Perşembe, Ordu
Perşembe, Ordu ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin merkezi kasabadır. Vona Yarımadasında yer alır. Dünyanın sayılı sakin şehirleri arasında gösterilmektedir.
| Perşembe | |
|---|---|
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Ordu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Fatma TURHAN KESER[1] |
| • Belediye başkanı | Mustafa Sayım Tandoğan (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 226 km² |
| Rakım | 0 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 33.253 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 30.997 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 52750 |
| İl alan kodu | 0452 |
| İl plaka kodu | 52 |
Resmî site Belediye | |
Tarihçe
değiştirPerşembe ilçesinin eski adı Vona'dır. Nitekim 1914 yılına ait bir Osmanlı haritasında yarımadadaki burun ve limanın adı Vona (وونا) olarak geçer. Bugünkü Perşembe kasabasının çekirdeğini oluşturan yerleşim ise, Babalı (بابالی) adını taşıyordu.[2]
Perşembe, uzun zaman Roma ve Bizans hakimiyetinde kalmıştır. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırmasından sonra Vona Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir. Osmanlı Devleti eyalet sisteminden vilayet sistemine geçince, 1867 yılında Trabzon Vilayeti kuruldu. Perşembe, "Perşenbe" (پرشنبە) adıyla bu vilayetin Trabzon sancağına bağlı ordu kazasının bir nahiyesiydi.[3]
Perşembe, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde yine "Perşenbe" (پرشنبە) adıyla Ordu vilayetinin merkez kazasına bağlı nahiyelerden biriydi ve 36 köyü kapsıyordu. Bu nahiyenin merkezi Babalı köyüdü.[4] 1940 genel nüfus sayımında 33 köyü kapsayan Perşembe nahiyesinin nüfusu 23.937 kişiden oluşuyordu. Nahiye merkezi Babalı köyünde ise, 1.705 kişi yaşıyordu.[5] 25 Haziran 1945 tarihinde ilçe olan Perşembe, sadece merkez bucağa bağlı 34 köyden oluşuyordu. 1950 genel nüfus sayımında Babalı köyünün adının geçmemsi, bu yerleşimin adının da Perşembe olarak değiştirilmiş olduğunu göstermektedir. Bu tarihte Perşembe kasabasının nüfusu 2.182 kişiden oluşuyordu.[6] 1965 gelen nüfus sayımımda Perşembe ilçesinin nüfusu 37.053 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 12.428 kişi okuma yazma biliyordu. Perşembe kasabasında ise, 4.390 kişi yaşıyordu ve 2.666 kişi okuryazardı.[7]
Yason Burnu'nda yer alan Yason Kilisesi Perşembe ilçesindeki en önemli tarihsel yapılardan biridir. Eski zamanlarda gemiciler tarafından depo ve sığınma alanı olarak kullanılmış olan Hoynat Adası da Perşembe ilçesi sınırları içindedir.
Coğrafya
değiştirOrdu-Samsun eski devlet karayolu üzerinde Vona tabii liman koyunda kordon tepesi eteğinde kurulmuştur. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu, batısında Fatsa, güneyinde Ordu-Ulubey ve Fatsa İlçeleri ile sınırlıdır. İl Merkezine 13 km uzaklıktadır.
Doğal Alanlar
değiştirHoynat Adası
değiştirRamazan Köyü sınırları içerisinde konumlanmış olan Hoynat Adası, Hoynat tünelinin hemen yanında bulunmaktasır. Perşembe ilçesinin en önemli tarihi unsurlarından olan bu adaya Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından çevre düzenlemesi yapılmıştır. Hoynat Adası’nın eski çağlarda gemiciler tarafından depo ve sığınak olarak işlev gördüğü tahmin edilmektedir. Ada aynı zamanda üzerinde bulunan tarihi kale ve sarnıç nedeniyle ikinci derece Arkeolojik Sit Alanı olarak 2004 yılında Samsun KTVKK tarafından tescillenmiştir. Burada pek çok martı ve karabatak kuşu yaşamını sürdürdüğünden Hoynat Adası özellikle kuş gözlemcileri tarafından çokça ilgi görmektedir.[8]
Yason Burnu
değiştirYason Burnu Yarımadası; Perşembe ilçe merkezine 15 km mesafede, Çaytepe köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Birinci derece arkeolojik, ikinci derece doğal SİT alanı olan bu doğal yapı Samsun-Ordu karayolu üzerinde deniz kenarında konumlanmış olması ve bölgede bulunan kilisenin onarılması nedeniyle turistler tarafından oldukça ilgi çekmektedir. Karadeniz sahili boyunca üzerinde kilise bulunan tek yarımada burasıdır. Yarımada üzerinde ve yakın çevresinde bulunan piknik alanları ve yeme içme yerlerinde Güneş’in doğuşu ve batışına şahitlik etmek oldukça keyiflidir. Aynı zamanda Yason Burnu Yarımadası Altınpost Efsanesi'nin geçtiği yerdir.[9]
Tarihi Yapılar
değiştirYason Kilisesi
değiştirÇaytepe Köyü sınırları içerisinde bulunan Yason Kilisesi, Yason Burnu olarak bilinen yarımadanın üzerinde yer almaktadır. Kilisenin çatı seviyesinin altında bulunan yazıt üzerinde 1868 tarihi kayıtlıdır ancak kiliseyi yaptıran kişi ve inşa eden ustalar ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Kilise, 7.30 x 14.20 m. ölçülerinde, kubbeli bazilikal tarzda inşa edilmiştir. Üç nefe sahip olan kilisenin orta nefi diğeri ikisine nazaran daha geniş ve yüksetir. Kilise; birisi batı duvarında, diğeri güney duvarında olmak üzere iki kapıya sahiptir. Batıda bulunan kapı doğrudan ana mekâna giriş sağlamaktadır.[10]
Nüfus
değiştir| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1945[11] | 26.360 | 2.011 | 24.349 |
| 1950[12] | 28.441 | 2.182 | 26.259 |
| 1955[13] | 30.546 | 2.592 | 27.954 |
| 1960[14] | 35.434 | 3.284 | 32.150 |
| 1965[15] | 41.443 | 4.390 | 37.053 |
| 1970[16] | 44.022 | 6.312 | 37.710 |
| 1975[17] | 45.892 | 6.701 | 39.191 |
| 1980[18] | 48.311 | 7.263 | 41.048 |
| 1985[19] | 44.912 | 8.202 | 36.710 |
| 1990[20] | 44.128 | 9.963 | 34.165 |
| 2000[21] | 37.512 | 10.804 | 26.708 |
| 2007[22] | 34.259 | 10.288 | 23.971 |
| 2008[23] | 34.052 | 9.943 | 24.109 |
| 2009[24] | 33.204 | 9.643 | 23.561 |
| 2010[25] | 32.894 | 9.346 | 23.548 |
| 2011[26] | 32.300 | 9.276 | 23.024 |
| 2012[27] | 32.150 | 9.168 | 22.982 |
| 2013[28] | 32.131 | 32.131 | veri yok |
| 2014[29] | 31.702 | 31.702 | veri yok |
| 2015[30] | 31.094 | 31.094 | veri yok |
| 2016[30] | 31.065 | 31.065 | veri yok |
| 2017[30] | 30.812 | 30.812 | veri yok |
| 2018[30] | 33.253 | 33.253 | veri yok |
| 2019[30] | 31.542 | 31.542 | veri yok |
| 2020[30] | 30.997 | 30.997 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
- ^ "Ünye Haritası" - Erkan-ı Harbiye-i Umumiye[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 18. cilt, s. 361. ISBN 978-975-7871-11-7.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 191.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 517-518.
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 313.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 518.
- ^ "Perşembe". ordu.ktb.gov.tr. 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
- ^ "Yason Burnu, Perşembe/Ordu". ordu.ktb.gov.tr. 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
- ^ "Ordu Yason Burnu ve Kilisesi". 2019. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Perşembe Nüfusu - Ordu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ordu Perşembe Nüfusu". nufusune.com.