Yücehisar
Yücehisar, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
| Yücehisar | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Yücehisar Yücehisar'ın Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 261 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 270 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Tarihçe
değiştirYücehisar köyünün eski adı Lamğo'dur.[4][5] Lazca bir yer adı olan Lamğo (ლამღო), Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Lamğo (لامغو) olarak geçer.[6] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise Lamko (لامقو) şeklinde yazılmıştır.[7]
Lamğo köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[8] Bir dağın tepesinde yer alan ve bugün Ciha Kalesi olarak adlandırılan kale de bu dönemden kalmış olmalıdır.[9]
Lamğo köyü, 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 48 hanede yaşayan 200 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 75 koyun, 48 keçi, 85 inek ve 9 öküz kaydedilmiştir.[10]
Lamğo köyü Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde Lango (ლანგო) şeklinde not ettiği köyde 49 hanenin yaşadığını yazmıştır.[11] Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisi sırasında bir geceyi Lamğo'da geçirmiş, köyün Atina'nın sağ tarafından akan Meleskuri Deresi'nin sağ yakasında kaldığını belirtmiştir. Meleskuri Deresi'nin karşı tarafındaki tepede bulunan kaleye gitmiş ve köylülerin söz konusu kalenin adını bilmediğini, Lazca kale anlamına gelen "ciha" (ჯიხა) olarak andıklarını belirtmiştir. Günümüzde Ciha Kalesi olarak bilinen yapı hakkında bilgiler vermiştir. Marr'ın Laz dilinin konuşulduğu köyler arasında saydığı Papati ile Lağmo köyünü kastetmiştir. Çünkü o tarihte Papati ayrı bir köy (muhtarlık) değildi.[12][13]
Lamğo köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında "Lamğo" şeklinde yazılmış olan köy, Çoruh vilayetinin Pazar kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 753 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Artvin ve Rize vilayetlerinin yerini Çoruh vilayeti almış, Atina kazasının adı da Pazar olarak değiştirilmişti.[14] Lamğo veya Lamko Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla, köyde yüksek bir tepede bulunan kaleye atfen Yücehisar olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Yücehisar köyünün nüfusu 964 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 324 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
değiştirKöy, Rize iline 45 km, Pazar ilçesine 8 km uzaklıktadır.[17] Ciha Kalesi ve Yücehisar Köprüsü bu köyde konumlanmıştır. Ayrıca köyde 1798-99 yıllarına tarihlenen bir cami bulunmaktadır.[18]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 270[2] |
| 2019 | 294[2] |
| 2018 | 373[2] |
| 2017 | 230[2] |
| 2016 | 235[2] |
| 2015 | 240[2] |
| 2014 | 231[2] |
| 2013 | 312[2] |
| 2012 | 263[2] |
| 2011 | 206[2] |
| 2010 | 208[2] |
| 2009 | 215[2] |
| 2008 | 242[2] |
| 2007 | 237[2] |
| 2000 | 320[17] |
| 1990 | 458[17] |
| 1985 | 555[17] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Yucehisar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 30 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Yücehisar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 41, ISBN 9786055753634.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 24, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 43, ISBN 9786055753634.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 157". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 41-43, 71, ISBN 9786055753634.
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), II. cilt, Batum, 1979, s. 8". 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 268.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 714.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 527" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ a b c d "Yücehisar Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ Hüseyin Saraç. "Atina Kazası". academia.edu. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.