Yuan Gika
Mösyö Yuan Gika (Rumence: Ion Ghica, 12 Ağustos 1816 - 7 Mayıs 1897), beş kez Romanya Başbakanı olan Rumen devlet adamı, matematikçi, diplomat ve politikacıdır.[1] Romanya Akademisi'nin üyesi ve birçok kez de başkanlığını yapmıştır (1876–1882, 1884–1887, 1890–1893 ve 1894–1895). Üretken bir yazar ve politikacı olan Pantazi Ghica'nın ağabeyi ve aynı zamandı iş ortağıydı.
| Yuan Gika | |
|---|---|
| |
| 5. Romanya Başbakanı | |
| Görev süresi 11 Şubat 1866 - 10 Mayıs 1866 | |
| Yerine geldiği | Nicolae Crețulescu |
| Yerine gelen | Lascăr Catargiu |
| Görev süresi 15 Haziran 1866 - 21 Şubat 1867 | |
| Yerine geldiği | Lascăr Catargiu |
| Yerine gelen | Constantin A. Crețulescu |
| Görev süresi 1870-1871 | |
| Yerine geldiği | Manolache Costache Epureanu |
| Yerine gelen | Lascăr Catargiu |
| 3. Sisam beyi | |
| Görev süresi 1854-1859 | |
| Yerine geldiği | Aleksandros Kalimaki Paşa |
| Yerine gelen | Miltiyadi Aristarki Bey |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 12 Ağustos 1816 Bükreş, Romanya |
| Ölüm | 7 Mayıs 1897 (80 yaşında) Ghergani, Dâmbovița, Romanya Krallığı |
| Partisi | Ulusal Liberal Parti (Romanya, 1875) |
| Mesleği | Diplomat |
İlk yılları
değiştir
Eflak bölgesinde yer alan Bükreş'te önde gelen bir ailenin oğlu olarak doğmuştur. Grigore Alexandru Ghica'nın (1840'lar ve 1850'lerde Eflak Prensi ) ve dönemin radikal görüşlerine sahip olmasıyla bilinen Ion Câmpineanu'nun yeğeniydi. Babası Dimitrie (Tache) Gika ve annesi Maria née Câmpineanu idi. Yuan Gika, Bükreş ve Batı Avrupa'da eğitim görmüştür. 1837'den 1840'a kadar Paris Mine School'da (Fransa) mühendislik ve matematik okumuştur.
Paris'teki eğitimini bitirdikten sonra Moldavya'ya gitmiş ve Eflak ve Boğdan'ın Prens Mihai Sturdza altında birleşmesini amaçlayan ve başarısız olan Frăția ("Kardeşlik") girişiminde yer almıştır. Yuan Gika, yine Prens Sturdza tarafından Yaş'da (gelecekteki Yaş Üniversitesi) kurulan Academia Mihăileană'da jeoloji ve mineraloji üzerine profesör olmuştur. Sonrasında yine aynı üniversitede politik ekonomi[2] dalında çalışan ilk büyük Rumen ekonomist olarak kabul edilir.
Eflak ihtilal grubuna katılmıştır. Bükreş'te kurulan Geçici hükûmet adına Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti ile görüşmek için delege olarak İstanbul'a gitmiştir.
Sisam Beyi
değiştirİstanbul'dayken Sisam Beyi (valisi) (1854-1859) olarak atanmıştır. Buradaki görevinde yerel korsanlığın (çoğu Kırım Savaşı'nı bölgesine giden gemileri hedef alan) kökünü kazıyarak liderlik becerilerini kanıtlamıştır. Görevi tamamladıktan sonra, 1856 yılında Sultan I. Abdülmecid tarafından Sisam Beyi (Valisi) fahri unvanına layık görülmüştür.
Romanya'da siyasi kariyer
değiştir1859'da, Boğdan ve Eflak birliğinin gerçekleşmesinden sonra, Prens Alexandru Ioan Cuza, Yuan Gika'dan geri dönmesini istemiştir. Prens Cuza'nın bu güvenine karşın 1866 yılında Cuza'nın devrilmesini amaçlayan gizli gruplaşmalarda aktif rol almıştır. Romanya Prensi (sonradan Romanya Kralı) olan I. Carol'un ilk başbakanı olarak görev yapmıştır.
Gika, Romanya Krallığı'ndaki ilk büyük liberal figürlerden biriydi ve Liberal Parti'nin de liderlerinden biriydi. Gika, 1870-1871 yılları arasında Ploieşti Cumhuriyeti ile birlikte ortaya çıkan hanedan karşıtı harekete katıldı. 1881'de Gika, Londra'ya Romanya Bakanı olarak atandı ve bu görevi 1889'a kadar sürdürdü. Dâmbovița'da öldü.
Çalışmaları
değiştirYuan Gika, siyasi çalışmalarının yanı sıra, hayat boyu arkadaşı olan Vasile Alecsandri'ye hitaben yazdığı Mektuplar'ı adlı eserini yazarak edebi bir ün de kazandı. Londra'daki ikametgâhı sırasında tasarlanan ve yazılan mektuplarda Rumen toplumunun geçmiş tasvirlerini de bulmak mümkündü.
Aynı zamanda 1848'de Amintiri din pribegie ("Sürgünden Hatıralar") ve önemli ekonomik meseleleri ele alan Convorbiri Economice ("Ekonomi Üzerine Konuşmalar") adlı kitapların da yazarıydı. Yerel girişimlerin sanayi ve ticaretteki yabancı yatırımlara tercih edilmesini ilk savunan kişiydi. Bu aynı zamanda II. Dünya Savaşı'na kadar Liberal Parti'nin bir özelliğiydi.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Mamina, Ion; Bulei, Ion (1994), Guverne și guvernanți (1866–1916) (in Romanian), București: Silex Publishing
- Neagoe, Stelian (1995), Istoria guvernelor României de la începuturi – 1859 până în zilele noastre – 1995 (in Romanian), București: Machiavelli Publishing
Kaynakça
değiştir- ^ Three times after 1862 and twice between 1859 and 1862, when the United Principalities of Moldova and Wallachia had two parallel governments albeit being one single vassal state.
- ^ Anastasie Iordache, Ion Ghica diplomatul şi omul politic. Editura MAJADAHONDA, București, 1995, p. 25, 973-96726-2-0