Yiğitkonağı, Göle
Yiğitkonağı, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
| Yiğitkonağı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yiğitkonağı Yiğitkonağı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 152 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Tarihçe
değiştirYiğitkonağı köyünün eski adı Turkaşeni'dir. Turkaşeni (თურქაშენი), Türkçeye ve Rusçaya Turkaşen şeklinde girmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Turkaşen (توركەشن) olarak geçer.[3] Ancak bu yer adı zaman içinde Türkçede Türkeşen'e dönüşmüştür. Rus idaresi de köyü adını 1886 yılında Turkaşen (Туркашен) şeklinde vermiştir. 1854-1855 yıllarında Alman haritacı Heinrich Berghaus'un haritasında ise "Turkaschan" (Turkaşen) şeklinde yazılmıştır.[4]
Turkaşeni köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan tarihsel Kola'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün sınırları içinde yıkık halde bugüne ulaşan üç kilise de bu dönemden kalmıştır.[5][6] Ne var ki Turkaşeni erken dönem Osmanlı kayıtlarında bir köy olarak geçmemektedir.[7]
Turkaşeni köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli Rus nüfus sayımına göre bu yerleşim, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı "Yunan nahiyesi"nin 13 köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Köyde, 145'i erkek ve 107'si kadın olmak üzere, 34 hanede 252 kişi yaşıyordu. "Yunan nahiyesi", Varginis, Demir-Kapı (Rum), Dört-Kilise, Keşar, Konk, Merdenek, Muzaret, Salut, Samzalek, Tahtakran, Turkaşen, Üç-Kilise ve Şaraf köylerinden oluşuyor ve nahiyede 434 hanede 2.755 kişi yaşıyordu. Hem köyün hem de nahiyenin nüfusu Rumlardan meydana geliyordu.[8]
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1907 yılında gerçekleştirdiği araştırma gezisinde köyde Rumların yaşadığını yazmıştır. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, Kura Nehri kıyısındaki köyde kesme taşlarla inşa edilmiş iki adet yıkık kilise bulunuyordu. Kiliselerden biri diğerine göre daha iyi korunmuştu. Kiliselerin dışında yıkık halde bir de kule bulunuyordu.[9] Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesinde bulunmuş olan Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli, Turkaşeni'nin (თურქაშენი) Gürcüce bir kelime olduğunu, o sırada Rumların yaşadığı köyde yıkık halde üç adet kilisenin bulunduğunu yazmıştır.[10]
Turkaşeni köyü, 1928 yılında Kars vilayetinde Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı. 1935 yılında köyün nüfusu 574 kişiden oluşuyordu.[3] Bu tarihte Rum nüfusu mübadele sonucunda ayrılmış, köye yeni bir nüfus yerleştirilmişti. 1940 genel nüfus sayımında "Türkeşen" adıyla geçen köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 536 kişiden oluşuyordu.[11] Turkaşeni veya Türkeeşen Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Yiğitkonağı olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 yılında Yiğitkonağı köyünün nüfusu 1.015 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 442 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Yiğitkonağı sınırları içinde günümüze bir megalit yapı ve üç kilise kalıntısı ulaşmıştır. Megalit yapı kalıntısı buranın çok eski bir yerleşim alanı olduğu göstermektedir. Kilise kalıntıları da köyün Osmanlı döneminden önce Hristiyan nüfusun yerleşim yeri olduğuna işaret etmektedir.[5][6]
Coğrafya
değiştirKöy, Ardahan il merkezine 26 km, Göle ilçe merkezine ise 21 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 152[2] |
| 2021 | 157[2] |
| 2020 | 161[2] |
| 2019 | 160[2] |
| 2018 | 184[2] |
| 2017 | 161[2] |
| 2016 | 166[2] |
| 2015 | 172[2] |
| 2014 | 176[2] |
| 2013 | 190[2] |
| 2012 | 190[2] |
| 2011 | 198[2] |
| 2010 | 205[2] |
| 2009 | 209[2] |
| 2008 | 207[2] |
| 2007 | 197[2] |
| 2000 | 288[14] |
| 1990 | 408[15] |
| 1985 | 604[16] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Yigitkonagi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Yiğitkonağı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ "Kaukasus 1". www.davidrumsey.com. 2 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 156-157. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2017 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2018, s. 99. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 465". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2024.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 14-15". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" ("არტაანის მხარეში"), Sakartvelo gazetesi, 10 Ekim 1917, sayı. 222". 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2024.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 772". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Yiğitkonağı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.