Vikipedi

XXIII. Ioannes

261. Katolik Kilisesi papası (1881-1963; pd. 1958-1963)
(XXIII. Jean sayfasından yönlendirildi)

Papa (Aziz) XXIII. Ioannes (İtalyanca: Giovanni XXIII, İngilizce: John XXIII, Türkçe: XXIII. Yuhanna), asıl adı Angelo Giuseppe Roncalli (25 Kasım 1881, Sotto il Monte, Bergamo, Lombardiya, İtalya - 3 Haziran 1963, Papalık Sarayı, Vatikan), 28 Ekim 1958-3 Haziran 1963 arasında 4 yıl, 218 gün papalık yapmıştır.

XXIII. Ioannes
Roma episkoposu
Official photograph, 1958–1963
Papalık başlangıcı28 Ekim 1958
Papalık bitişi3 Haziran 1963
Önce gelenXII. Pius
Sonra gelenVI. Paulus
Papazlığa atanma10 Ağustos 1904
Giuseppe Ceppetelli
Takdis19 Mart 1925
Giovanni Tacci Porcelli tarafından
Kardinal yapan12 Ocak 1953
XII. Pius tarafından
Doğum adıAngelo Giuseppe Roncalli
Doğum25 Kasım 1881(1881-11-25)
Sotto il Monte, Bergamo, Lombardiya, İtalya
Ölüm03 Haziran 1963 (81 yaşında)
Vatikan
Önceki görev
  • Bulgaria'ya papanın elçi yardımcısı (1925-1931)
  • Bulgaria'ya papanın elçisi (1931-1934)
  • Türkiye'ye papanın elçisi (1934-1944)
  • Yunanistan'a papanın elçisi (1934-1944)
  • Fransa'ya papanın elçisi (1944-1953)
  • Venedikt patriği (1953-1958)
Eğitim
Slogan"Oboedientia et Pax"
İmza{{{signature_alt}}}
Arma{{{coat_of_arms_alt}}}
Oruç günü
Onurlandırıldığı yer
Kutsanışı3 Eylül 2000
II. Ioannes Paulus tarafından
Aziz ilanı27 Nisan 2014
Franciscus tarafından
HimayeNuncio[3]; Venedik patriği; II. Vatikan Konsili;Ekümenizm[4]; Bergamo[5]; Sotto il Monte; Valsamoggia[6]; İtalyan ordusu[7]
Adı Ioannes olan diğer papalar

Hayatı

değiştir

Papalıktan önceki yaşamı

değiştir
 
İstanbul'da, St. Antuan Katolik Kilisesi bahçesindeki heykeli, 2020

Angelo Giuseppe Roncalli İtalya'nın Lombardiya bölgesinin Bergamo ilinde "Sotto il Monte" adlı kırsal bir köyde doğdu. Babası ortakçı bir tarım işçisi idi. Roncalli ailenin 13 çocuğundan dördüncüsü idi.

1904'te Roncalli Roma'da Katolik ruhban okulunu bitirerek Monte Santo'da bulunan Santa Maria Kilisesi'ne rahip olarak atandı. 1905'te yeni atanan Bergamo Piskoposu Roncalli'yi kendine piskoposluk sekreteri olarak tayin etti ve Roncalli bu görevi bu piskoposun 1914'te ölümüne kadar devam etti. Bu sırada Roncalli Bergamo'da bulunan mahalli ruhban okulunda dersler de verdi.

I. Dünya Savaşı sırasında Roncalli İtalyan ordusuna askere alındı. Çavuş rütbesi ile bir sağlık birliğinde sedye taşıyıcılığı ve birlik papazlığı görevlerini yaptı. 1919'da İtalyan ordusundan terhis olduktan sonra Roncalli Bergamo'daki ruhban okulunun başpapazı olarak atandı.

1921'de Papa XV. Benedictus Roncalli'yi Katolik Kilisesi misyoner papazların bağlı olduğu ve ana Katolik kilise doktrinlerini korunması ile görevli "İnanç Yayılımı Cemiyeti" başkanlığına atadı. 1925'te ise Papa XI. Pius onu Bulgaristan'a Katolik Kilisesi temsilcisi olarak atadı ve Ronacalli bu görevi 1925-1935 döneminde yürüttü. Bu görevle birlikte Katolik kilisesinin bir şeref görevi olarak Yunanistan "Areopolis Piskoposu" unvanı da verildi. Bu piskoposluk görevi için Roncalli piskoposluk sloganı olarak "Obedientia et Pax (İtaaat ve Barış)" cümlesini seçti.

1935'te Roncalli Vatikan tarafından İstanbul'da Türkiye'ye ve Yunanistan'a Delegato Apostolico (dini temsilci) olarak görevlendirildi ve aynı zamanda da İstanbul'da Apostolik Viker (yerel Latin Katolik dinsel hiyerarşisinin başı) görevini vekaleten yüklendi. Roncalli'nın Türkiye'de bulunduğu sıralarda iyi Türkçe öğrendiği, halka yakın olduğu, Polonezköy'de yaşayan Katoliklere yakınlık gösterdiği, Beşiktaş takımını tutup futbol maçlarına gittiği söylenmektedir. Bu arada Roncalli Yunanistan'ı işgal eden Naziler ile de bağlantılar kurmak zorunda kaldı. Roncalli'nin Balkanlarda ve Orta Avrupa'da Almanlar tarafından aranıp kovuşturulan büyük sayıda Yahudi'ye de o ülkelerden kaçmak imkanlar ve yardımlar sağladığı da bildirilmektedir.[8]

1944'te Fransa hala Alman istilası altında iken Roncalli Vichy hükûmeti nezdinde "Nuntius" olarak görevlendirildi. "Nuntius" görevinde Fransa'nın kurtuluşundan sonra da 1953'e kadar devam etti. Harp sonrası döneminde Fransa'da Nazi ve sağcı Fransız hükûmeti ile işbirliği yapmış olan Katolik papazların görevlerinden alınarak emekli olmalarını sağlamak için Fransız hükûmeti ile müzakereleri başarı ile yürüttü.

1953'te Roncalli Venedik Patrikliği'ne atandı ve bundan dolayı Papa XII. Pius tarafından merasimle Kardinal rütbesini aldı[9]. Fransa hükûmetinin Roncalli'ye olan güven ve saygısını açıklamak için günün Fransa Cumhurbaşkanı Vincent Auriol eski Fransız rejimi hükümdarlarına verilmiş haklarını kullanarak Paris'te Fransa Cumhurbaşkanlığı Élysée Sarayı'nda çok nadir ve özel bir merasimle Roncalli'ye kırmızı kardinal şapkası giydirdi.

Papalık dönemi

değiştir
 
Papa XXIII. Ioannes, Cam tabutu Roma
 
Papa XXIII. Ioannes'in Arması

Papa XII. Pius'un 1958'de ölmesi dolayısıyla yapılan gizli Kardinal Koleji seçimlerinde Roncalli hiç beklemedik bir şekilde 77 yaşında iken Papa seçildi. O günlerde papalığa en layık görülen Milano Başpiskoposu Montini idi; ama o daha kardinal olarak atanmadığı için gizli Kardinaller Koleji toplantısına katılamadı. Kolejin üyeleri yaşı epey ilerlemiş olan Roncalli'yi Montani'nin kardinal olmasına kadar çok az süre yaşayacak bir "ara-papa" olarak görev yapacağı düşüncesi ile papa seçtikleri bildirilmiştir.

Gerçekten de Montini XXIII. Ioannes'in papalığının ilk yıllarında kardinal oldu ve XXIII. Ioannes 1964'te öldüğü zaman onun yerine papa seçilip Papa VI. Paulus adını aldı.

Roncalli papalık ismi olarak XXIII. Ioannes ismini aldı. Bu isim 500 yıldan beri seçilen papalar tarafından seçilmemekte idi. Çünkü 1378-1417 döneminde Katolik Kilisesinde çıkan çatışmalar ve ayrılmalar sırasında Vatikan'ca resmen meşru sayılan papaya "Anti-Papa" olarak seçilen kişi XXIII. Ioannes ismini taşımıştı. 500 yıldır hiçbir meşru olarak yeni seçilen papa Katolik kilisesi tarafından nefret edilip papalığı kabul edilmeyen bu kişinin ismini taşımak istememekteydi. Roncalli, Ioannes papalık ismini seçtiğini bildirdiğinde Vatikan yetkilileri XXIII. Ioannes mi yoksa XXXIV. Ioannes ismi kullanacağı hakkında şüpheye düşmüşlerdi. Yeni papa XXIII. Ioannes ismini kullanacağı bildirerek 500 yıl önce XXIII. Ioannes ismini taşıyan "karşı-papa"nın meşru olmadığını vurgulanmış oldu.[10]

Papa XXIII. Ioannes resmen papazı olduğu Roma şehrinde yaptığı gündüz ve gece gezileri üzerinde isim yapmıştır. Papalık Devleti'nin yıkıldığı 1870'ten o zamana kadar papalar Vatikan Sarayı'na çekilip Roma şehri ile ancak uzaktan ilgilenmişlerdi. XXIII. Ioannes istediği zaman Roma şehri sokaklarını ve hastaneler ve hapishaneler gibi hoş olmayan mevkileri de gezmesi, ona bir viski markasına atıfla "Johnny Walker (Yürüyücü Johnny)" takma adı verilmesine neden olmuştur.[11]

XXIII. Ioannes'in bir "ara-papa" rolü oynayacağı beklenmekteyken, papa hiç beklenmedik bir şekilde İkinci Vatikan Konsili adlı bir ekümenik konsil toplayacağını ilan etti. Bundan önceki konsil 90 yıl önce Birinci Vatikan Konsili idi. Buna kilise bürokratları çok şaştılar ve yeni Kardinal olan Montini "yeni papanın ne türlü bir eşek arısı yuvasına bir sopa soktuğunu bilmeğini" söylemesi belgelenmiştir.[12] İkinci Vatikan Konsili Katolik Kilisesi için büyük bir değişiklik hatta devrim ortaya çıkarmıştır. Bu Konsil'in vurguladığı ve değiştirdiği konular şunlardır: O zamana kadar kibirle kendi içine çekilmiş görüntüsü veren Katolik kilisesi için teorik ve pratik ekümenizm vurgulandı. Katolik Kilise ayinlerinin içerikleri, tarzları, şekilleri değiştirildi ve özellikle Latince yerine mahalli dillerle ayinler yapılması Katolikleri kiliseye daha da yakınlaştırdı. Katolik Kilisesi Avrupa temelli görülmekte iken, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde yeni Katolik açılımlar yapılıp yeni yerli Katolik kilisesi hiyerarşileri kuruldu. Katolik Kilisesinin dünyaya bakış şekli daha da popüler hale getirildi. Papalık törenleri daha kısa ve halka açık hale getirildi. Örneğin daha önce Papa'nın taç giyme töreni halktan kapalı olarak 5 saat sürmekte iken, son olarak XXIII. Ioannes için tertip edilmiş taç giyme töreni halka açık daha kısa Aziz Petrus Basilikası balkonunda yapılmış; ondan sonra papa olan VI. Paulus için çok daha kısa taç giyme töreni yapılmış ve daha sonrakiler için ise hiç taç giyme töreni yapılmamıştır.

Papa XXIII. Ioannes sekiz genelge yayınladı. Mater et Magistra (1961) papalık sosyal öğretisini güncelleştiriyordu. Pacem in Terris (1963) barışın doğru düzenden kaynaklandığını, tüm ulusların eşit olduğunu, işbirliği ve güvenin silahlanma yarışının yerini alması gerektiğini vurguluyordu[9].

Ölümü

değiştir

23 Eylül 1962'de Papa XXIII. Ioannes'in mide kanserinden muzdarip olduğu teşhis edildi. Bundan sonra 9 ay bu teşhis halktan saklanıp papa zaman zaman mide kanaması geçirip sağlığını giderek kaybetmeye başladı. Nisan 1963'te Papa artık çok zayıflamış ve görevlerini zor yapmaya başlamıştı. Son törensel görev olarak 11 Mayıs 1963'te İtalyan Cumhurbaşkanı'ndan "Barış için Balzan Ödülü" alma törenine iştirak etti. 26 Mayıs'ta geçirdiği mide kanaması mide zarı patlamasına ve iltihaplanıp "peritonit" olmasına yol açtı. Papa yatağa düştü.

2 Haziran 1963'te Papa XXIII. Ioannes mide kanseri, mide kanaması ve peritonitten muzdarip olarak 81 yaşındayken hayata gözlerini kapadı. Dört yıl yedi ay papalık yapmıştı.

27 Nisan 2014'te dönemin papası olan Franciscus tarafından Roma'da Aziz Petrus Bazilikası'nde yapılan büyük bir ayin ve merasimle Katolik Kilisesi Azîzi ilan edilmiştir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Lesser Feasts and Fasts 2018 (İngilizce). Church Publishing, Inc. 17 Aralık 2019. ISBN 978-1-64065-235-4. 
  2. ^ Lutheran Book of Worship. Augsburg Fortress, Publishers. 26 Mart 1978. s. 11. ISBN 978-0-8006-3360-8. 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023. 
  3. ^ "Patrons of Papal Delegates", Saints, SQPN 
  4. ^ "St. John XXIII, patron saint of Christian unity?". Vatican Insider. 24 Mart 2014. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015. 
  5. ^ "On October 12, in memory of St. John XXIII dedication of the church hospital". Diocese of Bergamo. 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. 
  6. ^ "Saint John XXIII for the first time becomes the patron". 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. 
  7. ^ Marco Roncalli (6 Eylül 2017). "San Giovanni XXIII sarà patrono dell'Esercito". La Stampa. 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  8. ^ Wallenburg Vakfı "Angelo Roncallı Dosya Özeti" Erişim: 2011-02-01.
  9. ^ a b Hıristiyanlık Tarihi. John P. Donnelly. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 642 ISBN 975-8318-86-1. 
  10. ^ Bu isim sorunları yüzünden acayip bir tarihsel gerçek de iyice ortaya çıktı. Ortaçağlara Katolik Kilisesi tarihçileri 12. yüzyıla kadar giden papa hayatını anlatan "Liber Pontificalis" adlı resmi biyografi kitabındaki papa isimlerinde hata yapmışlardı. Meşru papa olarak XXI. Ioannes XXI (1276–1277) ve XXII. Ioannes XXII (1316–1334) bulunmaktaydı ama XX. Ioannes adlı bir papa bulunmamaktaydı.
  11. ^ The Concise New Partridge Dictionary of Slang and Unconventional English, [1] 28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ George Weigel, "Vatikan II İçinden Düşünceler" İlk Şeyler, Haziran/Temmuz, 2001[ölü/kırık bağlantı].

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta XXIII. Ioannes ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Katolik Kilisesi unvanları
Önce gelen:
XII. Pius 		 
Papa
1958 - 1963 		Sonra gelen:
VI. Paulus
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=XXIII._Ioannes&oldid=33689038" sayfasından alınmıştır