XIII. Ptolemaios

XIII.^[1] Ptolemaios Theos Philopator (Πτολεμαῖος Θεός Φιλοπάτωρ, (Babasını seven tanrı Ptolemaios)) d. MÖ 62/61 – ö. 13 Ocak MÖ 47 ?,) MÖ 51 yılında tahta çıkmış olan Antik Mısır'ın son Hellenistik kökenli Ptolemy hanedanı (MÖ 305– MÖ 30) krallarından biridir.

Mısır'ın müşterek yöneticileri, iç karışıklıklar

Mısır Firavun'u XII. Ptolemaios'un oğludur. MÖ 51 yılı baharında büyük kız kardeşi VII. Kleopatra ile evlenerek müşterek imparator olarak Mısır tahtına çıkmıştır. MÖ 50 yılında ise, harem ağası Pothinus kral naibi olduğu halde, kıdemli yönetici olarak atanmıştır.

MÖ 48 yılı baharında, XIII. Ptolemaios ve Pothinus bir kraliçe olarak konumunu gittikçe güçlendiren VII. Kleopatra'yı tahttan indirme girişiminde bulunmuştur. Kraliçenin yüzü basılan sikkelerde görünürken, XIII. Ptolemaios'un ismi resmi belgelerden çıkarılmıştır. Tahtın arkasındaki asıl güç Pothinus olduğu halde Ptolemaios tek başına kral olmaya niyetlenmiştir.

İç savaş

Nihayet kraliçenin Suriye'ye kaçması sağlandı ancak Kleopatra kendi ordusunu toplamayı başardı ve böylece Mısır'da iç savaş başlamış oldu. Kısa süre diğer kız kardeşleri IV. Arsinoe'de tahtta hak iddia edince durum daha da içinden çıkılmaz bir hal aldı.

Bu sırada Romalı mağlup general Gnaeus Pompeius Magnus, kendisini kovalayan rakibi Jül Sezar'dan kaçmak için Mısır'a geldi. Başlangıçta XIII. Ptolemaios ve Pothinus iltica talebini kabul etme taraftarıydı ancak Pothinus muzaffer Sezar'ın gözüne girebilmek umuduyla 29 Eylül MÖ 48 tarihinde generali öldürdü. Sezar Mısır'a geldiğinde Pompeius'un kesik başını ona takdim etti ancak anlatılanlara göre Sezar bu duruma çok üzülmüş ve onun bir Roma cenaze töreni ile defnedilmesi emrini vermiştir. VII. Kleopatra, Sezar'ın gözüne girme konusunda daha başarılı olmuş ve onun aşkını kazanmıştır. Sezar, Pothinus'un idam edilmesini sağlamış ve Kleopatra Mısır tahtındaki haklarına yeniden kavuşmuştur.

Kleopatra VII'yi tahttan indirme konusunda halâ kararlı olan XIII. Ptolemaios, kardeşi VI. Arsinoe ile ittifak kurmuştur. Birlikte, ordunun kendilerine sadık olan kısmını, Kleopatra'nın ve yanında görece küçük bir ordusu bulunan Sezar'ın birliklerine karşı organize etmişlerdir. iki ordu arasındaki savaş MÖ 48 yılı Aralık ayı ortalarında İskenderiye'de başlamış ve kente büyük hasar vermiştir.

Bergama'dan gelen takviye Roma birlikleri ile Sezar ve Kleopatra inisiyatifi ele geçirmiş ve XIII. Ptolemaios ve IV. Arsinoe şehirden kaçmak zorunda kalmıştır. Anlatılanlara göre Ptolemaios 13 Ocak MÖ 47 tarihinde Nil nehri'ni geçmeye çalışırken boğularak ölmüştür. VII. Kleopatra, kardeşi XIV. Ptolemaios'u müşterek kral atayarak Mısır tahtındaki varlığını sürdürmüştür.

Kaynakça

^ Ptolemylerin numaralandırılması bir modern dönem geleneğidir; Yunanlar onları takma adları ile belirtmişlerdir. Burada verilmiş olan numara günümüzde varılan bir uzlaşmaya dayanır; ancak hangi Ptolemynin hükümdarlık yapmış olanlar arasında sayılacağı konusunda tartışmalar vardır. Eski kaynaklar, sayıları bir eksik ya da bir fazla verebilirler ancak lakapları aynıdır.

Dış bağlantılar

Ptolemy XIII Theos Philopator 10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mahlon H. Smith'e ait tarihi kaynak kitabından ilgili madde, (İngilizce), 08-01-2009 tarihinde ziyaret edildi.

Wikimedia Commons'ta XIII. Ptolemaios ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Önce gelen: IV. Berenice	'Helenistik Mısır Kralı Ptolemaios hanedanı XIII. Ptolemaios Theos Philopator' MÖ 51 – yak. MÖ 49	Sonra gelen: XIV. Ptolemaios

[1] Ptolemylerin numaralandırılması bir modern dönem geleneğidir; Yunanlar onları takma adları ile belirtmişlerdir. Burada verilmiş olan numara günümüzde varılan bir uzlaşmaya dayanır; ancak hangi Ptolemynin hükümdarlık yapmış olanlar arasında sayılacağı konusunda tartışmalar vardır. Eski kaynaklar, sayıları bir eksik ya da bir fazla verebilirler ancak lakapları aynıdır.

[1]