Zugzwang

Zugzwang, satrançta yapılabilecek iyi bir hamlenin kalmaması sonucu mecburen konumu bozan bir hamle yapma durumuna verilen isimdir. Zugzwang, Almancada "hareket etme zorunluluğu" anlamına gelir.

Rakibi zugzwang'a koymak üstün tarafın oyunu kazanmasına yardımcı olmanın yaygın bir yoludur ve bazı durumlarda kazanmayı mümkün kılmak için gereklidir.

a b c d e f g h 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h

Sıranın siyahta olduğu bu konum, siyah için zugzwang'dır çünkü tek mümkün hamle Şb7'dir ve beyaz buna karşılık Şd7 oynayarak piyonu terfi etmeyi garantiler.

Zugzwang terimi Alman satranç literatüründe 1858 veya daha önce kullanılmıştı, terimin İngilizcede bilinen ilk kullanımı ise 1905'te Dünya Şampiyonu Emanuel Lasker tarafından yapıldı. Zugzwang kavramı, satranç oyuncuları tarafından terimin ortaya çıkmasından yüzyıllar önce biliniyordu; oyunun ilk yazarlarından biri olan Alessandro Salvio tarafından 1604'te yayınlanan bir oyun sonu çalışmasında ve 9. yüzyılın başlarına kadar uzanan shatranj çalışmalarında yer alıyordu, terimin bilinen ilk kullanımından 1000 yıldan fazla bir süre önce. Uluslararası satranç notasyonu, zugzwang konumunu belirtmek için "⊙" sembolünü kullanır.

Zugzwang'lı pozisyonlar satranç oyun sonlarında, özellikle de şah ve piyon oyun sonlarında oldukça sık görülür. John Nunn'a göre karşılıklı zugzwang pozisyonları oyun sonlarının analizinde şaşırtıcı derecede önemlidir.