Yanıkkale

Yanıkkale, Macaristan'ın Györ şehrinde kurulu müstahkem mevkiye Osmanlılar tarafından verilen ad.

Osmanlı Ordusu'nun 1526'da Mohaç Muharebesi sonucunda Macar ordusunu imha etmesiyle Macaristan Krallığı tarih sahnesinden silinmiş, oluşan boşluğu doldurmaya Osmanlı Devleti ve Avusturya aday olmuştu. 1529 yılındaki I. Viyana Kuşatması ve 1532 yılındaki Alman Seferi ile Avusturya topraklarını tahrip eden, ancak bu ülkenin direncini kıramayan Osmanlı Devleti 1533 yılında İstanbul Antlaşması ile Macaristan'ın bölüşülmesini kabul etti. Bu antlaşma sonunda Györ ve çevresi Habsburg İmparatorluğunda kaldı.

Osmanlı Ordusu 1541 yılında Budin'i kesin olarak fethetti ve 1543'te Szekesfehervar (İstolni-Belgrad) ve Estergon'un alınmasıyla da Avusturyalılar, Viyana yolundaki kaleleri berkitme faaliyetlerini hızlandırdı. Tahkim edilen kalelerden en mühimi Macarların "Györ", Avusturyalıların "Raab", Osmanlıların ise "Yanık" diye adlandırdığı kaleydi. Osmanlıların şehre ilk gelişinde Györ komutanı Kristóf Lamberg tarafından Osmanlılara karşı konulmak istenilmişse de başarılamayacağı anlaşılmış ve Györ şehri bu komutanın emriyle tamamen yakılmıştır. Şehre ulaşan Osmanlılar bir ganimet elde edememiş ve şehrin durumundan dolayı "Yanık" ismi vermişlerdir. Şehre yapılan kale de şehrin ismiyle anılarak "Yanıkkale" adını almıştır.

1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın ilk yıllarında hücum inisiyatifini elinde bulunduran Osmanlı Ordusu 1594 yılında kaleyi civardaki Csorna, Kapuvár ve Devecser gibi kentlerle birlikte fethederek Osmanlı topraklarına kattıysa da, 1596 yılında kazanılan Haçova Savaşı sonrasındaki elverişli ortamı değerlendiremeyen ve 1595 yılından beri de Rumen prensliklerinin (Eflak, Boğdan ve Erdel) isyanıyla uğraşan Osmanlı yönetimi cephedeki taarruz kabiliyetini yitirdi ve Yanıkkale de Avusturya ordusunun saldırılarına dayanamayarak 1598'de düştü. 1606 yılında imzalanan Zitvatorok Antlaşması ile fiili turum tasdik edildi ve Yanıkkale Avusturya'ya bırakıldı.

Osmanlı Ordusu'nun Yanıkkale çevresindeki son savaşları İkinci Viyana Kuşatması sırasında 1683 yılında oldu. O döneme dek toplanmış olan en geniş Osmanlı Ordusu ilk olarak Viyana yolundaki Yanıkkale'yi kuşatmayı hedefliyordu. Osmanlı Ordusu'nun elindeki Uyvar'ı almak için taarruz eden ancak yenilgiye uğrayarak Komarom'a çekilen Alman Komutan Karls Von Lothringen ise bulunduğu yerden Osmanlı Ordusu'nun Yanıkkale'ye yöneldiğini gözetleyebiliyordu. Alman komutan harekete geçerek emrindeki 12.500 piyade ve 9.500 süvari ile 22 Haziran'da Yanıkkale'ye vardı ve Osmanlı Ordusu'nu karşılamaya hazırlandı. Avusturya ordusu kaleyi müstahkem hale getirdiği gibi, kale çevresinde de Osmanlı Ordusu'nun işine yarayabilecek her şeyi yakıp yıktı.

Osmanlı Ordusu şehrin önüne 1 Temmuz'da ulaştı. Mühendisler önce de Raab Irmağının derinliğini ve debisini hesapladılar, öğleden sonra da kuşatma toplarının yerleştirileceği mevkileri saptadılar. 2 Temmuz günü ise topçu birlikleri savaşı başlattı. Topçu ateşi ile büyük kayıp veren ve kaleyi savunamayacağını anlayan Karls Von Lothringen geri çekildi ve kaleyi kaderine terk etti. Yanıkkale'yi alan Osmanlı Ordusu 9 Temmuz'da Raab Irmağını aşarak Viyana üzerine yürüyüşünü sürdürdü.

Ancak II. Viyana Kuşatması'nın bozgunla sonuçlanması ordunun geri çekilmesine neden oldu. 12 Eylül 1683 tarihindeki Almandağı Muharebesi'nden sonra Kahlenberg'den çekilen Osmanlı Ordusu 14 Eylül'de Yanıkkale'de toplandı, ancak burada da kendini emniyette görmeyerek 22 Eylül'de Budin'e çekildi. Garnizonsuz kalan Yanıkkale Avusturya ordusunca zahmetsizce ele geçirildi.