1980'de Türkiye
Bu sayfada, 1980 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.[1]
1980'ler |
◀ | 1980 | 1981 | 1982 | 1983 | 1984 | 1985 | 1986 | 1987 | 1988 | 1989 | ▶ |
Meclis
değiştir- TBMM 16. dönem (12 Eylül'e kadar)
Görevdekiler
değiştir- Fahri Korutürk (6 Nisan'a kadar)
- İhsan Sabri Çağlayangil (vekaleten, 6 Nisan – 12 Eylül)
- Kenan Evren (12 Eylül'den itibaren)
- Süleyman Demirel (12 Eylül'e kadar)
- Bülent Ulusu (20 Eylül'den itibaren)
- Bülent Ecevit (12 Eylül'e kadar)
İktidar partisi ve ana muhalefet
değiştir- Adalet Partisi (AP) (12 Eylül'e kadar)
- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) (12 Eylül'e kadar)
Kabine
değiştirOlaylar
değiştirOcak
değiştir- 2 Ocak - Komutanlar, artan terörle ilgili kabineye bir uyarı mektubu verdi.
- 22 Ocak - Tariş olayları: İzmir'de polis, grev kapsamında çalıştıkları fabrikayı işgal eden Tariş işçileriyle çatıştı. 17'si polis 21 kişi yaralandı.
- 23 Ocak - İzmir'de polisin Tariş fabrikası müdahalesini protesto eden öğrenciler İzmir-Manisa yolunu kapatınca büyük çatışmalar yaşandı. 20'si polis, 1'i jandarma, 35 kişi yaralandı. Ege Üniversitesi süresiz tatil edildi.
- 24 Ocak - 24 Ocak Kararları açıklandı.
- 30 Ocak - Erzurum'da hava sıcaklığı -38 derece olarak ölçüldü.
Şubat
değiştir- 2 Şubat - DİSK genel grev kararı aldı.
- 7 Şubat - Art arda gelen zamlarla Anadol 550 bin, Murat 626 bin liraya çıktı.
- 10 Şubat - İzmir'de 3 gündür devam eden olaylar sokak aralarına yayıldı. Göğüs göğüse çarpışmalar yaşandı. İzmir-Çanakkale karayolu 4 saat ulaşıma kapandı.
- 12 Şubat - İzmir'de olaylar batı yakasından sonra doğu yakasına da sıçradı. Bir vapur kaçırma girişimi ve cami işgali yaşandı.
- 14 Şubat - Tariş olayları: İzmir'de polis Tariş'e girdi. 500 direnişçiyi göz altına aldı.
Mart
değiştir- 22 Mart - 1980 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi: 22 Mart'tan 12 Eylül'e kadar sonuç alınamadan devam eden seçim süreci askeri müdahaleyi hızlandırdı.
- 28 Mart - Kayseri'nin Develi ilçesine bağlı Ayvazhacı köyünde toprak kayması nedeniyle 60 kişi öldü.
Nisan
değiştir- 6 Nisan - Fahri Korutürk'ün cumhurbaşkanlığı görev süresi bitti.
- 11 Nisan - TRT İstanbul Radyosu Kültür Yayınları prodüktörü ve yazar Ümit Kaftancıoğlu İstanbul'da kendilerine "Müslüman Kardeşler Birliği" adı veren bir sağ grup tarafından öldürüldü.
- 18 Nisan - Türkiye nükleer silahların yayılmasını önleme anlaşmasını imzaladı.
Mayıs
değiştir- 25 Mayıs – Trabzonspor şampiyonluğu kazandı
- 27 Mayıs - MHP Genelbaşkan Yardımcısı, eski Gümrük ve Tekel Bakanı Gün Sazak evinin önünde iki kişi tarafından açılan ateş sonucu öldürüldü.
- 30 Mayıs - 4 Temmuz - Çorum Olayları
Haziran
değiştir- 25 Haziran - MHP Gaziosmanpaşa İlçe Başkanı Ali Rıza Altınok, eşi Fahriye Altınok ve 16 yaşındaki kızı Nilgün Altınok evlerinde Gaziosmanpaşa Katliamı olarak anılan olayda Solcu militanlarca katledildi.
Temmuz
değiştir- 1 Temmuz - Türkiye, Avrupa Topluluğu ile bir ortaklık anlaşması imzaladı.
- 5 - 10 Temmuz - Çorum'da Alevi ve Sünni vatandaşlar çatıştı. 25 kişi hayatının kaybetti.
- 11 Temmuz - Ordu’nun Fatsa ilçesine yüzlerce asker ve polis “nokta operasyonu” düzenledi, sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve bütün evler arandı. Sol görüşlü bağımsız Belediye Başkanı Fikri Sönmez de dahil olmak üzere 300 kişi gözaltına alındı. İçişleri Bakanı, Başkan Sönmez'i görevden aldı.
- 19 Temmuz - Nihat Erim suikastı: 12 Mart 1971 muhtırası dönemi başbakanı Nihat Erim, İstanbul Dragos'taki evinin önünde Gün Sazak'ın öldürülmesinin intikamını aldıklarını iddia eden solcu militanlar tarafından öldürüldü.
- 22 Temmuz - DİSK eski Genel Başkanı, Maden-İş Sendikası Başkanı Kemal Türkler evinin önünde bindiği otomobilin içinde 5 sağcı militan tarafından Nihat Erim'e misilleme olarak öldürüldü. Cinayeti "Türk Müslüman İntikamcılar Birliği" isimli bir grup üstlendi.
Ağustos
değiştir- 1 Ağustos - Atina Büyükelçiliği'nde görevli ateşe Galip Özmen, ASALA teröristleri tarafından öldürüldü.
- 5 Ağustos - Ali Özgentürk'ün Hazal filmi, Franda'daki bir festivalde en iyi film seçildi.
- 6 Ağustos - Ermeni teröristler Lyon'daki Türk Konsolosluğu'na saldırdı.
Eylül
değiştir- 6 Eylül - Kudüs Mitingi: İsrail'in Kudüs'ü başkent ilan etmesi nedeniyle Konya'da gerçekleşen mitingde olaylar çıktı.
- 12 Eylül - 12 Eylül Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri ülkedeki istikrarsızlıktan dolayı yönetime el koydu. Siyasal partiler, sivil toplum örgütleri ve dernekler kapatıldı; parti başkanları ve aydınlarla birlikte çok sayıda mesleki ve siyasal örgüt yöneticisi tutuklandı.
- 14 Eylül - Ülkedeki tüm grevler MGK tarafından kaldırıldı.
- 20 Eylül - Orgeneral Kenan Evren, Bülent Ulusu’yu hükûmeti kurmakla görevlendirdi. Ulusu kabinesini ertesi gün açıkladı.
Ekim
değiştir- 8 Ekim - Kurtuluş örgütü lise kanadı Dev-Lis üyesi sol görüşlü terörist Necdet Adalı idam edildi.
- 11 Ekim – Genel Nüfus Sayımı yapıldı. Nüfus 44.736.947 olarak açıklandı.
- 13 Ekim - THY'nin Diyarbakır uçağı kaçırıldı. Radikal dinci hava korsanları, Diyarbakır'a indirilen uçakta yakalandı.
- 15 Ekim - MSP genel başkanı Erbakan ve 21 partili, laik cumhuriyet ilkelerine aykırı hareket ettikleri gerekçesiyle tutuklandı.
- 27 Ekim - Yeni anayasa için çalışmalar başladı.
- 30 Ekim - Bülent Ecevit darbe sırasındaki pasifliği nedeniyle CHP'den istifa etti .
Kasım
değiştir- 11 KAsım - Cumhuriyet Gazetesi kapatıldı.
- 24 Kasım - Ankara'nın Donacıobası köyünde bir düğünde patlayan tüpgaz, 80 kişinin ölümüne yol açtı.
Aralık
değiştirTarihi bilinmeyenler
değiştir- Banker Skandalından dolayı Hükûmet piyasalara müdahale etme gereği duymuştur.
Ölümler
değiştirOcak
değiştirŞubat
değiştir- 2 Şubat - Zekeriya Önge, 12 Eylül öncesi yaşanan olaylarda öldürülen er
Mart
değiştir- 3 Mart - Tayfur Sökmen (d. 1892), Hatay Devleti'nin ilk ve tek devlet başkanı
- 11 Mart - Zekeriya Sertel, gazeteci
Nisan
değiştir- 11 Nisan – Ümit Kaftancıoğlu (d. 1935), TV yapımcısı (suikast)
- 18 Nisan - Suut Kemal Yetkin, yazar
Mayıs
değiştir- 18 Mayıs - Gündüz Kılıç (d. 1918), futbol antrenörü
- 27 Mayıs - Gün Sazak, MHP'li eski bakan
Haziran
değiştir- 21 Haziran
- Feridun Cemal Erkin (d. 1899), diplomat ve siyasetçi
- Ahmet Muhip Dranas, şair
Temmuz
değiştir- 19 Temmuz - Nihat Erim (d. 1912), eski başbakan (suikast)
- 22 Temmuz - Kemal Türkler (d. 1926), sendika lideri (suikast)
- 27 Haziran - Ahmet Muhip Dıranas (d. 1909), şair ve yazar
Ağustos
değiştirEylül
değiştirEkim
değiştir- 7 Ekim - Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edilen ilk sağ görüşlü terörist (d. 1958)
- 8 Ekim - Necdet Adalı, 12 Eylül Askerî Müdahalesi'nden sonra idam edilen ilk sol görüşlü terörist (d. 1958)
Kasım
değiştir- 13 Kasım - Mehmet Zahid Kotku, din alimi (d. 1897)
- 20 Kasım - Turhan Kapanlı, siyasetçi (d. 1916)
- 30 Kasım – Orhan Eyüpoğlu, siyasetçi (d. 1918)
Aralık
değiştir- 13 Aralık - Erdal Eren, sol görüşlü terörist
Tarihi bilinmeyenler
değiştir- Mustafa Nihat Özön, yazar
Ayrıca bakınız
değiştirKaynaklar
değiştir- ^ Türkiye'nin 70 yılı, Tempo, İstanbul, 1998, pp 498–505