Emevîlerin Irak valileri listesi

Bu makale, Emevîlerin Irak vilayetinin valilerinin bir listesidir.

Genel bakış

Orta Çağ'da Irak (Arapça: العراق, romanize: al-ʿIrāq), Mezopotamya'nın aşağı bölgelerini içeren, boyut ve şekil açısından kabaca antik Babil'e eşdeğer bir bölgeydi. Kuzeybatısında Cezire, kuzeyinde Azerbaycan, kuzeydoğusunda Cibal, doğusunda Ahvaz, güneyinde Basra Körfezi ve güneybatısında ise Arabistan Çölü bulunuyordu.

Emevîlerin idari yapısında Irak, ilk başlarda tek bir vilayet değildi; bunun yerine önemli garnizon kentleri olan Basra ve Kufe'nin valileri arasında bölünmüştü. Bu iki kent, I. Muâviye'nin ikisinin de yönetimini Ziyâd bin Ebih'e vermesinin ardından ilk defa birleşti. Ziyâd'ın ölümünün ardından Basra ve Kufe yeniden ayrı olarak yönetilmeye başlandı, ancak sonraki halifeler bu kentleri belirli dönemlerde yeniden birleştirdi ve Abdülmelik döneminden itibaren Irak, genelde tek bir valinin elinde oldu.

Irak valisi, Emevî hükümetinin idari hiyerarşisi içerisinde çok güçlü bir kişiydi. Valiye, çoğu zaman Irak'ın yanı sıra Ahvaz, Cibal, Fars, Kirman, Horasan, Sistan, Mekran, Sind ve Gürgan gibi halifeliğin Basralı veya Kufeli askerler ile fethettiği vilayetlerin de sorumluluğu veriliyordu. Bunlara ek olarak doğu Arabistan'daki vilayetlerin, başlıca Bahreyn, Yemame ve Umman'ın yönetimi de Irak valisine veriliyordu. Toplamda, bu vilayetler neredeyse halifeliğin topraklarının yarısına denk geliyordu ve Şam'daki merkezi hükümetin gelirinin önemli bir kısmını oluşturuyordu. Vali, bu vilayetlerin hepsine alt valiler atama ve görevden alma yetkisine sahipti ve bu alt valilerin hepsi halife değil, valiye karşı sorumluydu.

Valiler listesi

• Ziyâd bin Ebih (670-673)
• Ubeydullah bin Ziyâd (680-684)
• Bişr bin Mervân (693-694)
• Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî (694-714)
• Yezid bin Ebu Kebşe (714-715)
• Yezid bin Mühelleb (715-717)

Salih bin Abdurrahman

• Mesleme bin Abdülmelik (720-721)
• Ömer bin Hübeyre (721-724)
• Hâlid bin Abdullah el-Kasrî (724-738)
• Yûsuf bin Ömer es-Sekafî (738-744)
• Mansur bin Cumhur (744-744)
• Abdullah bin Ömer bin Abdülazîz (744-745)
• Nadr bin Said el-Haraşi (745-745)
• Yezîd bin Ömer bin Hübeyre (745-750)

Kaynakça

• Al-Askar, Abdullah. Al-Yamama in the Early Islamic Era. Reading, UK: Ithaca Press, 2002. 0-86372-400-0
• Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1827-7. 
• Crone, Patricia (1980). Slaves on Horses: The Evolution of the Islamic Polity (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52940-9. 
• Djaït, Hichem. Al-Kufa: Naissance de la Ville Islamique. Paris: Maisonneuve et Larose, 1986. 2-7068-0927-2
• The Encyclopaedia of Islam. New Ed. 12 vols. with supplement and indices. Leiden: E.J. Brill, 1960–2005.
• Kennedy, Hugh. The Early Abbasid Caliphate: A Political History. London: Croom Helm, 1981. 0-389-20018-2
• Le Strange, Guy (1905). The Lands of the Eastern Caliphate: Mesopotamia, Persia, and Central Asia, from the Moslem Conquest to the Time of Timur (İngilizce). New York: Barnes & Noble, Inc. OCLC 1044046. 
• Morony, Michael G. (1984). Iraq after the Muslim Conquest. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-05395-2. 
• Al-Rawas, Isam. Oman in Early Islamic History. Reading, UK: Garnet Publishing Limited, 2000. 0-86372-238-5
• Shaban, M. A. The 'Abbasid Revolution. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1970. 0-521-07849-0
• Yarşater, İhsan, (Ed.) (1985–2007). Taberî Tarihi (40 cilt). SUNY series in Near Eastern studies. (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-7249-1.