Çesma
Çesma (Rusça: Чесма), 1880'lerde Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilen Yekaterina II sınıfının ikinci gemisi olan zırhlıdır. Adını, 1770'te gerçekleşen Çeşme Deniz Muharebesi'ndeki Rus zaferinden almakta olup planlanandan daha ağır inşa edildiğinden dolayı zırh kuşağının çoğu su hattının altında kalmıştı. Rus şirketleri, Donanma Genel Komutanlığının istediği gelişmiş zırh ve makineleri üretemediği için bu parçalar Birleşik Krallık ve Belçika'dan ithal edildi. Çesma, kariyerini Rus Karadeniz Filosu'nun bir parçası olarak geçirdi.
_il._07_Chesma_-_Restoration,_cropped.jpg) Çesma'yi tasvir eden bir taş baskı (1892) | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Rus İmparatorluğu
| |
| Adı | Çeşme |
| Adının geldiği yer/kişi | Çeşme Deniz Muharebesi |
| İnşa eden | ROPiT Tersanesi, Sivastopol |
| Maliyet | 3.217.500 ruble |
| Kızağa konuluşu | Haziran 1883 |
| Denize indirilişi | 18 Mayıs 1886 |
| Hizmet | 29 Mayıs 1889 |
| Adının değişmesi | Envanterden Düşülmüş Araç No 4 (22 Nisan 1912) |
| Liste dışı | 14 Ağustos 1907 |
| Akıbet | 1920'lerin ortasında söküldü |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Yekaterina II sınıfı zırhlı |
| Deplasman | 11.396 emperyal ton (11.579 t) |
| Uzunluk | 339 ft 3 in (103,4 m) |
| Genişlik | 68 ft 11 in (21,0 m) |
| Su çekimi | 28 ft 10 in (8,8 m) |
| Kurulu güç | 9.059 ihp (6.755 kW) |
| İtme gücü |
|
| Hız | 13,55 knot (25,09 km/sa; 15,59 mph) |
| Menzil | 10 knot (19 km/sa; 12 mph) hızda 2.800 nmi (5.200 km; 3.200 mi) |
| Kişi kapasitesi | 650-674[1] |
| Silah donanımı |
|
| Zırh |
|
Potemkin zırhlısının mürettebatı Haziran 1905'te isyan ettiğinde,[a] Çesma'nın mürettebatı güvenilmez kabul edildiği için gemi Potemkin'in takibine katılmadı. Ancak Sinop, sığınma talebinde bulunan Potemkin'i Köstence'den Sivastopol'a çekerken Çesma da bu iki gemiye eşlik etti. Çesma, 14 Ağustos 1907'de envanterden düşülmeden önce Sivastopol liman yetkililerine teslim edildi. Donanma Bakanlığının kararıyla tamamen parçalanmadan önce gövdesi tam ölçekli zırh testleri için kullanıldı. Gemi gövdesi, 22 Nisan 1912'de Envanterden Düşülmüş Araç No 4 olarak adlandırıldı ve bir topçu hedefi olarak kullanıldı. Daha sonraları Karadeniz Filosunun muhripleri için bir torpido hedefi olarak kullanılan Çesma, Tendra Körfezi'nde batmasının ardından, 1920'lerin ortalarında hurda olarak parçalandı.
Tasarım ve özellikler
değiştir
Çesma, Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilen Yekaterina II sınıfının ikinci gemisiydi.[2] Gemi; su hattında 101,1 m, tam boyda 103,4 m uzunluğunda, 21 m genişliğindeydi. Tasarlanan su çekimi 7,1 m olsa da tamamlandığında su çekimi 8,8 m olmuştu. Tasarlandığı haliyle tam yükte deplasmanı 10.181 ton iken tamamlandığında tam yük deplasmanı 11.579 tona ulaştı.[2] Geminin planlanandan ağır olması sebebiyle su hattı zırh kuşağının çoğu su hattının altında kalmıştı.[3] Çesma, Yekaterina II sınıfındaki dört gemi arasında en ağır olanıydı ve dayanıklılığı zayıftı.[1]
Çesma, Belçika merkezli Cockerill'den ithal edilen iki adet 3 silindirli dikey bileşik buhar motoruna sahipti. Yine Cockerill'den ithal edilen on dört silindirik kazan motorlara buhar sağlıyordu. Motorların toplam tasarım gücü 9.000 nominal beygirgücü (6.700 kW) idi. Motorlar deniz denemelerinde 9.059 nominal beygirgücü (6.755 kW) üreterek gemiyi neredeyse 16 knot (30 km/sa; 18 mph) hıza ulaştırabilmekteydi. Tam yükte 900 emperyal ton (910 t) kömür taşıyabilen gemi;10 knot (19 km/sa; 12 mph) hızda 2.800 deniz mili (5.200 km; 3.200 mi), 14,5 knot (26,9 km/sa; 16,7 mph) hızda ise 1.367 deniz mili (2.532 km; 1.573 mi) menzile sahipti.[4]
Geminin ana silahları kardeş gemilerinden farklıydı. Çesma, ikisi önde, yan yana ve biri kıçta olmak üzere ikiz barbetlere monte edilmiş altı adet 305 mm Model 1886 35 kalibre topa sahipti. Ön barbetlerin her biri pruva boyunca 30°, geminin bordalarına 35'er derece, yani toplamda 155° açıda bir atış alanına sahipti. Arka barbetler 202°'lik alana ateş edebiliyordu ve -2° ile +15° arasında değişen bir yükselim aralığına sahipti. Çesma'nın silahları dengelenmemiş döner tablalar üzerine monte edildiğinden silahlar aynı bordaya yöneltildiğinde geminin o tarafa yatmasına sebep oluyordu. Geminin tüm silahları bir bordaya yöneltildiğinde gemi 7,6° kadar o tarafa yatıyor ve döner tabla makinelerinin silahları ileri-geri konuma döndürmesini çok zorlaşıyordu.[5] Bu sorun önceden tahmin edilmiş ve geminin yatmasına karşı koymak için gemiye dengeleme amaçlı su depoları eklenmişti; ancak depoların dolması iki saat sürdüğü için neredeyse tamamen işlevsizdiler. 1892'de dengeyi iyileştirmek üzere ekipmanlar döner platform üzerinde yeniden düzenlendiğinde sorun kısmen çözüldü ancak soruna yönelik daha kapsamlı çözümler ya çok pahalı ya da yetersiz görüldüğü için uygulanmadı. Gemi toplarının ateş hızı, nişan alma süresi de dahil olmak üzere her on beş ila on yedi dakikada bir salvo olarak belirtiliyordu. Gemi top başına altmış mermi taşıyordu. Ana toplar çok alçakta monte edilmişti ve ana güvertenin sadece 1,37 m üzerindeydi; pruva veya pupa üzerinden ateşlendiğinde güvertede hasara neden oluyordu.[5] Toplar 331,7 kg ağırlığında "hafif" mermi veya 455 kg ağırlığında "ağır" mermiler ateşleyebiliyordu. Hafif merminin namlu çıkış hızı 640 m/s, ağır merminin ise 610 m/s idi. Hafif mermilerin maksimum menzili 15° yükselişte ateşlendiğinde 10.600 m'di.[6] Toplar Krupp tasarımıydı, Rus İmparatorluğu tarafından lisans altında üretiliyordu.[7]
Geminin yedi 152 mm 35 kalibre topunun biri gövdede kıç tarafına monte edilmiş bir muhafazada, gerisi ise geniş yan pivot yuvalarında monte edilmişti. Sekiz adet 47 mm beş namlulu Hotchkiss revolver top, gemiyi torpido botlarına karşı korumak üzere gövdedeki küçük kundaklara monte edilmişti. Dört 37 mm beş namlulu Hotchkiss revolver topları kumanda kulesine monte edilmişti. Yedi su üstü 356 mm torpido tüpü, her iki bordada bir tüp ileri hedeflere nişan alacak şekilde ileri, iki diğer tüp merkezi komuta kulesinin ön ve arka tarafına her bir yan tarafa nişan alacak şekilde monte edilmişti; yedinci tüp ise kıç tarafındaydı.[8]
Hizmet geçmişi
değiştir
1770'te gerçekleşen ve Rusya'nın zaferiyle sonuçlanan Çeşme Deniz Muharebesi'nden adını alan Çesma'nın inşasını Rus Denizcilik ve Ticaret Şirketi (RoPIT), Sivastopol'da gerçekleştirdi. 1883 Haziran'ının sonlarında inşa edilmeye başlanan gemi, 18 Mayıs 1886'da denize indirildi. 29 Mayıs 1889 itibarıyla geminin donatımı tamamlandı.[9] Muhtemelen mekanik sorunlar nedeniyle 1895'te hareketsizdi. 1907 yılına kadar Karadeniz Filosu'nda görev yaptı. 1902'de küresel gözlem balonlarını çekme denemeleri yaparken ertesi yıl yapılacak kazan değişimi esnasında yeniden inşası için planlar yapıldı.[10] Bu kapsamda geminin bir güvertesinin çıkartılması, silahların iki çift toplu tarete monte edilmiş 12 inç 40 kalibre top ve Krupp zırhı ile kaplanmış bir zırhlı kaleye monteli on adet 6 inç 45 kalibre top ile değiştirilmesi planlanmıştı. Bu tasarı kapsamında geminin zırhı ve taretler sipariş edildi; ancak daha sonra çok pahalıya gelecek olması sebebiyle Çesma'nın yeniden inşası iptal edildi. Sipariş edilen zırh ve taretler, o esnada yapım aşamasında olan İoann Zlatoust ön dretnotunu donatmak için kullanıldı.[11]
Potemkin zırhlısının mürettebatı Haziran 1905'te isyan ettiğinde, Çesma'nin mürettebatına güvenilmemesi ve onların da bu isyana katılması riski yüzünden gemi, Potemkin'in takibine katılmadı. Sonrasında Sinop zıhlısı, Potemkin'i sığınma talebinde bulunduğu Köstence'den Sivastopol'a çekerken bu gemilere eşlik etti.[10]
Gemi, 14 Ağustos 1907'de envanterden çıkartılmadan önce Sivastopol liman yetkililerine teslim edildi.[10][12] Donanma Bakanlığı, gemi tamamen sökülmeden önce gemi gövdesini tam ölçekli zırh denemeleri için kullanmaya karar verdi. Gemi gövdesi, 22 Nisan 1912'de Envanterden Düşülmüş Araç No 4 olarak adlandırıldı ve Gangut sınıfı zırhlıların kullandığı zırhın etkinliğini ölçmek üzere bu sınıftaki gemilerin zırhının bir kopyasıyla donatıldı.[10] Gemi atış alanına çekilerek götürüldü ve uzun menzilli top atışlarının geliş açısını simüle etmek amacıyla 7°'lik bir yatışa sahip olacak şekilde ayarlandı. Çesma için sipariş edilmiş topların monte edildiği İoann Zlatoust, gemiye 750 m mesafede demirleyerek 12 inç (305 mm), 8 inç (203 mm) ve 6 inç (152 mm) toplarından 15–16 km mesafeden atışları simule edecek şekilde düşük barut hakkıyla atışlar yaptı. Bu atışlarda Gangut sınıfı zırh plakalarını destekleyen yapısında ve güverte korumasında birtakım zayıflıkları ortaya çıkardı. Gangut sınıfı gemilerin inşaatı ilerlemiş durumda olduğu için bu bulgular gemilerin tasarımını güncellemekte kullanılamadı.[13] Daha sonra gemi Karadeniz Filosunun muhripleri için bir torpido hedefi olarak görev yaptı. Hedef olarak kullanılan Çesma, Tendra Körfezi'nde batmasının ardından, 1920'lerin ortalarında hurda olarak parçalandı.[10]
Notlar
değiştirKaynakça
değiştir- Özel
- ^ a b Gardiner, s. 170.
- ^ a b McLaughlin, s. 21.
- ^ McLaughlin, s. 25.
- ^ McLaughlin, ss. 21, 29-30.
- ^ a b McLaughlin, ss. 26-27.
- ^ "Russian 12"/35 (30.5 cm) Pattern 1886". 11 Eylül 2006. 22 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2010.
- ^ Lawrence, s. 147.
- ^ McLaughlin, ss. 26-28.
- ^ McLaughlin, ss. 21, 30.
- ^ a b c d e McLaughlin, s. 30.
- ^ McLaughlin, ss. 150, 157.
- ^ Lawrence, s. 213.
- ^ McLaughlin, ss. 247-248.
- Genel
- Gardiner, Robert (1979). Conway's All the World's Fighting Ships, 1960–1905 (İngilizce). Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- McLaughlin, Stephen (2003). Russian & Soviet Battleships (İngilizce). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-481-4.
- Sondhaus, Lawrence (2001). Naval Warfare, 1815–1914 (İngilizce). New York: Routledge. ISBN 0-415-21478-5.
Dış bağlantılar
değiştir- http://navsource.narod.ru/photos/01/005/index.html 22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- http://web.ukonline.co.uk/aj.cashmore/russia/battleships/ieii/chesma.html 9 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.