Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan'ı ilhakı
Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan'ı ilhakı (Çince: 新疆和平解放) veya Çin tarihyazımına göre Sincan'ın Barışçıl Kurtuluşu, 13 Ekim 1949 tarihinde Çin İç Savaşı'nın sonlarında Sincan eyaletinin Çin Cumhuriyeti yönetiminden Çin yönetimine geçmesidir.
| Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan'ı ilhakı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sincan çatışmaları ve Çin İç Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Çin |
 Çin Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Mao Zedong Peng Dehuai Wang Zhen |
Çan Kay Şek Tao Zhiyue  Ma Chengxiang Yulbars Han | ||||||
| Güçler | |||||||
| 100.000 | 44.657 | ||||||
1949 yazının sonlarında, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Kansu eyaletindeki Hexi Koridoru'na girdi ve buradan Sincan'a doğru hareket etmeye başladı. Bu dönemde Sincan, Kuomintang ve Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulan eski İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nden temsilcilerden oluşan Urumçi merkezli bir koalisyon hükûmeti tarafından yönetiliyordu. 1946'dan 1949'a kadar Sincan'ı yöneten koalisyon hükûmeti altında Kuomintang, eyaletin çoğunu kontrol ediyordu ve eski İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin liderleri Üç İl'de özerkliği korumaktaydı. 1949 sonbaharında, Çin komünistleri, Kuomintang ve Üç İl'in siyasi liderleriyle ayrı anlaşmalar yaptı.
Çin komünistleri, Kuomintang eyalet ve askeri liderliğini teslim olmaya ikna ettiler. Sovyetler Birliği, eski İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin liderlerini Çin komünistlerine katılmaya teşvik etti. Ağustos 1949'da İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti liderlerinden dördü, Ahmetcan Kasımi'nin heyeti, Çin komünistlerinin birleşik cephe konferansı olan Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'na katılmak üzere Pekin'e giderken uçak kazasında öldüler.[1][2][3] Aralık ayında, Çin'in yeni hükûmeti Doğu Türkistan Millî Ordusu'nu Sincan'da İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını sona erdiren Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na dahil etti. Burhan Şehidi ve diğerleri başta olmak üzere kalan eski İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti liderliğinin çoğu özerk Üç İl'in yeni kurulan Çin Halk Cumhuriyeti'ne alınmasını kabul etti ve teslim olan Kuomintang yetkilileriyle birlikte Çin Halk Cumhuriyeti hükûmetinde üst düzey görevler aldılar.
Bu sayede Çin komünistlerinin Sincan'ı ele geçirmesi büyük ölçüde siyasi yollarla gerçekleşti. Çin Halk Kurtuluş Ordusu, Ekim 1949'da Sincan'a girdi ve 1950 baharında geniş bölgenin çoğunu kontrol altına aldı. Yalnızca Sincan'daki en büyük askeri aktörler arasında yalnızca Kuomintang'a sadık olan Yulbars Han ile Kuomintang taraftarı olan eski bir Doğu Türkistan Millî Ordusu komutanı olan Osman Batur'a karşı savaştı. Her ikisi de Çin Halk Kurtuluş Ordusu tarafından mağlup edildi.[4][5]
Kaynakça
değiştir- ^ Linda Benson, Ingvar Svanberg: China's Last Nomads: History and Culture of China's Kazaks: History and Culture of China's Kazaks, Routledge, 16.09.2016, 278 pages, page 115, Google Books 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Nick Holdstock: China's Forgotten People: Xinjiang, Terror and the Chinese State, Bloomsbury Publishing, 13.06.2019, 288 pages, page 57, Google Books 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ David Eimer: The Emperor Far Away: Travels at the Edge of China, A&C Black, 14.08.2014, 336 pages, page 56, Google Books 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Starr, Frederick (1985). "Chapter 3. Political History and Strategies of Control, 1884–1978 James A. Millward and Nabijan Tursun". Xinjiang: China's Muslim borderland. Armonk: M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-1317-2. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ "Sinkiang and Sino-Soviet Relations" (PDF). 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.