Viril

Viril ya da spin, bir uçağın perdövitesle birlikte spiral şekilde alçaldığı bir uçuş durumu. Başta "normal eksen" (dikey eksen) olmakla birlikte uçağın hareket ettiği her üç eksende birden gerçekleşir. Uçağın pilotaj hatası veya hasar nedeniyle anormal duruma girmesi sonucu gerşekleşebileceği gibi pilot tarafından kontrollü olarak gösteri ya da eğitim gibi amaçlarla da gerçekleştirilebilir. Uçağın hızlı şekilde irtifa kaybettiği tehlikeli bir manevradır.

Viril esnasında bir kanat diğerinden daha fazla kaldırma yaratır. Bunun nedeni düşük süratte roll (yuvarlanma) ekseninde gerçekleşen dönme hareketidir. Tutunma kaybına uğrayan görece alçaktaki kanatın yarattığı fazladan sürtünme yaw ekseninde bir harekete neden olur. Bu durum roll eksenindeki hareketi artırır ve bu şekilde bir kısırdöngüye girilir. Tam gelişmiş bir virilde uçak cayroskop şeklinde hareket eder. Bu nedenle uçaktaki yük dağılımının virilin oluşumu ve virilden çıkışta etkisi olacaktır.

Viril ve spiral dalış

Spiral dalıştaki bir Zivko Edge 540 V3, Avusturya.

Viril kavramı bazen spiral dalış ile karıştırılır. Spiral dalışta burun daha aşağıdadır ve kanatlar perdövites durumunda değildir. Hava sürati yüksektir, gitgide artmaktadır ve alçalış oranı da virilden daha yüksektir. Yüksek g kuvvetine maruz kalınabilir. Virilde ise sürat düşüktür, hücum açısı yüksektir, alçalma oranı (viril tam olarak geliştikten sonra) sabittir ve etki eden G kuvvetleri azdır.

Viril teşhisi

Pilotu genellikle şu belirtilerden virile girdiğini anlayabilir:

• Burun aşağı dalış
• Sürekli dönü
• Sarsıntı (buffet)
• Neredeyse sabit işari hava sürati
• Sabit bir oranda alçalma

Virilden çıkış

Virilden çıkış tekniği büyük oranda aynı olmakla birlikte uçaktan uçağa değişir. Bu nedenle pilotların ilgili uçağın pilot operasyon el kitabındaki tekniği ezberlemesi gerekir. Standart bir virilden çıkış şu şekildedir:

• Gaz kolu kapalı, flaplar yukarı
• Dönüş yönünü tespit et (varsa dönüş koordinatörüne bakılabilir)
• Dönüş yönünün "aksine" sonuna kadar istikamet dümeni (rudder)
• Bir an bekle (bekleme süresi uçaktan uçağa değişebilir)
• Lövye hızla merkezî olarak ileri (kanatlardaki tutunma kaybını gidermek için)
• Dönüş durunca istikamet dümenini ortala
• Kanatları düz hale getir ve dalışı azalt
• Burun ufku geçerken gazı aç ve tırmanışa geç.

Kaynakça

• Air Pilot's Manual Volume 1: Flying Training. Pooley's Air Pilot Publishing.

Dış bağlantılar

• Yak 54 Viril (uçak dışından) Youtube.com. Erişim: 17 Şubat 2012.
• Yak 52 Viril (kokpitten) 16 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Youtube.com. Erişim: 17 Şubat 2012.