Yemen Türküsü

Yemen Türküsü, Yemen'de çatışmada ölen Osmanlı askerleri için yakılmış bir ağıttır ve bu türde ağıtlara örnek teşkil eder. Türkü ilk olarak 1944 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı için derlemeler toplayan Muzaffer Sarısözen, Halil Bedii Yönetken ve Rıza Yetişen'den oluşan ekip tarafından Duriye Keskin isimli mahallî sanatçının parçasından derlenmiştir. Türküyü Muzaffer Sarısözen notaya almıştır.

Yemen'in Taiz ilinde, 1569 yılında Al-Mutahhar ve Özdemiroğlu Osman Paşa arasında meydana gelen savaşlarda kullanılan ve bir dönem Osmanlı egemenliği altındaki Sabr Dağı yamacında bulunan Kahr Kalesi, hemen arka planında ise Taiz şehri.

Seslendiren sanatçılar

• Ahmet Kaya
• Atilla Atasoy
• Atilla Kaya
• Ayşe Tunalı
• Barış Manço
• Bedia Akartürk
• Belkıs Akkale
• Cem Adrian
• Emel Sayın
• Emrah
• Ertan Anapa
• Fatih Kısaparmak
• Ferhat Göçer
• Gülay Sezer
• İskender Ulus
• Kenan Temiz
• Mahsun Kırmızıgül
• Mustafa Sağyaşar
• Mükerrem Kemertaş
• Münip Utandı
• Müzeyyen Senar
• Neşet Ertaş
• Nurettin Dadaloğlu
• Nükhet Duru
• Özdemir Erdoğan
• Rahmi Saltuk
• Ruhi Su
• Ruşen Yılmaz
• Safiye Ayla
• Semra Türel
• Sinan Özen
• Suzan Kardeş
• Tual
• Vahdet Vural
• Yavuz Bingöl
• Yıldız Tilbe
• Zehra Sabah
• Zerrin Özer

Türküdeki yer ile ilgili iddialar

Türkünün Yemen'e giden askerler için söylendiği ve derlenme tarihi ile kim tarafından derlendiğine dair kesin bilgiler dışında türkünün nakarat bölümünde geçen yer ile ilgili ve türkünün Muş iline mi yoksa Elâzığ ili, Harput yöresine mi ait olduğuna dair görüş birliği yoktur.

Türkünün Muş'tan derlenmesi

1990'lı yıllarda ünü daha fazla yayılan türkünün derlemesinde tahrifat yapıldığı ve -TRT de dâhil olmak üzere- birçok müzisyen tarafından sözlerindeki Muş kısmının Huş veya Hış olarak yanlış okunduğu belirtilmektedir.

Türkünün Elâzığ'dan derlenmesi

Türkü'nün Elâzığ ili, Harput yöresine ait türkü olduğu ve buradan derlendiğine dair iddialar bulunmaktadır.

Muş-Huş-Hış tartışması

Kimilerince nakaratının "Burası Muş'tur, yolu yokuştur." şeklinde, kimilerince "Burası Huş'tur, yolu yokuştur." şeklinde, kimilerince de "Bura Muş'tur, havası hoştur." şeklinde olduğu iddia edilmektedir. İstanbul Teknik Üniversitesi Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Songül Karaosmanoğlu Ata türkünün sözlerinin aslında “Burası Muş’tur." olduğunu, Yemen'e ait Huş şehri olduğu söylentilerin asılsız olduğu açıklamış ancak bazı otoriteler ise türkünün Muş'a ait olmasına rağmen hikâyenin illaki Muş'ta geçmeyebileceğini açıklamıştır.

Muş Valisi Ali Akan bu konuyu araştırması için müfettişi Nuri Yaman'ı görevlendirmiş ve beş sayfalık bir rapor hazırlanmıştır. I. Dünya Savaşı için Yemen'e gönderilen askerlerin tamamı Muş'tan seçilir. Bu türkünün Yemen'den geri dönmeyenler için bestelendiğini raporda yazılmıştır.

Ah o-Ano Tartışması

Türküde geçen "Ah o Yemen'dirgülü çemendir" şeklinde yazılan kısımdaki "Ah o" kelimesi ve "Ano" kelimesi tartışma konusu olmuştur. Bazı yazılı kaynaklarda "Ano", bazı kaynaklarda da "Ah o" diye geçmektedir.

Türkü sözleri

Havada bulut yok, bu ne dumandır Mahlede ölüm yok, bu ne figandır Şu Yemen elleri ne de yamandır Ah o Yemen'dir, gülü çemendir Giden gelmiyor, acep nedendir Burası Muş'tur, yolu yokuştur Giden gelmiyor, acep ne iştir Kışlanın önünde redif sesi var Bakın çantasında acep nesi var Bir çift kundurayla bir al fesi var Kışlanın önünde üç ağaç incir Kolumda kelepçe, boynumda zincir Zincirin yerleri ne yaman sancır Kışlanın önünde sıra söğütler Zabitler oturmuş, asker öğütler Yemen'e gidecek bu koç yiğitler Ah o Yemen'dir, gülü çemendir Giden gelmiyor, acep nedendir Kışlanın ardını duman bağladı Analar babalar kara bağladı Yemen'e gidene herkes ağladı Kışlanın ardında yüzüyor kazlar Ayağım ağrıyor, yüreğim sızlar Yemen'e gidene ağlıyor kızlar Kışlanın ardında bir kırık testi Askerin üstüne sam yeli esti Gelinlik tazeler umudu kesti Burası Muş'tur, yolu yokuştur Giden gelmiyor, acep ne iştir