Zalamea Kadısı

Zalamea Kadısı (İspanyolca: El alcalde de Zalamea), P. Calderón de la Barca'nın 1636 yılında yazıldığı sanılan üç bölümlük tiyatro oyunu. İspanyol Edebiyatı’nın Altın Çağı’nın en bilinen ve en çok sergilenen eserlerinden biridir. Onur draması olarak sınıflandırılan bu oyun Barok edebiyat içine girer. Birey ile iktidar arasındaki ilişkiyi karşılaştırmaya çalışarak Erken Modern Dönem’in sorunlarını yansıtır. Aynı zamanda sınıfsal itibar ile kişisel erdemi karşı karşıya koyar ve modern kasabada güç dengesini sosyolojik olarak simgeler.

Zalamea Kadısı
El alcalde de Zalamea
Teatro Español’da 1909 yılında sahnelenen oyunda Pedro Crespo ve Don Lope rolleriyle oyuncu Enrique Borrás ve Leovigildo Ruiz Tatay.
Yazar	Pedro Calderón de la Barca
Karakterler	Pedro CRESPO, sonradan Zalamea Kadısı JUAN, oğlu ISABEL, kızı INES, yeğeni DON LOPE, komutan DON ALVARO, yüzbaşı DON MENDO, soylu NUNO, uşak Bir ÇAVUŞ REBOLLEDO, asker CHISPA, kadın arkadaşı KRAL II. Felipe
Ülke	İspanya
Orijinal dil	İspanyolca
Konu	Askerler ile siviller arasında çıkan çıkar çatışması
Zaman ve mekân	1580’lerde İspanya – Portekiz Savaşı sırasında Ekstremadura’da Zalamea de la Serena kasabasında

Konusu

El alcalde de Zalamea. Bronz rölyef, Madrid’de bulunan Calderón anıtının detayı. (Juan Figueras y Vila, 1878).

Oyun 1580’lerde, İspanya ile Portekiz arasındaki savaş sırasında Ekstremadura’da Zalamea de la Serena kasabasından geçen İspanyol askerleri ile kasaba halkı arasında geçenleri konu alır. İspanyol soylusu olan yüzbaşı Don Álvaro de Ataide yörenin zengin çiftçilerinden Pedro Crespo’nun evinde kalmaktadır. Küstah Don Álvaro, Pedro Crespo’nun kızı İsabel’I, kendisine karşılık vermeyince ormana kaçırır ve tecavüz eder. Durumu düzeltmek isteyen Pedro Crespo, Don Álvaro’ya mal mülk teklif ederek kızıyla evlenmesini ister. Don Álvaro bu teklifi, Isabel’in kendinden düşük bir sınıftan olması nedeniyle reddeder. Bu istihfaf Pedro Crespo’nun ailesinin onurunu ayaklar altına almaktadır. Aile içinde bu sorunları yaşarken Pedro Crespo kasabanın kadısı seçilir. Isabel’in konuyu mahkemeye taşıması üzerine de Pedro Crespo, askerler üzerinde otoritesi olmasa bile Don Álvaro ‘yu yargılayarak cezalandırır. Olay Kral II. Felipe’nin Pedro Crespo’nun kararını gözden geçirip onaması ve onu ölene kadar Zalamea’nın kadısı yapmasıyla çözülür.

Karakterler

• KRAL, don Felipe II
• Don LOPE de Figueroa
• Don ÁLVARO de Ataide, yüzbaşı
• Bir ÇAVUŞ
• ASKERLER
• REBOLLEDO, asker
• CHISPA, Pedro Crespo’nun kadın arkadaşı
• Pedro CRESPO, çiftçi, sonradan Zalamea Kadısı
• JUAN, Pedro Crespo’nun oğlu
• ISABEL, Pedro Crespo’nun kızı
• INÉS, Isabel’in kuzeni
• Don MENDO, hidalgo
• NUÑO, don Mendo’nun uşağı
• KÂTİP
• KASABALILAR

Türkiye’de gösterimi

Şehir Tiyatroları'nda 1964/65 döneminde kullanılan oyun afişi.

Zalamea Kadısı Türkiye’de ilk olarak Tunç Yalman’ın yönetimiyle 18 Aralık 1964’te Şehir Tiyatroları’nda gösterime girmiştir. 1964/1965 döneminde sergilenen oyunu Türkçeye Selâhattin Hilâv çevirmiş ve müziğini Mehmet Abut yapmıştır.

Sinema ve Televizyon uyarlamaları

Zalamea Kadısı çeşitli ülkelerde sinemaya ve televizyona da aktarılmıştır:

• El alcalde de Zalamea 1914 İspanya yapımı, Adrià Gual'in yönetmenliğinde,
• Der Richter von Zalamea 1920 Alman yapımı, Ludwig Berger'in yönetmenliğinde,
• El alcalde de Zalamea 1954 İspanya yapımı, José Gutiérrez Maesso'nun yönetmenliğinde,
• Der Richter von Zalamea 1956 Doğu Alman yapımı, Martin Hellberg'in yönetmenliğinde,
• Der Richter von Zalamea 1968 Batı Alman yapımı TV filmi, Oswald Döpke'nin yönetmenliğinde,
• La leyenda del alcalde de Zalamea 1973 İspanya yapımı, Mario Camús'nun yönetmenliğinde,