4+4+4 Eğitim Sistemi

12 Yıllık Zorunlu Eğitim Sistemi (4+4+4 eğitim sistemi) 2012-2013 döneminde Türkiye'de başlayan eğitim sistemidir. Türkiye'de zorunlu eğitimin 8 yıldan 12 yıla çıkarılmasını ve eğitim sisteminin 4+4+4 şeklinde kademelendirilmesini öngören İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ni, 20 Şubat 2012 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi'nin beş Grup Başkanvekili TBMM'ye sundu. Kamuoyunda büyük tartışma yaratan kanun teklifi TBMM Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu'nda 11 Mart 2012'de kabul edildi. 6287 No'lu bu kanun, 11 Nisan 2012'de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Kamuoyunda 4+4+4 düzenlemesi olarak bilinen bu kanun ile eğitim sisteminde büyük bir değişiklik yapıldı. Bu değişiklikler 2012-2013 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlandı.

Sistemin temeli

4+4+4 Eğitim sistemi kendisinden önceki 5+3 Eğitim sisteminin aksine artık 4 sene ilkokul (1,2,3,4. sınıflar), 4 sene ortaokul (5,6,7,8. sınıflar) ve 4 sene lise (9,10,11,12. sınıflar) bulunacaktır.

Bu sistemin yapılmasındaki temel sebepler şunlardır.

• Kaldırılan İmam hatip ortaokulu'nun geri gelmesi (28 Şubat Süreci'nin şartlarından biri olarak, 16 Ağustos 1997`de dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz tarafından kaldırılmıştı).
• Meslek eğitiminin arttırılması
• Zorunlu eğitimin 12 yıl olması

Okula kayıt

Yeni sistemde 66 ayını dolduran çocukların okula katılması zorunludur. 60-66 aylık çocuklar ise gönüllü olarak (velilerin izniyle) okula katılmaktadır. Ancak veliler çocuklarının hazır olmadığını düşünürse rapor alabilir. Bu uygulama nedeniyle 1. sınıflar kalabalıklaşmıştır.

4+4+4 düzenlemesiyle eğitim sisteminde yapılan önemli değişiklikler

Kademeli eğitime geçiş ve zorunlu eğitimin süresinin artırılması

Bu kanundan önce kesintisiz olan sekiz yıllık ilköğretim herkes için zorunluydu. 4+4+4 düzenlemesi ile “kesintisiz eğitim” vurgusu kaldırılarak ilköğretim iki kademeye ayrıldı. Böylelikle ilkokul dört yıl, ortaokul dört yıl oldu. İlkokul 4. sınıfı tamamlayan çocuklar ya imam hatip ortaokullarına ya da diğer ortaokullara gidebilmektedirler. Kısaca, 4+4+4 düzenlemesiyle birlikte sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim yerine, 12 yıllık zorunlu kademeli eğitim getirilerek 12 yıllık süre üç kademeye ayrıldı. Öğrenciler artık ilkokul ya da ortaokulu tamamladıklarında değil, liseyi tamamladıklarında diplomalarını alabilmektedirler.

Okula başlama yaşının düşürülmesi

Bu kanundan önce 72 ayını dolduran çocukların ilköğretime başlaması zorunluydu. İlgili kanuna göre, 60 ayını tamamlayan çocukların zorunlu olarak ilkokula başlaması gerekmektedir. Ancak kamuoyunda bu konunun çok tartışılması nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan bir genelge ile okula başlama yaşı ile ilgili bir düzenlemeye gidilmiştir. Bu genelge ile yapılan değişiklik sonucunda okula başlama yaşları ile ilgili uygulama 2012-2013 eğitim öğretim yılında şu şekildeydi: 66 ayını dolduran çocukların ilkokula kayıtları e-okul üzerinden merkezi sistemle yapıldı. 60-65 ay aralığındaki çocukların, velilerinin talep etmesi durumunda, ilkokula kayıtları yapılabildi. 66-71 ay arasında olan ancak okula hazır olmadığı sağlık raporuyla belgelenen öğrencilerin ilkokula başlaması bir yıl ertelendi.

14 Ağustos'ta 2013'te yayımlanan 28735 sayılı Resmî Gazete ile Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 15. maddesinde değişiklik yapıldı. Yapılan yönetmelik değişikliği ile 2013-2014 eğitim öğretim yılında okula kayıt yaşı ile ilgili uygulama şu şekilde yapıldı:

• 66, 67, 68 aylık (2008 Yılı Ocak-Şubat-Mart doğumlular) çocuklar 1. sınıfa kaydedildi ancak velisinin yazılı talebi doğrultusunda, rapor istenmeksizin kayıtları 1 yıl ertelenebildi veya okul öncesi eğitime yönlendirilebildi.
• 69, 70, 71 aylık (2007 Yılı Ekim-Kasım-Aralık doğumlular) olup, e-okul sistemi üzerinden 1. sınıfa kaydedilen çocuklardan okula hazır olmayanların kayıtları, alınacak sağlık raporu doğrultusunda 1 yıl ertelenebildi veya okul öncesi eğitime yönlendirilebildi.

Seçmeli derslerle ilgili düzenleme

Yeni düzenlemeyle ortaokullar ile imam hatip ortaokullarında öğrencilerin ilgi ve tercihlerine göre seçmeli dersler oluşturuldu. Ayrıca, kanunda tüm ortaokul ve liselerde "Kur’an-ı Kerim" ve "Hz. Muhammed’in Hayatı" derslerinin isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulacağı belirtildi. Kanunda diğer seçmeli derslerin adı geçmemektedir.

Haftalık ders çizelgelerinde değişiklik yapılması

Bu düzenlemeyle haftalık ders çizelgelerinde değişiklik yapıldı ve ortaokullardaki toplam ders saati artırıldı. 6-8. sınıflarda geçen yıl toplam zorunlu ders sayısı 30 iken, seçmeli derslerin eklenmesiyle bu sayı 6., 7. ve 8. sınıflarda ise 35'ye yükseldi.

Okul dönüşümü

Kanunda ilköğretim kurumlarının ilkokul ve ortaokul olarak bağımsız okullar hâlinde kurulmasının esas olduğu ancak imkân ve şartlara göre ortaokullar, ilkokullarla veya liselerle birlikte de kurulabileceği belirtilmiştir. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü'nün valiliklere gönderdiği Okul Dönüşümleri konulu yazı okulların dönüşüm sürecinde yedi farklı ilkokul/ortaokul türünün oluşturulacağını göstermiştir:

1. Müstakil ilkokul,
2. Müstakil ortaokul,
3. İmam hatip ortaokulu
4. İlkokul ve ortaokul bir arada (3 yıl sonra ilkokul olacak)
5. İlkokul ve ortaokul bir arada (3 yıl sonra ortaokul olacak)
6. Ortaokul sabahçı, ilkokul öğlenci
7. İlkokul, ortaokul ve imam hatip ortaokulu bir arada.

Okulöncesi eğitim

Okulöncesi eğitim zorunlu eğitim kapsamına alınmamıştır. Bu düzenlemeden önce 37-72 ay arası çocuklar okulöncesi eğitime gidebiliyorlardı. Bu düzenlemeyle 37-66 ay arasındaki çocuklar anaokulunda veya uygulama sınıflarında, 48-66 ay arasındaki çocuklar ise anasınıflarında okulöncesi eğitim alabilirler.

Haftalık ders programı

Yeni uygulanan haftalık ders programı kademeli olarak hazırlanmıştır ve çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

İlkokul

4 sınıfta da toplam ders saati 30 saattir. Artık Matematik dersleri haftada 4 değil 5 saattir. Yabancı Dil öğretimi 2. sınıftan başlayacaktır. Fen Bilimleri dersi 3. sınıfta da bulunacaktır.

Dersler	1	2	3	4
Türkçe	10	10	8	8
Matematik	5	5	5	5
Hayat Bilgisi	4	4	3
Fen Bilgisi			3	3
Sosyal Bilgiler				3
Yabancı Dil		2	2	2
Din Kültürü & Ahlak Bilgisi				2
Görsel Sanatlar	1	1	1	1
Müzik	1	1	1	1
Oyun & Fiziki Etkinlikler	5	5	5	2
Trafik Güvenliği				1
İnsan Hakları, Yurttaşlık & Demokrasi				2
Serbest Etkinlikler	4	2	2

Ortaokul

2012-13

Toplam dersler 5., 6., 7. ve 8. sınıflarda 35 saattir. Türkçe saatleri ilkokula göre azdır. İngilizce & Fen Bilgisi dersleri 4 saattir. 8 saatlik Seçmeli Dersler olacaktır.

Dersler	5	6	7	8
Türkçe	6	6	5	5
Matematik	5	5	5	5
Fen Bilgisi	4	4	4	4
Sosyal Bilgiler	3	3	3
T.C. İnkılap Tarihi & Atatürkçülük				2
Yabancı Dil	4	4	4	4
Din Kültürü & Ahlak Bilgisi	2	2	2	2
Görsel Sanatlar	1	1	1	1
Müzik	1	1	1	1
Beden Eğitimi & Spor	2	2	2	2
Teknoloji & Tasarım			2	2
Rehberlik & Kariyer Planlama				1
Seçmeli Dersler	8	8	8	8

2013-14

Toplam dersler 5., 6., 7. & 8. sınıflarda 35 saattir. Bilişim Teknolojileri dersi 5. & 6. sınıflarda haftada 2 saattir. İngilizce dersleri 5. & 6. sınıflarda 3 saattir. 6 saatlik Seçmeli Dersler olacaktır.

Dersler	5	6	7	8
Türkçe	6	6	5	5
Matematik	5	5	5	5
Fen Bilgisi	4	4	4	4
Sosyal Bilgiler	3	3	3
T.C. İnkılap Tarihi & Atatürkçülük				2
Yabancı Dil	3	3	4	4
Din Kültürü & Ahlak Bilgisi	2	2	2	2
Görsel Sanatlar	1	1	1	1
Müzik	1	1	1	1
Beden Eğitimi & Spor	2	2	2	2
Teknoloji & Tasarım			2	2
Bilişim Teknolojileri & Yazılım	2	2
Rehberlik & Kariyer Planlama				1
Seçmeli Dersler	6	6	6	6

Ortaokuldaki seçmeli dersler

Ortaokul ders programında haftada 6 ders seçmelidir. Seçmeli dersler lise ve üniversitedeki meslek eğitiminin habercisidir. Çünkü öğrenciler yeteneklerine göre dersler seçer ama bu derslerin okulda olması için belirli kontejanlar gerekir. Seçilen her ders 2 saattir ama sanat & spor alanındaki seçmeli dersler 4 saat için de seçilebilir. Bu ders ve alanlar zorunlu derslerde de vardır ama daha ayrıntılıdır.

Ders	Alan	Dersin Yapıldığı Sınıflar
Kuran-ı Kerim	Din & Ahlak Bilgisi	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Hz. Muhammed'in Hayatı	Din & Ahlak Bilgisi	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Temel Dini Bilgiler	Din & Ahlak Bilgisi	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Okuma Becerileri	Dil & Anlatım	5, 6. Sınıflar
Yazarlik & Yazma Becerileri	Dil & Anlatım	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Yaşayan Diller & Lehçeler	Dil & Anlatım	5, 6, 7, 8. Sınıflar
İletişim & Sunum Becerileri	Dil & Anlatım	7, 8. Sınıflar
Yabancı Dil (Kabul Edilen 2. Yabancı Diller)	Yabancı Dil	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Bilim Uygulamaları	Fen Bilimleri & Matematik	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Matematik Uygulamaları	Fen Bilimleri & Matematik	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Çevre & Bilim	Fen Bilimleri & Matematik	7, 8. Sınıflar
Bilişim Teknolojileri & Yazılım	Fen Bilimleri & Matematik	7, 8. Sınıflar
Görsel Sanatlar (Resim, Geleneksel Sanatlar vs.)	Sanat & Spor	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Müzik	Sanat & Spor	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Spor & Fiziki Etkinlikler (Çeşitli Spor Alanları)	Sanat & Spor	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Drama	Sanat & Spor	5, 6. Sınıflar
Zeka Oyunları	Sanat & Spor	5, 6, 7, 8. Sınıflar
Düşünme Eğitimi	Sosyal Bilimler	7, 8. Sınıflar
Medya Okuryazarlığı	Sosyal Bilimler	7, 8. Sınıflar
Hukuk & Adalet	Sosyal Bilimler	6, 7. Sınıflar
Halk Kültürü	Sosyal Bilimler	6, 7. Sınıflar

4+4+4 eğitim sistemi protestoları

Türkiye'nin farklı yerlerinde, 4+4+4 Eğitim sistemi'ne karşı duran öğrenci, veli ve öğretmenler protesto gösterileri düzenlemişlerdir.

Protestolar İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde yaşanmıştır (çoğunlukla). Protestocu kalabalık, okullarımızın imam hatip olmasını, elimizden gitmesini istemiyoruz gibi açıklamalar yapmıştır.

Protesto nedenleri

• Çocukların küçük yaşta okula başlaması.
• Zorunlu din eğitimi alması.
• Eğitimin karışması.
• Bazı okulların imam hatibe çevrilmesi. (2016-2017 arası dönemde oldu)

Protestolardaki sloganlar ve açıklamalar

• Okullarımızın imam hatip olmasını, elimizden gitmesini istemiyoruz!
• Çocuklarımızı mahvettirmeyeceğiz!
• Eğitim çorba gibi oldu.

Konuyla ilgili yayınlar

Eğitim fakültelerinin kanun teklifi ile ilgili görüşleri

• Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin kanun teklifi ile ilgili görüşleri. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin kanun teklifi ile ilgili görüşleri. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Ortadoğu Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin kanun teklifi ile ilgili görüşleri. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Ortadoğu Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü’nün kanun teklifi ile ilgili görüşleri. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.

Not: Kanun teklifi ile ilgili komisyonda kabul edilen kanun metni arasında farklar bulunmaktadır.

Sivil toplum örgütlerinin hazırladığı belgeler

• Eğitim Reformu Girişimi (2012) 4+4+4 Düzenlemesi ile Neler Değişti? Yeni Sisteme Geçişte Neler İzlenmeli?. 26 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim Reformu Girişimi (2012) Eğitimde Yeni Döneme Hazırlanırken Millî Eğitim Bakanlığı’nın Çalışmaları. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim Reformu Girişimi (2012). 18 Soruda “4+4+4 Yasa Teklifi”. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim Reformu Girişimi (2012). TBMM Genel Kurulunda görüşülmeye başlanan “İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” hakkında değerlendirme. 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim Reformu Girişimi, AÇEV (2013). Erken Çocukluk Eğitimi ve "4+4+4" Düzenlemesi. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (Aralık 2012) 2012'de Eğitim 2 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim-Sen (2012) Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Eğitim-Bir-Sen (2013) Birinci Yılını Dolduran 4+4+4 Eğitim Sistemine İlişkin En Kapsamlı İzleme ve Değerlendirme Çalışması. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Gündem: Çocuk!'un hazırladığı "4+4+4 eğitim sistemini izliyoruz" internet sayfası.

MEB'in hazırladığı belgeler

• Millî Eğitim Bakanlığı (2012) 12 Yıllık Zorunlu Eğitim Sorular-Cevaplar. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• Okul dönüşümleri konulu genelge. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
• 12 Yıllık Zorunlu Eğitime Yönelik Genelge.5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.

Dış bağlantılar

• https://web.archive.org/web/20140625123753/http://egitimedair.net/index.php/e%C4%9Fitime-dair/1405-egitimde-4-4-4-sistemi-nasil-olacak