Vikipedi

Yabancı (film, 1978)

1978 tarihli ABD yapımı bağımsız korku filmidir.

Yabancı[1] veya Halloween: Yabancı (Özgün adı: Halloween, Türkçe: Cadılar Bayramı), 1978 tarihli ABD yapımı bağımsız korku filmidir. John Carpenter'ın Debra Hill ile birlikte yazdıp tek başına yönettiği filmin başrollerinde Donald Pleasence ve Jamie Lee Curtis vardır. Film, kurgusal bir ortabatı kasabası olan Haddonfield, Illinois'de geçer. Bir cadılar bayramı gecesi altı yaşındaki Michael Myers ablasını öldürür. 15 yıl sonra kaldığı ruh ve sinir hastalıkları hastanesinden kaçar ve evine dönerek Laurie Strode adlı genç kızı gizlice takip eder. Michael'ın psikiyatristi Dr. Sam Loomis, Michael'ın niyetini anlayarak peşinden Haddonfield'a gider.

Yabancı
Halloween
Filmin orijinal sinema afişi
YönetmenJohn Carpenter
YapımcıDebra Hill
John Carpenter
Kool Lusby
Irwin Yablans
Mustafa Akkad
SenaristJohn Carpenter
Debra Hill
OyuncularDonald Pleasence
Jamie Lee Curtis
P. J. Soles
Nancy Loomis
MüzikJohn Carpenter
Görüntü yönetmeniDean Cundey
KurguCharles Bornstein
Tommy Lee Wallace
StüdyoCompass International Pictures
CinsiSinema filmi
TürüGerilim
RenkRenkli
Yapım yılı1978
Çıkış tarih(ler)i25 Ekim 1978 (1978-10-25) (ABD)
Süre91 dakika
Ülke ABD
Dilİngilizce
Bütçe325.000 dolar
Hasılat60.000.000 dolar
Devam filmiCadılar Bayramı II (1981)

Yabancı 325.000 dolarlık bir bütçe ile çekilmiş ve ABD gişelerinde 47 milyon dolar,[2] dünya çapında 60 milyon dolar,[3] 2010 yılına kadar da 203 milyon dolar üstünde kazanç elde etmiştir. Böylece en kârlı bağımsız filmlerden biri olmuştur.[2] Birçok eleştirmen filmi Alfred Hitchcock'un Sapık (1960) filminden esinlenen slasher filmleri dizisinin ilki olarak değerlendirir. Film, 1980'li ve 1990'lı yıllarda çekilen küçük bütçeli filmlerdeki klişelere kaynak olmuştur. Az miktarda grafik şiddet ve gore içermektedir.[4][5] 2006'da film, ABD Kongre Kütüphanesi tarafından kültür, tarih ve estetik açısından önemli olduğu için Ulusal Film Arşivi'nde korumaya alınmıştır.[6]

Bazı eleştirmenler, filmin katil ile seyirci arasında ilişki kurarak sadizm ve kadın düşmanlığını teşvik edebileceğine dikkat çekmiştir.[7] Bazıları da filmin 1970'lerin Amerika'sındaki gençlerin ahlaksızlığının sosyal eleştirisi olduğunu söyler. Çünkü Myers'ın kurbanlarının çoğu madde bağımlısı ve rastgele cinsel ilişki yaşayan kimselerdir.[8] Fakat filmin kahramanı masum biri olarak tanıtılmıştır (sadece bir sahnede esrar çekerken görülür). Carpenter ise bu tespitleri yalanlamıştır.[9][10] Yabancı'nın teknik ve konu unsurları, slasher filmleri için standart olmuştur.

Özet

değiştir

1963 yılı Cadılar Bayramı gecesi, altı yaşındaki Michael Myers (Will Sandin) Illinois'e bağlı Haddonfield'daki evlerinde on yedi yaşındaki ablası Judith (Sandy Johnson)'i büyük bir mutfak bıçağı ile öldürür. Bir müddet sonra ailesi eve gelir ve onu elinde kanlı bir bıçak tutarken kendinden geçmiş bir hâlde bulurlar. Akabinde Michael, Smith's Grove Warren County Sanitarium isimli hastaneye kaldırılır. Burada çocuk psikiyatristi Dr. Sam Loomis (Donald Pleasence)'in gözetimi altındadır. Tedavinin sekizinci yılında Loomis, Michael'ın içinde saf bir kötülüğün yattığını anlar ve yedi yıl daha onu kilit altında altında tutmak için uğraşır. 30 Ekim 1978 tarihinde Michael, mahkemede yetişkin olarak yargılanacaktır. Loomis ve yardımcısı Marion Chambers (Nancy Stephens), 21 yaşındaki Myers'ı duruşmaya götürmek için Smith's Grove'a gelirler. Michael ani bir saldırıyla arabayı ele geçirir ve kaçar. Loomis onun peşine düşer. Judith Myers'ın mezar taşının kayıp olduğunu öğrenince Michael'ın evine döndüğünü anlar.

Üzerine işçi tulumu giyen ve maske takan Michael (Tony Moran), gerçekten de Haddonfield'daki artık terk edilmiş durumda olan evine döner. Burada Laurie Strode (Jamie Lee Curtis) isimli bir genç kızı ve onun birkaç arkadaşını gizlice takip eder. Laurie, Michael'ı gün boyunca birkaç kez görür ve endişelenir. Akşamleyin Laurie, bakıcılığını üstlendiği Tommy Doyle (Brian Andrews)'un ailesine ait evin karşısında Lindsey Wallace (Kyle Richards) isimli küçük bir kız ile ilgilenen arkadaşı Annie Brackett (Nancy Kyes) ile buluşur.

Akşam boyunca Michael, Wallace'ların evinin penceresinden Annie'yi izler. Annie daha sonra erkek arkadaşıyla bir buluşma ayarlar, Lindsey de Laurie'nin yanında kalacaktır. Annie arabaya bindiğinde Michael arka koltuktan belirerek onun boğazını keser. Tommy, Michael'ı Annie'nin cesedini Wallace'ların evine taşırken görür ve onun öcü olduğunu düşünür. Laurie bunun doğru olmadığını söyler ve Lindsey ile onu yatağa yatırır. Laurie'nin diğer arkadaşı Lynda Van Der Klok (P. J. Soles), erkek arkadaşı Bob Simms ile Wallace ailesinin evine gelir. Annie'nin evde olmadığını anlarlar ve birlikte olurlar. Bir süre sonra Bob mutfağa gider. Burada Michael tarafından boğularak duvara çivilenir. Yatak odasında Michael, Laurie ile konuşmakta olan Lynda'yı telefon kordonuyla boğar.

Laurie telefondan gelen sesleri duyunca kaygılanır. Ne olup bittiğini anlamak için Wallace'ların evine gider. Orada üç ceset ve Judith Myers'ın kayıp mezar taşını bulur. Bu sırada Laurie, merdivenin sonunda dururken Michael'ın saldırısına uğrar ve basamaklara düşer, fakat diğer eve kaçmayı başarır. Myers bir şekilde eve girer. Laurie boynuna örgü şişi sapladıktan sonra çocukları kontrol etmek için hemen üst kata çıkar, bir taraftan da Michael onun arkasından gelir. Çocuklara kaçmalarını ve polis çağırmalarını söyler, dolaba saklanır. Michael dolabın kapağını kırar. Bu esnada Laurie elbise askısının telini onun gözüne batırarak bıçağını düşürmesine sebep olur. Ardından bıçağı onun göğsüne saplar ve Michael yere düşer. Laurie de dolaptan çıkar.

Öte yandan Loomis, çocukların panik içinde evden çıkıp koştuklarını fark eder. Michael ise yerinden kalkarak Laurie'ye arkadan saldırmıştır. Loomis evin içine girer ve ona altı el ateş eder. Michael balkondan aşağı düşer. Loomis, Laurie'yi teselli eder. Balkondan aşağı baktığında Michael'ın cesedinin orada olmadığını görür.

Oyuncu kadrosu ve karakterler

değiştir

19 Ekim 1957 Haddonfield, Illinois'de doğan Michael, 6 yaşında bir cadılar bayramı gecesi ablasının kendi evlerinde bir erkekle sevişmesini görür. Hemen mutfağa gider ve bir mutfak bıçağını eline alıp yüzünü de palyaço maskesiyle kapatır. Daha sonra yukarı çıkar ablasının erkek arkadaşı orada yoktur, ablasını orada bıçaklar ve elindeki kanlı bıçakla dışarı çıkar. O sıra anne ve babası onu o halde görür ve Michael, hemen hastaneye yatırılır. Bu hastanede psikiyatrisliğini Dr. Sam Loomis yapmıştır. Fakat Michael 15 yıl boyunca tek bir kelime bile etmemiştir. 15 yılın sonunda bir Cadılar Bayramı gecesi hastaneden kaçar ve daha sonradan kardeşi olduğu ortaya çıkan Laurie Strode'nin peşine düşer.

  • Dr. Sam Loomis (Donald Pleasence), Smith's Grove hastanesindeki bir çocuk psikiyatristidir. 1963 yılında bu hastaneye yatırılan 6 yaşındaki Michael'ın tedavisini üstlenir. 15 yıl sonra Michael'ın kaçması üzerine, onun arkasından Haddonfield'a gider ve şerifle birlikte onu aramaya başlar.
  • Laurie Strode (Jamie Lee Curtis), Laurie Strode, Michael Myers'ın daha sonra ortaya çıkan diğer kız kardeşidir. Michael Myers, hastaneden kaçınca Laurie'nin peşine düşer.

Yapım

değiştir

Carpenter'ın Assault on Precinct 13 (1976) adlı filminin Milan Film Festivali'nde gösterilmesini müteakiben bağımsız film yapımcısı Irwin Yablans ve sermayedar Mustafa Akkad, Carpenter'ı arayıp bularak ondan çocuk bakıcılarını takip eden psikotik bir katil hakkında film çekmesini istemişlerdir.[11] Yablans, Fangoria dergisine verdiği röportajda şöyle demiştir: "Korku türünde neyin anlamlı olacağını düşünüyordum, istediğim şey Şeytan (1973) ile aynı etkiye sahip bir film yapmaktı."[12] Öte taraftan Carpenter ve o zamanlar kız arkadaşı olan Debra Hill, The Babysitter Murders yani Çocuk Bakıcısı Cinayetleri adını taşıyan bir senaryo taslağı hazırlamıştır. Carpenter'ın Entertainment Weekly'e anlattığına göre Yablans, filmin Cadılar Bayramı gecesinde geçmesini ve adının Halloween yani Cadılar Bayramı olmasını önermiştir.[13]

Akkad filmin bütçesi için 320.000 dolar ayırmıştır. O dönemde bu paranın az olduğu düşünülmüştür. Bunun yanında Carpenter'ın önceki filmi Assault on Precinct 13'in bütçesi ise yalnızca 100.000 kadardır.[11][14] Aynı zamanda Akkad, dört aylık sıkışık iş programı, düşük bütçe ve Carpenter'ın bir film yapımcısı olarak yeterli deneyiminin olmayışından ötürü endişelenmiştir. Fangoria ile yaptığı röportajda şu sözleri sarf etmiştir: "İki şey karar vermemi sağladı. İlki, Carpenter'ın bana hikâyeyi neredeyse karesi karesine, merak ve gerilim yaratarak sözlü bir şekilde anlatmasıydı. İkincisi, bana herhangi bir ücret istemediğini söylemesiydi. Bu onun bu projeye inandığını gösteriyordu." Carpenter; çekim, senaryo yazımı ve müzik için sadece 10.000 dolar almıştır. Ayrıyeten elde edilecek kazancın yüzde 10'unu alacaktı.[15]

Bütçenin düşük olmasından dolayı gardrop ve aksesuar ihtiyacı, ucuza satılan veya eldeki mevcut eşyalardan karşılanmıştır. Oyuncuların çoğu kendi kıyafetlerini giymiş, J.C. Penney'den satın alınan Curtis'in gardrobunun fiyatı da yüz dolar kadar tutmuştur. Carpenter; yapım tasarımcısı, sanat yönetmeni, mekân araştırma görevlisi ve yardımcı editör olarak Tommy Lee Wallace'yi kiralamıştır. Wallace, 1,98 dolara satın alınan Kaptan Kirk maskesinden, Michael Myers'ın film boyunca yüzünde taşıdığı maskeyi tasarlamıştır.[11] Carpenter'ın anımsadığına göre, Wallace maskeyi spreyle mavimsi beyaza boyamış ve göz deliklerini genişletmiştir. Ayrıca filmin senaryosunda Michael Myers'ın maskesinin solgun yüz hatlarına sahip olduğu yazıyordur ve maske hakikaten korkutucudur. Tommy işini bitirdikten sonra, maske William Shatner'a benzemekten çıkmıştır.[13] Hill ise konuyla ilgili olarak şunları eklemiştir: "Fikir, onu neredeyse tamamen duygusuz ve suratsız (insana hem benzeyen hem benzemeyen solgun bir surat) yapma fikriydi."[16]

Sınırlı bütçe, çekim yerleri ve iş programının süresinde zorlamaya neden olmuştur. Film, 1978 senesinin ilkbaharında Kaliforniya'ya bağlı South Pasadena ve Sierra Madre'deki mezarlıkta 21 günde çekilmiştir. Kiliseye ait terk edilmiş bir ev, Myers'ların evi olarak; Hollywood'daki Sunset Bulvarı yakınındaki Orange Grove Caddesi'nde bulunan iki ev, Laurie ve Annie'nin çocuk bakıcılığı yaptığı ev olarak kullanılmıştır.[17] Mevsim bahar olduğundan ekip balkabağı bulmada sıkıntı yaşamıştır ve yapay dökülmüş yapraklar birden fazla sahnede kullanılmıştır. Çekim bölgesinde yaşayan aileler de şeker isteme sahneleri için çocuklarına cadılar bayramı kostümü giydirmişlerdir.[11]

Fangoria'nın Ağustos 2006'da bildirdiğine göre Synapse Films filmin kesilmiş sahnelerinin negatiflerinin bulunduğu kutuları elde etmiştir. 1981 olarak numaralandırılan kutulardan birinde filmin televizyon versiyonu için gerekli sahneler vardır. Synapse şirketinin sahibi Don May konuyla ilgili şöyle bir açıklama yapmıştır: "Elimizde Carpenter'ın Halloween filmine ait kullanılmamış orijinal kamera negatifleri var. Çok şükür ki Billy (Kirkus), bunları zarar görmeden önce bulabildi. Elimizdeki negatiflerde bulunan hikâye uzun olanı. Onu herhangi bir şekilde yayınlamak için saklayacağız. Kirkus'un korku filmlerin kutsal kasesini kurtardığı için tebrik edilmesi lâzım."[18] Daha sonra Sean Clark filmin son hâlinde yer almadığı için bu sahnelerin sessiz olduğunu beyan etmiştir.[19]

Senaryo

değiştir

Yablans ve Akkad, filmin tasarımı konusunda bütün kontrolü Carpenter ve Carpenter'ın yapımcı olmasını istediği Hill'e bırakmıştır. Yablans yine de filmle ilgili çeşitli önerilerde bulunmuştur. Bununla ilgili olarak Hill, Fangoria'da şöyle demiştir: "Yablans radyo şovunu andıran bir senaryo istiyordu."[16] Hill senaryonun üç haftada tamamlandığını ve Samhain Festivali gibi Kelt geleneklerinden esinlenilerek yazıldığını açıklamıştır. Velakin filmde Samhain'den bahsedilmemiştir. Hill konuyla ilgili şunlara değinmiştir:

“ ...Fikir, şeytanın öldürülemeyeceği hakkındaydı... Cadılar Bayramı bütün ruhların serbest kalarak yaşayanlara zarar verdikleri gecedir, biz de eski Samhain fikrine geri dönmüştük ve ardından gelmiş geçmiş en kötü çocuğu konu olacak bir hikâye düşündük. John, daha önce orada yaşamış biri hakkında karanlık bir sırrı olan bir kasabanın hikâyesini düşünmüştü ve böylece şeytan geri döndü. İşte bu Halloween'i meydana getirdi.[16] „

Hill kadın karakterlerin diyaloglarını yazarken,[9] Carpenter Loomis'in Michael Myers'ın kötülüğü hakkındaki konuşmalarını kaleme almıştır. Senaryodaki detayların çoğu Carpenter ve Hill'in gençlik dönemi ve kariyerinin ilk yıllarından alınmıştır. Kurgusal Haddonfield kasabasının adı, Hill'in büyüdüğü New Jersey'e bağlı aynı isimli kasabadan ve filmdeki sokak isimlerinin çoğu Carpenter'ın bir dönem yaşadığı Kentucky'nin Bowling Green şehrinden alınmıştır. Laurie Strode Carpenter'ın eski kız arkadaşının adı, Michael Myers ise Yablans ile birlikte Assault on Precinct 13 filminin Avrupa'daki çeşitli film festivallerinde yayınlanmasında emeği geçen bir İngiliz yapımcısının adıdır.[11] Carpenter, Tommy Doyle karakterini Arka Pencere (1954) filmindeki Dedektif Teğmen Thomas J. Doyle (Wendell Corey) karakterinin adıyla tesmiye etmiştir. Dr. Loomis'e Sapık filmindeki Marion Crane (Janet Leigh)'in erkek arkadaşı Sam Loomis (John Gavin)'in adını koyarak Alfred Hitchcock'u yâd etmiştir. Şerif Leigh Brackett ise bir senaryo yazarının adını taşımaktadır.

Oyuncu seçimi

değiştir
 
Jamie Lee Curtis, filmin kadın kahramanı Laurie Strode rolündedir.

Filmin oyuncu kadrosunda deneyimli aktör Donald Pleasence ile o vakitler henüz tanınmayan Jamie Lee Curtis gibi isimler vardır. Bütçe yüzünden filmde fazla ünlü oyuncuya yer verilmemiştir. Oyuncuların çoğu rolleri için az bir ücret almıştır. Ücreti en fazla olan Pleasence'a 20.000 dolar, Curtis'e 8.000 dolar ve Nick Castle'a günlük 25 dolar ödenmiştir.[11] Dr. Sam Loomis rolü için önce Peter Cushing ve Christopher Lee'ye teklif gitmiş; ne var ki ikisi de ödenecek paranın az oluşundan dolayı teklifi geri çevirmiştir (Lee daha sonra Carpenter'a kariyerindeki en büyük hatanın bu teklifi kabul etmemek olduğunu söyleyecektir).[9] Carpenter'ın üçüncü tercihi olan İngiliz aktör Pleasence, başrolde oynamayı kabul etmiş ve filmdeki rolünden dolayı bazı kesimlerce "John Carpenter'ın büyük seçimi" diye anılmaya başlamıştır. Ayrıca Amerikalılar, Pleasence'a bir James Bond filmi olan İnsan İki Kere Yaşar (1967)'daki Ernst Stavro Blofeld isimli kötü karakterden aşinadır.[20]

Carpenter yaptığı bir söyleşide şunları söylemiştir: "Jamie Lee, Laurie için ilk tercih değildi. Kim olduğu hakkında da bir fikrim yoktu. 19 yaşındaydı ve bir televizyon şovunda yer alıyordu. Fakat ben televizyon izlemezdim." Carpenter önceleri Laurie Strode rolü için Lassie'de oynayan June Lockhart'ın kızı Anne Lockhart'ı düşünmüştür. Fakat Lockhart'ın yer alacağı başka film ve televizyon projeleri vardır.[13] Hill, Curtis'in Janet Leigh'in kızı olduğunu öğrenince şöyle demiştir: "Jamie Lee'nin kadroda yer alması film için iyi bir tanıtım niteliğinde olacaktı. Çünkü annesi Sapık filminde yer aldı."[16] Yabancı, Curtis'in oynadığı ilk uzun metrajlı filmdir ve çığlık kraliçesi olmasını sağlamıştır. Bir diğer tanınmayan aktris Nancy Kyes, Laurie'nin arkadaşı ve Haddonfield Şerifi Leigh Brackett'ın (Charles Cyphers) kızı Annie Brackett rolündedir. Kyes daha önce Assault on Precinct 13 filminin başrollerinde yer almıştır. Film çekilirken sanat yönetmeni Tommy Lee Wallace ile bir dönem ilişki yaşamıştır.[21] Carpenter, Laurie'nin diğer arkadaşı olan ve "tamamen" sözcüğünü sık kullanmasıyla tanınan Lynda rolü için P. J. Soles'u seçmiştir. Soles, özellikle Günah Tohumu (1976)'ndaki yardımcı rolü ve Plastik Tüpteki Çocuk (1976)'taki küçük rolüyle tanınmaktadır. Bir kaynağa göre Carpenter, onun 70'lerdeki umursamaz genç kız havasını taşıdığını fark etmiştir.[22]

Michael Myers'ı canlandıran Nick Castle, Carpenter'ın Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden arkadaşıdır. Yabancı'dan sonra The Last Starfighter (1984), The Boy Who Could Fly (1986), Afacan Dennis (1993) ve Major Payne (1995) gibi filmlerin yönetmenliğini üstlenmiştir.[23]

Çekimler

değiştir

Tarihçi Nicholas Rogers'a göre film eleştirmenleri Carpenter'ın çekimi ve kamera çalışmasının filme büyük başarı kazandırdığını iddia etmektedir.[24] Roger Ebert şöyle demiştir: "Şiddeti ekrana getirmek kolaydır. Zor olan bunu iyi yapabilmektir. Carpenter tuhaf bir şekilde becerikli. Mesela kompozisyonun ön planının kullanımı hakkında. Gerilim sevenler bilir, ön plan çok önemlidir..."[25]

Siyah bir zemin üzerinde kabaktan yapılmış bir fenerin bulunduğu açılış jeneriği, kurduğu atmosferi filmin tamamına yaymıştır. Bir yandan ana jenerik müziği çalarken, kamera yavaşça fenerin sol gözüne yaklaşmaktadır. Kamera tamamen yaklaştıktan sonra fenerin ışığı söner. Film tarihçisi J. P. Telotte'ye göre açılış sahnesi filmin, kişilerin kendilerini, başkalarını nasıl gördüklerine ve algılama biçimlerine yönelik olacağını göstermektedir.[26] Konu tasarımı yapılırken Yablans şu gibi öneriler getirmiştir: "İzleyiciler hiçbir şey görmemeli. Neyin onları korkuttuğunu düşünüyorlarsa o olmalı."[16] Carpenter Yablans'ın önerisine tam anlamıyla uymuştur. Sahnelerin çoğunu Michael Myers'ın görüş noktasından çekmiş ve seyirciyi filme ortak etmiştir. Bununla birlikte Carpenter bu yönteme veya steadicam kullanımına yer veren ilk yönetmen değildir. Örneğin Sapık'ın ilk sahnesinde de röntgenleme olayı vardır. Telotte ana karakterin gözünden yapılan bakış açışı yüzünden seyircilerin, kendilerini birbirini izleyen olayların içinde gibi hissettiklerini belirtmiştir.[27] Black Christmas (1974) ile birlikte Yabancı da olayları izleyiciye katilin gözünden sunmuştur.

Michael'ın röntgencilik yaptığı ilk sahne, Michael'ın palyaço maskesinin göz deliklerinden görülen Judith Myers cinayetidir. Bir eleştirmene göre katilin bakış açısını göstermek için kullanılan birinci şahıs kamerası, filmin başarısında önemli rol oynamıştır. Ayrıca film izleyicileri failin saldırgan bakışını benimseye ve derin soluk seslerini ile ayak seslerini duymaya davet etmiştir.[28] Carpenter'ın, Alfred Hitchcock'un Sapık (1960) filminden aldığı diğer bir teknik gore ve kan kullanımına kısıtlama yapılmasıdır. Hill filmin kanlı olmasını istemediklerini bizzat dile getirmiştir.[16] Film analizcilerinin "false startle" diye tabir ettikleri bir teknik filmde kullanılmıştır. Bu tekniğe göre katiller, takipçiler veya canavarlar aniden seyircinin görüş alanına girer ya da karakterlerden birine yavaşça yaklaşır.[29] Carpenter, korkunun doğuracağı etkiyi yaratmak için film ekibiyle birlikte çalışmıştır. Curtis, sahnelerin sırasına göre çekilmeyişi ve kendisinin hangi sahnede ne seviyede korkması gerektiğini bilmeyişi yüzünden Carpenter'ın bir "korku metre" yaptığını aktarmıştır. Bu sayacın gösterdiği değere göre Curtis, yüz ifadesini ve çığlığının tonunu değiştirmiştir.[30]

Filmin 22. yıldönümü için hazırlanan DVD'deki Halloween Un-masked adlı belgeselde John Carpenter, Nick Castle'a cesedi izliyormuş havası vermesi için başını birkaç kez yana eğmesini söylediğini ifade etmiştir. Ayrıca ev içinde çekilen bu sahnedenin aydınlatması yapılırken Çin Mahallesi (1974) filmindeki aydınlatmadan esinlenildiği söylenmektedir.

Müzik

değiştir

Yabancı'nın başarısının ardında yatan nedenlerden bir diğeri de filmin orijinal müzikleri, özellikle de ana tema müziğidir. Senfonik eserlere yer verilmezken filmin müziklerinin tamamı, yönetmen John Carpenter'ın 5/4'lük ölçü kullanarak bestelediği piyano melodilerinden müteşekkildir. Eleştirmen James Berardinelli, filmin müziklerini oldukça kolay ve sade olarak nitelendirse de filmin artıları arasında değerlendirmiştir.[4] Carpenter bir röportajda şöyle demiştir: "Bütün klavyeli çalgıları çalabilirim, fakat bir notayı ne okuyabilir ne de yazabilirim."[13] Carpenter, müzikleri bestelediği için kapanış jeneriğinde kendisi için "Bowling Green Filarmoni Orkestrası" adını kullanmıştır. Halbuki San Jose Eyalet Üniversitesi'nden müzik profesörü Dan Wyman, müzik konusunda Carpenter'a yardımda bulunmuştur.[11][31]

Laurie, Tommy Doyle'un yanına gitmek için Annie'nin arabasına bindiğinde Carpenter ve The Coupe DeVilles isimli bir grup kuran arkadaşları tarafından bestelenen isimsiz bir şarkı çalmaktadır.[11] Klasik rock grubu Blue Öyster Cult'ın "(Don't Fear) The Reaper" isimli parçası da filmde kullanılmıştır.[32] Filmin müzik albümü, ilk kez Ekim 1983'te ABD'de Varèse Sarabande tarafından yayınlanmıştır. CD olarak 1985'te, ardından 1990 ve 2000'de tekrar yayınlanmıştır.

Yayım

değiştir

Gösterim

değiştir
 
 
 
Türkiye'deki sinema afişi (üst) ve Milliyet gazetesinin yayınladığı reklam (alt)

Film ilk kez 25 Ekim 1978 tarihinde Kansas City'de -Missouri'ye mi yoksa Kansas'a mı bağlı olan bilinmiyor- vizyona girmiştir. Kısa bir müddet sonra da Chicago ve New York'taki sinema salonlarında oynamıştır.[33][34] Pittsburgh'da 22 Kasım 1978'de gösterime sunulmuştur.[35]

Film ABD'de 47 milyon dolar[2] ve dünya çapında 8 milyon dolar kazanarak toplamda 55 milyon dolar, bugüne kadar da 176 milyon dolar kâr elde etmiştir.[11] ABD'deki sinema takipçileri sayesinde büyük bir başarı kazanan Yabancı, 1979'dan sonra uluslararası çevrelerde ilk kez gösterilmiştir. Fransa, Birleşik Krallık, Batı Almanya, İtalya, İsveç, İrlanda, Hollanda, Norveç, Portekiz, Yugoslavya ve İzlanda gibi Avrupa ülkelerinde gösterime sunulmuştur. Filmin giriş izni için Batı Almanya'ya 750.000, İsveç'e 118.606 ödenmiş ve İsveç'ten 2.298.579 kron gelir sağlamıştır. Ayrıca Kanada, Avustralya, Japonya, Meksika, Singapur, Peru, Filipinler, Arjantin ve Şili'de de sinemalarda gösterilmiştir. Yabancı, Avustralya'da 900.000 dolarlık bir kazanç getirmiştir. Bu para Avustralya'da bir filmin sağlayabileceği gişe hasılatının oldukça üzerindedir. Hong Kong'da ise 450.139 dolar kâr etmiştir.[14]

Film Türkiye'deki sinemalarda Ocak 1982'de[36] özgün adının Türkçe karşılığıyla değil de Yabancı adıyla gösterilmiştir.[1][37] Film Pop Filmcilik filmin sinemalara dağıtımını gerçekleştirmiştir. Bir de Türkiye'deki yayını için hazırlanan sinema afişine "danıştay kararıyla" ibaresi eklenmiştir. Türkiye'deki savcılıklar 1970'lerden itibaren ilgili hükümlere dayanarak uygun bulmadıkları filmlerin yayınlanmasını yasaklamışlardır. O dönemlerde idare mahkemeleri henüz kurulmadığı için sinemacılar direkt olarak TC Danıştay Başkanlığı'na başvurmuşlar, filmler de Danıştay'ın kontrolünden geçtikten sonra bu ibareyle yayınlanmıştır.[38]

Televizyon

değiştir

1980 yılında NBC, Yabancı'nın yayın haklarını 4 milyon dolara satın almıştır. Sansür hakkında yapılan Carpenter, Hill ve NBC'nin Standartlar ve Uygulamalar departmanı arasındaki görüşmeden sonra film ilk kez televizyonda yayınlanmıştır.[16] Film Türkiye'de de sinemalardan sonra televizyon ekranlarına gelmiştir. Özellikle 1990'lı yılların ortalarında sıkça yayınlanmış, bu durum hakkında eleştirmen Sina Koloğlu Milliyet gazetesindeki Rating Canavarı adlı köşesinde 26 Ekim 1996'da kaleme aldığı "Bu şiddet karşılıklı" başlıklı yazısında şöyle bir yorumda bulunmuştur: "Sabah uyanır uyanmaz çizgi film izleme umudu ile düğmeye basan küçükler, karşılarında geceyarısı yayınlanacak Halloween'in (etkileyici bir korku filmi) en sapkın sahnelerini gördüklerinde şiddeti, sabah kahvaltısı niyetine yapmıyorlar mı?"[39]

Filmin televizyon versiyonu mevcuttur. İki saatlik zaman dilimini kapsaması için Halloween II yapım aşamasındayken Carpenter tarafından çekilen yeni sahneler 12 dakikadan ibarettir. Bunlardan birinde Dr. Loomis hastane heyetiyle görüşür ve Smith's Grove'da 6 yaşındaki Michael ile konuşur, ona "Onları kandırdın, değil mi Michael? Ama beni değil." der. Ayrıca Dr. Loomis, Michael kaçtıktan sonra Smith's Grove'daki hücresini inceler ve kapıya kazınarak "kız kardeş" yazıldığını görür. Bir diğer sahnede Lynda, Laurie evden ayrılmadan önce Laurie'nin evine onun ipek bluzunu ödünç almak için gelir. Tam bu sırada da Annie, aynı bluzu ödünç almak için telefon açar. Laurie'nin saçları havluyla sarılmıştır. Bunun nedeni ise saçlarının 1978'deki hâlinden daha kısa olmasıdır.

Ev sineması

değiştir

Yabancı sinemadan sonra VHS, lazer disk, DVD, UMD ve Blu-Ray HD formatlarında yayınlanmıştır. VHS kasedinin çıktığı ilk sene, ABD'de kasetlerin kiralanmasından 18.500.000 dolar kazanılmıştır.[14] VHS versiyonunu piyasaya çıkaran ilk şirket Media Home Entertainment'tır. Blockbuster Video, 1995'te filmin anısına bir başka sürümü piyasaya sürmüştür. Anchor Bay Entertainment filmin restore edilmiş versiyonunu VHS ve DVD olarak yayınlamıştır. 2007 yılında yayınladığı tek disklik baskının görüntü ve ses kalitesi yükseltilmiştir.

2007 yılında film, ilk kez Blu-ray olarak satışa sunulmuştur. Filmin bu sürümü de restore edilmiş durumdadır. Daha önce üretilen DVD versiyonunun geliştirilmiş hâli olmasına karşın Divimax'in 25. yıl dönümü için hazırladığı çift disklik DVD'si daha çok rağbet görmüştür. Bunun başlıca sebeplerinden biri Divimax'ın ürününün daha fazla bonus özelliklere sahip olmasıdır. Çift disklik sürümde Halloween: A Cut Above the Rest adlı belgesel ile Carpenter, Hill ve Curtis'in konuşmaları yer almaktadır.[34]

Türkiye'de filmin video kasedi merkezi İstanbul'un Maslak ve Gayrettepe semtlerinde bulunan Video Market şirketi tarafından Korku Gecesi adıyla piyasaya sürülmüştür. Filmin 2001 yılında Palermo ve Pinema şirketlerince Cadılar Bayramı adıyla VCD'si çıkarılmıştır. VCD kabının üzerinde film için hazırlanan tanıtım afişleri yerine serinin 1996 tarihli altıncı filmi Ölüm Çığlığı'nın posteri vardır.[40]

Karşılama

değiştir

Eleştiriler

değiştir

Yabancı için yapılan tanıtım faaliyetleri düşük düzeydedir ve genel olarak ağızdan ağza yapılan reklamlara dayanmaktadır. Bu duruma rağmen film başarılı olmuştur. Yine de eleştirmenlerin birçoğu filme karşı ilgisiz kalmış veyahut filmi hafife almıştır. Pauline Kael, The New Yorker'daki sert bir dille yazdığı yazısında düşüncelerini şöyle açıklamıştır: "Carpenter'ın sinema dışında bir hayatı yok gibi gözüküyor. Görülebileceği gibi filmde kullanılan fikirler kaynağını Hitchcock, Brian De Palma gibi yönetmenlerden ve Val Lewton yapımlarından almaktadır... Bir korku filmi dilsiz kalarak korkutucu olmak dışında her şeyi es geçiyor ve korku türünün eski bir örneğini (bir tımarhane kaçkınını) diriltmekte sakınca görmüyorsa, ancak izleyicinin bir kısmını sofistike korku filmlerinin yaptığından daha basit ve çocuksu bir şekilde memnun edebilir."[41] Film birçok kez Sapık ile kıyaslanmıştır; ancak TV Guide, bu karşılaştırmaları saçma ve asılsız olarak nitelendirmiştir.[42] İlk olumlu eleştiri Kasım 1978'de The Village Voice gazetesinde çalışan ünlü eleştirmen Tom Allen'dan gelmiştir. Allen filmin sosyoloji yönünden alakasız olduğunu, fakat Carpenter'ın kamera çalışmasının aldatıcı ve düşük bütçeli bir film yapmak için iyi bir yol olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca filmin Sapık ve George A. Romero'nun yönettiği Yaşayan Ölülerin Gecesi (1968) ile üslup benzerliği gösterdiğine dikkat çekmiştir.[33][43] Ertesi ay yine aynı gazeteden Andrew Sarris, kült filmler üzerine kaleme aldığı inceleme yazısında Allen'ın Yabancı hakkındaki düşüncelerinden bahsetmiştir. Buna ilaveten filmin 1978 yılının kült filmi olabileceğini ve filmin doruk noktası bölümünde seyircilerin çığlıklarının duyulduğunu belirtmiştir.[44] Amerikalı eleştiri yazarı Roger Ebert, Chicago Sun-Times'taki 1979 tarihli yazısında film için benzer sözler kullanmış, filmi 1978 yılının en iyi on filminden biri olarak değerlendirmiştir.[45] Olumsuz yorumlarda bulunan eleştirmenler, Carpenter'ın kullandığı kamera açısı ve müzik yüzünden bu yargıya varmışlardır. Kan, gore ve grafik şiddet kullanımındaki kısıtlama şaşkınlık yaratmıştır.[4]

Filmin prömiyerinden neredeyse on yıl sonra Mick Martin ve Marsha Porter, önceleri övgü alan ve sonraları Friday the 13th (1980) filminde olduğu gibi slasher filmi yönetmenlerince bolca kullanılan birinci şahıs kamerası ile yapılan çekimleri eleştirmiştir. Katil ile seyirciyi özdeştirdiğini belirten Martin ve Porter, şunları eklemiştir: "Kamera çığlıklar koparan kurbana saldırmak için yaklaşıyor, bıçağına bakıyor ve onu kurbanın göğsüne, kulağına veya gözüne saplıyor. İşte bu çok kötü."[7]

Gösteriminden 30 yıl sonra Yabancı, klasik bir film olarak ün yapmıştır.[46] Bununla beraber birçok kesim filmi 1978 yılının en iyi filmlerinden biri olarak göstermektedir.[45][47][48][49][50][51]

Tema ve analizler

değiştir

1980'lerin sonu ile 1990'ların başında bazı eleştirmenler, zamanla sadizm ve kadın düşmanlığına dönüştüğünü düşündükleri slasher alt türünün ortaya çıkmasında rolü büyük olduğu için filmi suçlamışlardır.[52]

Yabancı ve diğer slasher filmlerine yönelik eleştirilerin çoğu postmodern akademik kesimden gelmiştir. Tarihçi Nicholas Rogers'a göre bazı feminist eleştirmenler, Yabancı'da hardcore pornografide olduğu gibi kadınlar kesin bir şekilde aşağılandığı için bu filmden itibaren slasher filmlerini takip etmeye başlamışlardır.[52] John Kenneth Muir ve bazı eleştiri yazarları, Laurie Strode gibi kadın karakterlerin iyi bir plan kurduklarından veya becerikli olduklarından değil de şanslı olduklarından ötürü kurtulduklarına dikkat çekmiştir. Strode katil ile çoğu kez mücadelede bulunmasına karşın devam bölümünde de olduğu gibi filmin sonunda Dr. Loomis tarafından kurtarılmıştır.[53] Öbür yandan, Carol J. Clover gibi bazı feminist bilim insanları, kadına yönelik şiddeti ekrana getirmesinin yanında slasher filmlerinin kadın kahramanlara yer verdiğini belirtmiştir. Yabancı öncesi korku filmlerinde kadınlar yardıma muhtaç durumda olup erkeksi bir kahraman tarafından kurtarılana kadar tehlike altındadır. Clover, Loomis Strode'u kurtarsa da filmde "final girl" diye tabir edilen ve filmin sonunda katilden kurtulan bir çeşit esas kıza yer verildiğini vurgulamıştır. Strode Myers ile savaşarak onu yaralamıştır, hatta saldırıları Myers'ı normal bir insanmışcasına öldürecektir. Ne var ki hikâyenin erkek karakteri Loomis, tabancasıyla kısa bir mesafeden ateş etmesine rağmen Michael'ı öldürememiştir.[54]

Diğer eleştirmenler, Yabancı ve devamındaki slasher filmlerinde daha derin bir sosyal eleştirinin olduğunu düşünmektedir. Vera Dika'ya göre 1980'lerin filmleri Reagan Amerikası'nda yaşayan muhafazakâr aile değerleri savunucularına hitap etmektedir.[55] Tony Williams, Myers ve diğer slasher katillerinin 1960 kuşağının çocuklarını özellikle cinsel ilişki ve içki gibi suç teşkil edecek davranışlarda bulundukları vakitler öldüren ataerkil değerlerle sahip "intikamcı" kimseler olduğunu söylemiştir.[8] Eleştirmenler Myers'ın şeytani ve insanüstü bir canavar olarak tanıtılmasının muhafazakârlar arasındaki etkisini sınırladığını düşünmüşler, dolayısıyla da bu yorumun üzerinde fazla durmamışlardır.

Carpenter, Yabancı'nın bir ahlak oyunu olduğu yönündeki fikirleri onaylamamış ve yalnızca bir korku filmi olduğunu savunmuştur. Carpenter eleştirmenlerin durumu kavrayamadığının altını çizdikten sonra sözlerine şöyle devam etmiştir: "Cinsel açıdan en büyük sıkıntıyı yaşayan bu kız katili uzun bir bıçak ile bıçaklıyor. Cinsel açıdan en sinirli olan o. Bakire olduğundan değil, bastırdığı cinsel enerji yüzünden. Bütün fallik sembolleri katil üzerinde kullanıyor."[9][10]

Ödüller

değiştir

Yabancı 1979'da Bilimkurgu, Fantezi & Korku Filmleri Akademisi tarafından En İyi Korku Filmi Saturn Ödülü'ne aday gösterilmiş, fakat ödülü Gizemli Ada (1973)'ya kaptırmıştır.[56] 2001'de Amerikan Film Enstitüsü'nün düzenlediği 100 Yıl... 100 Gerilim listesinin 68. sırasında[57] ve Bravo'nun en korkunç 100 film sahnesinin 14. sırasında yer almıştır.[58] Chicago Film Eleştirmenleri Birliği tarafından tüm zamanların en korkunç 3. filmi seçilmiştir.[59] 2006'da film, ABD Kongre Kütüphanesi tarafından kültür, tarih ve estetik açısından önemli olduğu için Ulusal Film Arşivi'nde korumaya alınmıştır.[60] 2007'de AOL tarafından en iyi korku filmi[61] ve 2008'de Empire dergisi tarafından tüm zamanların en iyi 500 filminden biri olarak gösterilmiştir.[62] Total Film 2010'da filmi tüm zamanların en iyi 100 filminden biri olarak değerlendirmiştir.[63]

Etki

değiştir

Yabancı'nın 1980'lerin başından ortasına kadarkiler başta olmak üzere sayısız korku filmi üzerinde etkisi olmuştur. Yabancı sayesinde Bob Clark tarafından yönetilen Black Christmas (1974) adlı Kanada yapımı korku filminde kullanılan teknikler ve konu unsurları ün kazanmış ve 1980'lerdeki slasher filmi çılgınlığı start almıştır. Filmde belirgin olarak kullanılan birinci şahıs kamerası perspektifleri, sıradan dekorlar ve kadın kahramanlar slasher türünün vazgeçilmezi haline gelmiştir.[64] Kadın kahramanların neredeyse tümü masum ve bakire olarak tanıtılırken diğerleri madde bağımlısı ve rastgele cinsel ilişki yaşayan kimselerdir.

Slasher çılgınlığının bir diğer kaynağı olan Tobe Hooper'ın yönettiği İnsan Eti (1974) filmde kullanılan teknikleri daha önceden kullandığı düşünülmektedir. Zira The Texas Chain Saw Massacre kendisinden beş sene sonra yayınlanan Yabancı ile ortak yanlar taşımaktadır. Örneğin bu filmde bir grup genç eli silahlı maskeli sadist bir katilin (Deri Surat) eline düşer, bunların yanında bir kadın kahraman vardır. Ayrıca film Yabancı gibi birçok korku filmini etkilemiştir.[64][65]

13. Cuma ve Elm Sokağında Kâbus gibi film serileri benzer temaları işleyerek popülerlik kazanmıştır. Filmden esinlenen sayısız slasher filmi de başarısını Yabancı'ya borçuludur.[66][67] Hayatta kalan karakterin iffetli ve ılımlı olması slasher filmleri için genel bir kural olagelmiştir. 1981 tarihli komedi filmi Student Bodies bu durumu tiye almıştır, örneğin karakterler cinsel ilişkide bulunacakları sırada öldürülürler. Wes Craven'nın yönetmenliğini üstlendiği Çığlık (1996) filminde sağ kalmak için gereken kurallardan bahsedilmektedir. Yabancı'nın temel örnek olarak alındığı filmde kurallar şöyle sıralanmıştır: Seks yok, alkol yok, uyuşturucu yok ve asla "Hemen döneceğim" deme.

Uyarlama

değiştir

Filmin Curtis Richards tarafından roman hâline getirilmiş kitle pazarına sürülen ciltsiz kitabı 1979 yılında Bantam Books tarafından Halloween adıyla yayımlanmıştır. Kitap ikinci baskısını 1982'de gerçekleştirmiştir ve bu baskısı da tükenmiştir. Romanda Samhain lanetinin kökenleri ve Michael Myers'ın Smith's Grove Sanitarium'daki hayatı gibi filmde yer verilmeyen olaylara değinilmiştir. Mesela kitabın başlangıcı şöyledir:

Dehşet, Kelt ırkının doğuşu sırasında Kuzey İrlanda'daki sisli bir vadide Samhain gecesinde başladı. Bir kere başladı mı büyük bir şiddetle aniden ve çabucak vahşet yaratarak dünyayı sonsuza dek kontrolü altına aldı.[68]

1983'te Yabancı Wizard Video tarafından Atari 2600 için video oyununa uyarlanmıştır. Oyundaki karakterlerin tamamı isimsizdir. Amaç genç bir çocuk bakıcısını yöneterek isimsiz eli bıçaklı bir katilden mümkün olduğu kadar çocuk kurtarmaktır. Oyun yeterli rağbeti görmemiştir. Çoğu Atari 2600 oyununda olduğu gibi bu oyunun grafikleri oldukça basittir. Bunun yanında paradan tasarruf etmek için kasetlerin üzerine tanıtım etiketi konulmamış, sadece "Halloween" yazılı bir şerit eklenmiştir. Ayrıca oyun filmden daha fazla gore içermektedir. Örnek olarak bebek bakıcısı öldürüldüğünde kafası kaybolur ve boynundan kan fışkırır. Oyunun filme olan benzerliklerinden biri ise oyunda katil belirdiği anda filmin ana tema müziğinin çalmasıdır.[69][70]

Devam bölümleri

değiştir
Ana madde: Cadılar Bayramı (seri)

Yabancı'ya yedi tane devam filmi çekilmiştir. Halloween (2007) isimli yeniden çevrimi ile onun devam bölümü olan HII: Katliam (2009) mevcuttur.[71] Bu filmlerden senaryosunu Carpenter ve Hill'in kaleme aldığı tek film olan Halloween II (1981) tam olarak Yabancı'nın sona erdiği yerden başlamakta olup Michael Myers ve Laurie Strode'un hikâyesine bir nokta koyacaktır. Film çekildiği yıl olan 1981'in en kârlı korku filmi olmuştur. Serinin diğer filmlerinin yönetmen koltuğunda oturmayan Carpenter, serinin konusu ile alakasız olan Halloween III: Season of the Witch (1982)'in yapımcılığını üstlenmiştir.[72] Ayrıca Alan Howarth ile birlikte ikinci ve üçüncü filmin müziklerini bestelemiştir.

Filmin devam bölümleri daha çok şiddet ve gore içermektedir. Bu da eleştirmenlerin olumsuz tutumuna neden olmuştur. Devam bölümlerinin bütçesi de fazladır. Örneğin Yabancı'nın 320.000 dolarlık mütevazı bir bütçesine karşılık Halloween II'nin bütçesi 2,5 million dolar[73] ve Korku Bayramı 2 (2002)'nin bütçesi 15 milyon dolardır.[74] Sermayedar Mustafa Akkad seri ile yakından ilgilenmiş, 2005 Amman intihar saldırılarında ölene kadar serinin bütün filmlerinin idari yapımcılığını üstlenmiştir.[75]

Halloween III dışındaki tüm devam filmleri Michael Myers karakteri ve Samhain teması üzerine yoğunlaşmıştır. Üçüncü film hesaba katılmadığında serinin filmleri konu bazında devamlılık arz etmektedir. Bazı kaynaklar bunu her filmde değişen senarist ve yönetmenlere bağlamaktadır.[76] 10 filmlik Cadılar Bayramı serisinde toplam sekiz yönetmen görev almıştır. Bunlardan sadece Halloween II ve Korku Bayramı 2'yi yöneten Rick Rosenthal ile Halloween ve HII: Katliam'ı yöneten Rob Zombie iki kez yönetmen koltuğuna oturmuştur.

Kaynakça

değiştir
  • Badley, Linda (1995). Film, Horror, and the Body Fantastic. Greenwood Press. ISBN 0-313-27523-8. 
  • Baird, Robert (İlkbahar 2000). "The Startle Effect: Implications for Spectator Cognition and Media Theory". Film Quarterly. ss. S. 53, s. 12-24. 
  • Carroll, Noël (Sonbahar 1987). "The Nature of Horror". Journal of Aesthetics and Art Criticism. ss. S. 46, s. 51-59. 
  • Cumbow, Robert C (2000). Order in the Universe: The Films of John Carpenter. Scarcrow Press. ISBN 0-8108-3719-6. 
  • Johnson, Kenneth (Kış 1993). "The Point of View of the Wandering Camera". Cinema Journal. ss. S. 32, s. 49-56. 
  • King, Stephen (1981). Danse Macabre. Berkley Books. ISBN 0-425-10433-8. 
  • Prince, Stephen (2004). The Horror Film. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-3363-5. 
  • Schneider, Steven Jay (2004). Horror Film and Psychoanalysis. Cambridge University Press. ISBN 0-521-82521-0. 
  • Williams, Tony (1996). Hearths of Darkness. Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 0-8386-3564-4. 

Dipnotlar

değiştir
  1. ^ a b Rekin Teksoy (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık ve Reklamcılık Ltd. Şti. ss. s. 824. ISBN 975-329-499-9. 
  2. ^ a b c "Halloween (1978)" (İngilizce). BoxOfficeMojo.com. 4 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2010. 
  3. ^ "Box office and business for Halloween (1978)" (İngilizce). IMDB. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  4. ^ a b c "Halloween - A Film Review by James Berardinelli" (İngilizce). ReelViews.com. 20 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2006. 
  5. ^ Adam Rockoff (2002). Going to Pieces: The Rise and Fall of the Slasher Film, 1978–1986. McFarland & Co Inc. ss. böl. 3. ISBN 0-7864-1227-5. 
  6. ^ "Awards for Halloween (1978)" (İngilizce). IMDB. 11 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  7. ^ a b Mick Martin, Marsha Porter (1986). Video Movie Guide 1987. Ballantine Books. ss. s. 60. ISBN 0-345-33872-3. 
  8. ^ a b Tony Williams (1996). "Trying to Survive on the Darker Side: 1980s Family Horror". The Dread of Difference: Gender and the Horror Film. University of Texas Press. ss. s. 164-165. ISBN 0-292-72794-1. 
  9. ^ a b c d Filmin 25. yıl dönümü için Divimax'in hazırladığı Halloween: A Cut Above the Rest isimli belgesel (1978; Troy, Mich.: Anchor Bay, 2003)
  10. ^ a b Alan Jones (2005). The Rough Guide to Horror Movies. Rough Guides. ss. s. 102. ISBN 1-84353-521-1. 
  11. ^ a b c d e f g h i "Behind the Scenes" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  12. ^ "Irwin Yablans'ın Fangoria'ya verdiği röportaj" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  13. ^ a b c d "Carpenter'ın EW'ya verdiği röportaj" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  14. ^ a b c "Box office and business for Assault on Precinct 13 (1976)" (İngilizce). IMDB. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  15. ^ "Mustafa Akkad'ın Fangoria'ya verdiği röportaj" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  16. ^ a b c d e f g "Hill'in Fangoria'ya verdiği röportaj" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  17. ^ "Halloween Filming Locations" (İngilizce). Seeing Stars. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  18. ^ "Synapse finds complete Halloween negatives" (İngilizce). Fangoria. 28 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  19. ^ "Holy Grail of Halloween Footage Found" (İngilizce). Dread Central. 3 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  20. ^ "Donald Pleasence" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  21. ^ "Nancy Loomis" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  22. ^ "P. J. Soles" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  23. ^ "Nick Castle" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  24. ^ Nicholas Rogers (2002). Halloween: From Pagan Ritual to Party Night. Oxford University Press. ss. s. 111. ISBN 0-19-516896-8. 
  25. ^ Roger Ebert (31 Ekim 1979). "Halloween". Chicago Sun-Times. 8 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  26. ^ J.P. Telotte (1992). "Through a Pumpkin's Eye: The Reflexive Nature of Horror". American Horrors: Essays on the Modern American Horror Film. University of Illinois Press. ss. s. 116. ISBN 0-252-01448-0. 
  27. ^ J.P. Telotte. a.g.e. ss. s. 116-117. 
  28. ^ Nicholas Rogers. a.g.e. ss. s. 111. 
  29. ^ David Scott Diffrient (2004). "A Film is Being Beaten: Notes on the Shock Cut and the Material Violence of Horror". Horror Film: Creating and Marketing Fear. University Press of Mississippi. ss. s. 61. ISBN 1-57806-692-1. 
  30. ^ "Curtis'in verdiği röportaj" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  31. ^ "Dan Wyman" (İngilizce). San Jose State University. 5 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  32. ^ "Soundtrack" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010. 
  33. ^ a b Tom Allen (6 Kasım 1978). "The Sleeper That's Here to Stay". The Village Voice. ss. 67, 70. 
  34. ^ a b "Distribution" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  35. ^ Geroge Anderson (23 Kasım 1978). "Low-Budget 'Halloween' on Thanksgiving: More in the Way of a Trick Than a Treat". Pittsburgh Post-Gazette. s. 27. Opening yesterday at the Gateway, Downtown, the Cinemette East in Monroeville and the Showcase West in Robinson Township.... 
  36. ^ "İstanbul Sinemalarından Seçmeler". Milliyet gazetesi. 15 Ocak 1992. s. 8. 
  37. ^ Giovanni Scognamillo (2006). Canavarlar Yaratıklar Manyaklar. PMP Basım Yayın Matbaacılık San. Tic. A.Ş. ss. s. 43. ISBN 975-6063-17-3. 
  38. ^ Ahmet Turan Alkan (13 Şubat 2006). "Emanuelle Tarkan'a karşı: "Danıştay kararıyla"". Zaman gazetesi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  39. ^ "Rating Canavarı". Milliyet gazetesi. 26 Ekim 1996. s. 26. 
  40. ^ "Halloween (VCD)" (İngilizce). Hepsiburada.com. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  41. ^ Pauline Kael (1978). "Halloween (1978)". The New Yorker. 15 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2010. 
  42. ^ "Halloween (review)" (İngilizce). TVGuide.com Movie Database. 14 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  43. ^ Tom Allen. "Halloween" (İngilizce). Criterion.com. 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  44. ^ Andrew Sarris (18 Kasım 1978). "Those Wild and Crazy Cult Movies". The Village Voice. s. 60. 
  45. ^ a b "Roger Ebert's 10 Best Lists: 1967-present" (İngilizce). RogerEbert.com. 13 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  46. ^ "Halloween" (İngilizce). Rotten Tomatoes. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  47. ^ "Gene Siskel's 10 Best Lists: 1969-1998" (İngilizce). CalTech.edu. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  48. ^ "The Greatest Films of 1978" (İngilizce). AMC Filmsite.org. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  49. ^ "The 10 Best Movies of 1978" (İngilizce). Film.com. 1 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  50. ^ "The Best Movies of 1978 by Rank" (İngilizce). Films101.com. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  51. ^ "Most Popular Feature Films Released in 1978" (İngilizce). IMDB. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  52. ^ a b Nicholas Rogers. a.g.e. ss. s. 117-118. 
  53. ^ John Kenneth Muir (1998). Wes Craven: The Art of Horror. McFarland. ss. s. 104. ISBN 0-7864-1923-7. 
  54. ^ Carol J. Clover (1992). Men, Women, and Chain Saws: Gender in the Modern Horror Film. Princeton University Press. ss. s. 189. ISBN 0-691-00620-2. 
  55. ^ Vera Dika (1990). Games of Terror: Halloween, Friday the 13th, and the Films of the Stalker Cycle. Fairleigh Dickinson University Press. ss. s. 138. ISBN 0-8386-3364-1. 
  56. ^ "Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films, USA (1978)" (İngilizce). IMDB. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  57. ^ "AFI's 100 Years... 100 Thrills" (PDF) (İngilizce). afi.com. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  58. ^ "Bravo's 100 Scariest Movie Moments" (İngilizce). Bravotv.com. 30 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  59. ^ "Chicago Critics' Scariest Films" (İngilizce). AltFilmGuide.com. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  60. ^ "Halloween Added to the National Film Registry" (İngilizce). Horror Movies, CA. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  61. ^ "Best Horror Movies of All Time" (İngilizce). Moviefone.com. 18 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  62. ^ "The 500 Greatest Movies of All Time" (İngilizce). Empire dergisi. 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  63. ^ "Film features: 100 Greatest Movies Of All Time" (İngilizce). TotalFilm.com. 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  64. ^ a b Adam Rockoff. a.g.e. ss. s. 42. 
  65. ^ Owen Gleiberman. "Texas Chainsaw Massacre: The template for modern horror" (İngilizce). Entertainment Weekly. 24 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  66. ^ Jim Harper (2004). Legacy of Blood: A Comprehensive Guide to Slasher Movies. Headpress. ss. s. 126. ISBN 1-900486-39-3. 
  67. ^ Rick Worland (2007). The Horror Film: A Brief Introduction. Blackwell Publishing. ss. s. 106. ISBN 1-4051-3902-1. 
  68. ^ Curtis Richards (1979). Halloween. Bantam Books. ISBN 0-553-13226-1 (1982 yılı baskısı ISBN 0-553-26296-3). 
  69. ^ "Halloween" (İngilizce). X-Entertainment.com. 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  70. ^ Gregory D. George. "History of Horror" (İngilizce). The Atari Times. 22 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  71. ^ "Halloween Films" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  72. ^ "Behind the Scenes" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 6 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  73. ^ "Box office and business for Halloween II (1981)" (İngilizce). IMDB. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  74. ^ "Box office and business for Halloween: Resurrection (2002)" (İngilizce). IMDB. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  75. ^ "Moustapha Akkad" (İngilizce). The Daily Telegraph. 12 Kasım 2005. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  76. ^ "Interview with Rob" (İngilizce). HalloweenMovies.com. 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yabancı_(film,_1978)&oldid=33822524" sayfasından alınmıştır