullanımında kısıtlamalar olabilir, çünkü bu GFDL ile çelişkilidir.

Herhangi bir devletin sitesinden bilgi aldığınız zaman bunun telifli olmadığından emin olun.

ABD telif hakkı sona erme çizelgesi

değiştir

ABD hukuk firması Bromberg & Sunstein LLP bir eserin kamu malına dönüşmesinde kullanılan kıstasları belirten bir çizelge hazırlamıştır.

Bilgi yığıntısı yapmayın!

değiştir

Aşağıda belirtilen kaynaklar değerli olmalarına rağmen çoğu eskidir, belli bir bağlamda yazılmıştır ve taraflıdır. Yararlı bilgiler içerirler ama yazım üslupları eskidir ve pek çok hatalı bilgi içerebilirler.

Bu yüzden, lütfen, eğer bu kaynaklardan bilgi kopyalayacaksanız, bilginin doğruluğunu kontrol etmek için biraz zaman harcayın. Aldığınız yazıyı düzenleyin, yenileyin, ona bir giriş yazın, ne gerekiyorsa yapın ki iyi bir madde olabilsin. Ama bunu yapamayacaksanız bulduğunuz yazıyı gene de kaydedin, birisi gelip onu düzeltecektir. Vikipedi maddeleri canlı metinlerdir, çünkü herkes onları değiştirme gücüne sahiptir. Hatalı veya taslak olarak başlayan bir maddede sonunda düzeltilip çok kaliteli bir hale dönüşecektir.

Kullandığınız kaynak için uygun bir şablon kullanın

değiştir

Eğer kullandığınız kaynak için hazır bir şablon varsa onu kullanın. Örneğin eğer {{CIA WFB 2000}}, kullanırsanız şöyle görünecektir:

Şablon:CIA WFB 2000

Bu uygulamayla, o şablonun sayfasındaki "Sayfaya bağlantılar" sekmesini kullanarak belli bir kamu malı kaynağı kullanan maddeleri kolayca bulabiliyoruz. Örneğin Template:CIA WFB 2000 için Special:Whatlinkshere/Template:CIA WFB 2000.

Kaynaklar için şablonlar listesi Wikipedia:Template messages/Sources of articles sayfasında bulunabilir (bu listede kamu malı olmayan kaynaklar da bulunabilir).


Ansiklopedik ve Genel Kaynaklar

değiştir

ABD Federal Yasalarının 17. maddesi, paragraf 105, telif hakları hakkında şöyle der: "ABD'nin herhangi bir eserinin telif hakkı yoktur." Devlete ait eserler 17. madde 101. paragrafında devlet eserlerinin tanımı "bir devlet memurunun görevi gereği yaptığı iş" olarak tanımlanır. Dolayısıyla yalnızca ABD Federal hükümeti görevlilerince hazırlamış olduğu eserlerin telif hakları yoktur. Federal hükümet için çalışan müteahitler ve ondan fon almış kişilerin eserlerinin telif hakları vardır. Bu durumlarda ABD hükümetinin o eseri çoğaltmak, ondan türemiş eserler üretmek, bunların kopyalarını dağıtmak. bunların sergilenmesi veya gösterilmesine dair, geri alınmaz ve her ülke için geçerli bir ruhsata (lisansa) sahiptir. Devlet bu yetkileri kendi amaçları için başka kişilere de devredebilir. Devlete verilen bu lisans bu eserleri kamu malı yapmaz. Ayrıca telih hakkı devlete geçmiş (bağış veya tahsis yoluyla) eserler de kamu malı değildir. ABD Federal Hükümeti yayınları ve sitelerindeki izin ve telif hakkı açıklamalarına bakınız. Devlet kuruluşları telif hakkı ibaresinin olmaması halinde eserin telifli olmadığının varsayılabilecegini belirtseler de hukuken bu doğru değildir. Bu varsayım, 1989'da ABD'nin Bern konvansiyonuna katılmasının ardından kanunlarının uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesi amacıyla değiştirilen Copyright (telif hakları) kanunu ile çelişmektedir. Eskiden telif hakları koruması olması için eserin içinde telif hakları yazısı ve eserin kaydı gerekirken artık bunlar artık tercihe kalmıştır. Copyright yazısının olmaması o eserin kamu malı olduğunu gerektirmemektedir. Bu konunun diğer hukuki boyutları için şu İngilizce kaynağa bakınız [4].

Kanada Devleti

değiştir
  • Kanada devleti kraliyet telif haklarına ("Crown Copyright") koruduğunu beyan eder: İngiliz kraliçesi ve onun memurlarının çalışma ürünlerinin telif hakkı kraliçeye aittir. Bununla beraber Kanada Milli Kütüphanesinde kamu malı resimler bulunmaktadır. Bunların arasında:

Sözlükler

değiştir
Bu site 1901-1906 arasında yayımlanmış olan 12 ciltlik Yahudi ansiklopedisinin tamamını bulundurmaktadır. Yakın zamanda kamu malı olmuş olan Musevi Ansiklopedisinde 15.000 madde ve resim vardır. Web sitesi bu ansiklopedinin orijinal halinin elden geçmemiş içeriğine sahiptir. Bu kaynak bundan yüz yıldan eski olmasından dolayı modern Musevi tarihi (Holokost, İsrail'in kurulması) gibi konuları kapsamaz. Buna rağmen günümüz için hâlâ geçerli olan büyük miktarda bilgi vardır.
  • ibiblio.org kamu malı bilgi kaynaklarının başlıcaları arasındadır. "Kamu kütüphanesi ve arşivi" olarak tanımlanan ibiblio.org'daki bütün bilgiler aksi belirtilmedikçe kamu malı sayılabilir. Kullanmayı arzu ettiğiniz malzemenin telif hakkı olmadığını kontrol ediniz.
  • Biyografi ve mitoloji telafuz sözlüğü çok sayıda (10.000'den fazla) tarafsız bakış açılı kısa biyografik madde bulundurur. Vikipedi'de henüz pek bulunmayan, 18 ve 19. yy kişileri ağırlıklıdır. (İngilizce)

Felsefe, matematik ve doğal bilimler

değiştir

Astronomi ve astrofizik

değiştir

Biyoloji

değiştir

sayılabilir. (İngilizce)

Jeoloji ve yer bilimler

değiştir

Matematik

değiştir
  • 10 10 Britanyalı matematikçi Ten British Mathematicans of the Nineteenth Century, by Alexander Macfarlane, published 1916. (Alexander Macfarlane died in 1913.) Ondokuzuncu yüzyılın 10 matematikçisi. Yazan Alexander Macfarlane'ın ölüm tarihi 1913, eserin yayım tarihi 1916'dır. (İngilizce)

http://www.philosophypages.com (İngilizce)

http://www..iep.utm.edu (İngilizce)

  • Özgür Fizik ABD'de Yale University eski profesörlerinden Frank Firk tarafından yazılmış, biri temel fizik üzerine, diğeri gruplar ve tanecikler üzerine (İngilizce) olan kamu malı iki fizik kitabı.

İstatistik

değiştir

Sosyal bilimler

değiştir

Antropoloji

değiştir

Arkeoloji

değiştir

Biyografi

değiştir
Not: resimlerin hepsi kamu malı olmayabilir. Teliflerine dair açıklamaya bakınız. [6]. (İngilizce)

Coğrafya ve haritacılık

değiştir

Ayrıca Vikipedi:Harita sayfasına bakınız.

Eski tarih

değiştir

Bilim ve teknoloji tarihi

değiştir

Dil ve dil bilim

değiştir

Siyasal bilgiler

değiştir

Psikoloji

değiştir
  • Classics in the History of Psychology (Psikoloji tarihinde klasik eserler) Christopher Green tarafından toplanmış, psikolojide kamu malı olmuş klasik calışmalar. Bu bağlantıda[10] koleksiyondaki belgelerin telif durumlarına dair bir açıklama bulunmaktadır. (İngilizce)

Uygulamalı sanatlar ve bilimler

değiştir

Mimarlık

değiştir

İşletmecilik ve endüstri

değiştir
  • (ABD Federal Devleti) ABD Enerji tanıtım Kurumu US Energy Information Agency - Enerji endüstrisi (coğunlukla ABD'de, az miktarda dünyanın geri kalanında) hakkında bilgi ve istatistikler. Bu kaynaktan yararlanıldığının belirtilmesinin memnunluk vereceği ama mecburi olmadığı belirtiliyor[11]. (İngilizce)

İletişim

değiştir
  • (ABD Federal Devleti) Federal Standard 1037C Telekomünikasyon terimler listesi yukarıda açıklanan kanunlar gereği kamu malı olsa gerek. Çok sayıda faydalı bilgi içeriyor. Telifli kaynaklardan aktarılmış birkaç bilgi durumunda kaynak belirtilmiş. Çok sıradan maddeler dışındaki 1037C maddelerinin hemen hepsi İngilizce Vikipedi'ye aktarılmış durumdadır. (İngilizce)
  • (ABD Federal Devleti) DISA Ticari telekomünikasyon standartları "Bu site Defense Information Systems Agency DISA'nın Ticari Standartlar şubesi tarafından ticari telekomünikasyon standartlarının güncel hali hakkında bilgi vermek amacıyla idame ettirilmektedir. (İngilizce)

Bilgisayar bilimleri

değiştir
  • Jargon dosyası Eric S. Raymond'un "geek-speak" teknik jargon çalışması (İngilizce)
  • ERIC Digests Bu sitede eğitim konusunda birkaç bin makale bulunmaktadır. Hepsi ABD hükümetinin ERIC dağıtım sistemi tarafından hazırlanmıştır ve kamu malıdır. (İngilizce)

İstihdam

değiştir
Uluslararası Güneş Enerjisi Derneği, International Solar Energy Society (http://www.ises.org/ ) tarafından sağlanan Dünya Çaplı Yenilenebilir Enerji Bilgi Sistemi (World-wide Information System for Renewable Energy) adlı hizmetin bir ürünüdür. (İngilizce)

Mühendislik

değiştir

Askeriye

değiştir
  • (ABD Federal Devleti) ABD Savunma Bakanlığı US Department of Defence - Aksi belirtilmemişse bu dosyaların hepsi kamu malıdır. Fotograf veya videoların kaynağı olarak Savunma Bakanlığı "Department of Defense" belirtilmesi rica ediliyor. (İngilizce)
  • (ABD Federal Devleti) ABD Donaması US Navy (İngilizce)
  • (ABD Federal Devleti) Hava Kuvvetleri Air Force (İngilizce)
  • (ABD Federal Devleti) Deniz Kuvvetleri US Marine Corps (İngilizce)
  • (ABD Federal Devleti) ABD Ordu Uzay ve roket Savunma Komutanlığı (US Army Space & Missile Defense Command) (İngilizce)[16], Roket fırlatma üsleri, ticari roket şirketleri hakkında bilgiler, roket üsleri hakkında çevresel ve teknik bilgiler. (İngilizce)

Kamu yönetimi

değiştir

Ulaştırma

değiştir

Kültür

değiştir

Sanat ve eğlence

değiştir

Klasik sanat

değiştir

Kütüphaneler

değiştir

Edebiyat

değiştir

Eğlence

değiştir

Hristiyanlık

değiştir

Musevilik

değiştir

Batıl inançlar

değiştir
  • Lewis Spence'in Batıl İnançlar Ansiklopedisi (An Encyclopedia of Occultism) ABD'de kamu malıdır. (İngilizce)

Fotoğraflar

değiştir

Çeşitli

değiştir
  • Greg Goebel'in yazıları: Bilim, teknoloji, askeri tarih, klasik ve relativite fiziğine giriş. (İngilizce)
  • Infoanarchy:Telif hakları konusunda bir blog. Özgün malzeme kamu malıdır ancak başka kaynaklardan elde edilmiş malzemelerin hakları saklı olabilir. (İngilizce)
  • "Ethical treatment for all youth" (gençler için etik tedavi) Cinsel suç işlemiş gençlerin cezalandırılmak yerine tedavi edilmesi konusunu işleyen bir site. Site yöneticisi sitedeki metnin kamu malı olduğunu belirtmiştir. (İngilizce)

Düzenlenecek

değiştir

Bu kaynakları yukarıda belirtilen başlıkların altına yerleştirin.

  • Halen tasnifi gereken kaynak kalmamıştır

Kamu malı kaynaklar bulmak için kaynaklar

değiştir

Aşağıda ABD Federal Devleti ve diğer kamu malı belgelerin bulunmasına yarayabilecek Web aramaları bulunmaktadır. Elde edeceğiniz sonuçlardaki belgelerin gerçekten kamu malı olduğunu kontrol etmeniz gerekmektedir. Ayrıca çgov ile biten internet sitelerinin hepsinin ABD Federal Devletine ait olmadığını not ediniz: bunların bazıları ABD eyaletlerine veya başka yerel yönetimlere ait olabilir.

Başka Google aramaları:

Creative Commons girişimi Vikipedi yazarları için yararlı bir kaynak olabilir. Bu proje çeşitli açık içerikli lisanslamalar (aslında bir lisans türü olmayan kamu malı da dahil olmak üzere) için bir "wizard" sağlamaktadır. Bu eserlerin listelenebileceği bir kütük de temin edilir. (Bakınız Creative Commons License)


Genel Kaynak Listeleri

değiştir

ABD devlet kaynakları

değiştir