Zhu Xi

Zhu Xi
Zhu Xi
Tam adı	Zhu Xi
Doğumu	朱熹; 18 Ekim 1130; Youxi County, Song Hanedanı
Ölümü	23 Nisan 1200 (69 yaşında); Zhuximu;
İlgi alanları	Konfüçyüsçülük
	Etkilendikleri Konfiçyüs, Mensiyüs, Cheng Hao, Zhou Dunyi, Cheng Yi, Zhang Zai;
	Etkiledikleri Arthur Schopenhauer, Joseph Needham, Wang Yangming, Toegye, Wang Fuzhi, Qian Mu, Tu Wei-ming, Christian Wolff, Gottfried Leibniz;

Zhu Xi (Çince: 朱熹; pinyin: Zhū Xī; Wade–Giles: Chu Hsi; 18 Ekim 1130 – 23 Nisan 1200), Güney Song hanedanı döneminde yaşamış ve imparatorun öğretmeni ve danışmanı olarak görev almış Çinli kaligraf, tarihçi, filozof, şair ve siyasetçiydi. Zhu Xi, Neokonfüçyüsçülüğün gelişiminde oldukça etkili olmuş ve Çin felsefesine önemli katkılar yaparak Çin'in dünya görüşünün köklü bir şekilde yeniden şekillenmesini sağlamıştır. Eserleri arasında, sonradan Çin'deki imparatorluk sınavlarının müfredatını oluşturan Dört Kitap’a yazdığı düzenleme ve yorumlar, 'şeylerin araştırılması' (格物; géwù) süreci hakkındaki yazıları ve meditasyonu bir kendini geliştirme yöntemi olarak ele alışı yer almaktadır.

Zhu, klasik eserler, yorumlar, tarih ve önceki düşünürlerin yazıları hakkında geniş bilgiye sahip bir bilim insanıydı. Hayatı boyunca birkaç kez hükümette görev alma şansı yakalamış olsa da^[1] yetişkinlik döneminin çoğunu kamu görevlerinden uzak kalmayı tercih ederek geçirmiştir.^[2] Ayrıca, neredeyse yüz kitap kaleme almış, derlemiş ve düzenlemiş; aynı zamanda onlarca başka akademisyenle yazışmıştır. Pek çok öğrenci gruplarına öğretmenlik yapmış ve bu öğrencilerden birçoğu onun rehberliği altında yıllarca çalışmıştır. Zhu Xi, Cheng kardeşler ve diğerlerinin öğretileri üzerine çalışmalar yapmış, özellikle ilke (li) ve hayati güç (qi) üzerine geliştirdikleri metafizik teorileri daha da ileri götürmüştür. Takipçileri binlerce sayıdan oluşan sohbetlerini yazılı hale getirmiştir.^[1] Bununla birlikte, öğretmen olarak çalıştığı her bölgede açtığı bu eğitim kurumlarında yetiştirdiği birçok öğrencisi önemli kuramcılar olarak anılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ailevi ilişkilerine vurguda bulunduğu kitabı Zhu Ailesinin Ailevi Standartları Xi'nin ele aldığı önemli eserlerinden biri olarak kabul görmektedir. Bunun haricinde Konfüçyüsçü öğretinin dört kutsal kitabı olarak anılan kitaplar Xi'nin en önemli eserleri olarak gösterilmektedir. Bu eserler şu şekilde sıralanmaktadır:

Büyük Öğrenme (geleneksel Çin yazısı: Geleneksel Çince: 大學, basitleştirilmiş Çin yazısı: Basitleştirilmiş Çince: 大学; pinyin: dà xué)
Konfüçyüs'ten Seçmeler (geleneksel Çin yazısı: Geleneksel Çince: 論語, basitleştirilmiş Çin yazısı: Basitleştirilmiş Çince: 论语; pinyin: lún yŭ)
Orta ve Ölçü (geleneksel Çin yazısı: Geleneksel Çince: 中庸, basitleştirilmiş Çin yazısı: Basitleştirilmiş Çince: 四书; pinyin: zhōng yōng)
Mengzi (Çince: 孟子; pinyin: mèng zĭ)

Özellikle Büyük Öğrenme adlı eseri, 1905 yılına kadar Çin'de geçerli olan ve kamuda çalışacak memurların belirlenmesini sağlayan ve bir dizi yarışmalardan oluşan seçilme işleminin temelini oluşturan bilgileri içermekteydi. Ölümünden kısa bir süre önce bu eserde güncellemeler yaparak bu işleme ne kadar önem verdiğini göstermiştir.

Çin ruhani tarihindeki önemine atfen, Life Magazin dergisi, Xi'yi geçtiğimiz yüzyılın en değerli yüz şahsiyeti arasında 45. sırada göstererek kendisine verilen değeri göstermeye çalışmıştır.

Kaynakça

İlgili okumalar

J. Percy Bruce. Chu Hsi and His Masters, Probsthain & Co., London, 1922.
Daniel K. Gardner. Learning To Be a sage, University of California Press, Berkeley, 1990. ISBN 0-520-06525-5.
Bruce E. Carpenter. 'Chu Hsi and the Art of Reading' in Tezukayama University Review (Tezukayama daigaku ronshū), Nara, Japan, no. 15, 1977, pp. 13–18. ISSN 0385-7743
Wing-tsit Chan, Chu Hsi: Life and Thought (1987). ISBN 0-312-13470-3.
Wing-tsit Chan, Chu Hsi: New Studies. University of Hawaii Press: 1989. ISBN 9780824812010
Gedalecia, D (1974). "Excursion Into Substance and Function." Philosophy East and West. vol. 4, 443-451.
Hoyt Cleveland Tillman, Utilitarian Confucianism: Ch‘en Liang's Challenge to Chu Hsi (1982)
Wm. Theodore de Bary, Neo-Confucian Orthodoxy and the Learning of the Mind-and-Heart (1981), on the development of Zhu Xi's thought after his death
Wing-tsit Chan (ed.), Chu Hsi and Neo-Confucianism (1986), a set of conference papers
Donald J. Munro, Images of Human Nature: A Sung Portrait (1988), an analysis of the concept of human nature in Zhu Xi's thought

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Zhu Xi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikisöz'de Chu-hsi ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Zhu Xi 8 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Kirill O. Thompson

^ ^a ^b Ebrey, Patricia Buckley (1993). Chinese civilization: a sourcebook (2. bas.). New York: The Free Press. ss. 172. ISBN 0-029-08752-X. OCLC 27226697. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
^ Slingerland, Edward (2006). The Essential Analects: Selected Passages with Traditional Commentary. Hackett. ss. 148-149. ISBN 1-603-84346-9.

[:1-1] Ebrey, Patricia Buckley (1993). Chinese civilization: a sourcebook (2. bas.). New York: The Free Press. ss. 172. ISBN 0-029-08752-X. OCLC 27226697. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)

[:0-2] Slingerland, Edward (2006). The Essential Analects: Selected Passages with Traditional Commentary. Hackett. ss. 148-149. ISBN 1-603-84346-9.

[1]

[2]