Yakub (Akkoyunlu)
Ebül Muzaffer Sultan Yakub (1464 - 24 Aralık 1490) - Akkoyunlu Devleti'nin 3. Sultanı ve şair.[1]
| Ebül Muzaffer Sultan Yakub | |
|---|---|
 15. yy miniatürü | |
| Akkoyunlu Hükümdarı | |
| Hüküm süresi | 15 Haziran 1478 - 24 Aralık 1490 |
| Önce gelen | Halil (Akkoyunlu) |
| Sonra gelen | Sultan Baysungur |
| Doğum | 1464 Diyarbakır |
| Ölüm | 24 Aralık 1490 |
| Eş(ler)i | Gevherşah Sultan |
| Hanedan | Akkoyunlu |
| Babası | Uzun Hasan |
| Annesi | Selçukşah Begüm |
| Dini | İslam |
Hayatı
değiştir1464 yılında Diyarbakır'da doğdu. Babası Uzun Hasan annesi ise Selçukşah Begüm'dür Babasının vefatı üzerine büyük abisi Sultan Halil tahta geçti ve şehzade Yakup'u Diyarbakır valisi olarak atadı. Buna rağmen abisiyle taht kavgasına tutuştu. Mehmet Ali Terbiyat'ın "Danişməndani Azərbaycan" isimli kitabında Sultan Yakup hakkında şöyle bahsedilir:
"O, abisi tarafından Diyarbekir valisi olarak atandı ve abisi şah olunca Azerbaycan'a döndü, onun aleyhine savaş açtı. Savaşı kazandı ve abisi Sultan Halil H. 14 Rebiül-evvel (M. 15 Haziran 1478) tarihinde bir pazartesi günü idam edildi."
Saltanatı
değiştirSaltanat yılları kısmen barış içinde geçmişti. Saltanatının ilk yılında Kirman'da isyan çıksa da bastırılmıştır. 1480 yılında 40,000 kişilik Memlük ordusu Akkoyunlu Devleti'ne saldırıya geçerek Urfa'yı almaya kalkıştı. Sultan Yakup'un lalası Süleyman bey Bicanoğlunun ve Bayandur beyin önderliğinde Akkoyunlu ordusu düşmanı darmadağın etti, Memlûk komutanı Yaşbey öldürüldü, diğer Memlûk kumandanları ise esir alındı. Fakat sonraki yıl Bayandur bey Hamedan'da isyana kalktı ve Kum kenti yakınlarında yapılan savaşta Bayandur Bey öldürüldü.[2]
Şirvanşahlar ve Safevilerle ilişkiler
değiştirSultan Yakup Şirvanşahlar ile dostluk ilişkileri kurmuş ve Şirvanşah Farruh Yasar'ın kızı Gevherşah Sultan'la evlenmiştir. Babasından farklı olarak Erdebil şeyhlerine hoşgörü göstermiyordu. 1488 yılında Erdebil Şeyhi Haydar Şirvanşahlar Devleti'ne saldırdığında, Farruh Yasar damadı Sultan Yakup'tan yardım istemişti. Akkoyunluların yardımı sayesinde Şeyh Haydar 30 Temmuz 1488 tarihinde Tabasaran'da mağlup edildi ve öldürüldü.
Ekonomi
değiştirSultan Yakup yönetiminin ilk yıllarında vergileri 70 bin tümen tutarında azaltmıştır. Sultan Yakub'un döneminde onun veziri Gazi İsa yeni toprak-mali reformunu hayata geçirmek için bir plan hazırlamıştı. Bu plana göre Moğol kanunları iptal olunucaktı - yani tamga da iptal ediliyordu.[3] Fakat bu planlar sultanın ölümü ile yarıda kaldı, Gazi İsa kendisi ise daha sonra öldürüldü.
Ölümü
değiştir24 Aralık 1490 yılında Sultan Yakup ansızın, esrarengiz şekilde öldü. Bazı iddialara göre karısı tarafından zehirlenmiştir. Bu iddiaya göre Sultan Yakup'u Gevherşah Sultan katletti.[4]
Ailesi
değiştirŞirvanşah Farruh Yasar'ın kızı Gevherşah Sultan ile evlenmişti.
Çocukları
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Marniemi, J.; Parkki, M. G. (1 Eylül 1975). "Radiochemical assay of glutathione S-epoxide transferase and its enhancement by phenobarbital in rat liver in vivo". Biochemical Pharmacology. 24 (17): 1569-1572. doi:10.1016/0006-2952(75)90080-5. ISSN 0006-2952. PMID 9. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
- ^ George Sale,George Psalmanazar,Archibald Bower,George Shelvocke,John Campbell,John Swinto - An Universal history, from the earliest account of time, 6. cild, səh.114
- ^ B. Fragner, “Economic and Trade Affairs from the Mid-Fourteenth Century to the End of the Safavids,”Camb. Hist. Iran VI
- ^ Tarix-i cahan-ara, səh. 112-113.