76-mm tümen topu M1939 (USV)

76-mm tümen topu model 1939 (F-22 USV or USV) (Rusça 76-мм дивизионная пушка образца 1939 года (Ф-22 УСВ ya da УСВ)) SSCB tarafından geliştirilen II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu tarafından 1939 yılından hizmete alına ve Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kullanılan bir top türüydü. Bu top yarı-çok amaçlı 76-mm tümen topu M1936 (F-22) ile gelişmiş ve meşhur ZiS-3 topları arasındaki bir geçiş silahıydı.

76-mm tümen topu M1939 (USV)
Çeşidi	Tümen topu
Uyruğu	SSCB
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Üretildiği tarih	1939-1941
Üretim adedi	9,812
Özellikler
Ağırlık	1,470 kg taşınma: 2,500 kg
Uzunluk	5.95 m
uzunluğu	2,985 mm / 39.3 kalibre tümü: 3,200 mm / 42.1 kalibre
Genişlik	1.94 m
Yükseklik	1.7 m
Namlu Çapı	76.2 mm
Yükseklik	1.7 m
Atış hızı	15 mermi/dk
Azami menzil	13,29 km

Tanımı

USV süspansiyonlu ve çatal ayaklı taşıma sehpasının lastikle kaplı çelik tekerlekleri bulunuyordu. Topun yarı otomatik doldurmalı kundağı, hidrolik geri tepme sistemi ve hidropnömatik geri getirme sistemi bulunuyordu. Dürbün ve yükselme açı sistemi namlunun farklı taraflarında bulunuyordu. Mermi kundağı standart model 1900 olarak sabitlenen top bu sayede eski model 76.2-mm lik tümen ve alay toplarına ait mermileri kullanabiliyordu.

Geliştirilme tarihi

USV Hämeenlinna topçu müzesi, Finlandiya.

1937 yılında modası geçmiş 76-mm tümen topu M1902/30 ve 76-mm tümen topu M1936 (F-22) silahlarından yeteri verimi alamayan Kızıl Ordu yeni bir silah üzerinde çalışılmasını emrini verdi. Mart ayında açıklanan istekte topun en fazla 1.500 kg luk ağırlık ve 45° lik yükselme açısına sahip olması isteniyordu. Silah ayrıca M1902/30 ile aynı balistiğe sahip olacaktı. Bu sayede aynı mühimmatı kullanabilecekti.

Üç tasarım bürosu bu istek üzerinde çalışmaya başladı. Kirovskiy Plant fabrikasından I. A. Makhanov, No. 92 Plant fabrikasından V. G. Grabin ve AKB-43 (KB AU) fabrikasından M. N. Kondakov şefliklerindeki tasarım ekipleri çalışmaya başladı. Kirovskiy Fabrikasında üretilen L-12 Nisan-Mayıs 1938 tarihinde ilk yer testlerine başladı. Tekrar düzeltmeler için fabrikaya gönderilen top Ağustos ayında testlere geri döndü ve Kızıl Ordu denemelerin için teslim edildi. Grabin tarafından üretilen top ise Mart-Nisan 1939 tarihinde yer denemelerine alındı. Yaptığı ve adı - F-22 USV ya da kısaca USV – aslında daha önce üretilen F-22 nin geliştirilmiş modeliydi ancak tamamiyle yeni bir tasarıma sahipti. Üçüncü proje olan OKB-43 e ait NDP ise Nisan 1939 tarihinde yapılan testlerde başarısız oldu. Kızıl Ordu 5 Haziran ile 3 Temmuz 1939 tarihleri arasında denemelere devam etti ve iki toptan da memnun kaldı. Ancak USV ufakda olsa daha başarılı bulundu ve üretimine başlanmasına karar verildi.

USV 1939 yılında üretime alındı. Yılsonuna kadar toplam 140 adet üretilen toptan 1940 yılında 1,010 adet daha üretildi. 1941 yılında yeterli kadar top olduğu düşünülerek üretimi durduruldu. Bundan başka Kızıl Ordu (RKKA) 107-mm top model 1940 (M-60) gibi daha ağır olan modellere geçilmesi gerektiğini düşünülüyordu. Büyük Vatanseverlik Savaşının başlaması ile Stalingradda tekrar açılan No. 92 ve Barrikady fabrikalarında 1941 yılında 2,616 ve 1942 yılında 6,046 adet top üretildi. 1941 yaz sonunda USV yerini yine Grabin'in ekibi tarafından üretilen ZiS-3e bıraktı ve 1942 sonunda üretimi tamamen durduruldu.

Organizasyon ve kullanımı

Kızıl Ordu (RKKA)

1939 yılında her topçu tümeni iki topçu alayı ve bir obüs alayından oluşuyordu. Toplamda her tümende 20 adet 76 mm lik top bulunuyordu. Haziran 1940 tarihinde 76 mm lik toplar çıkartıldığında taburda geriye 8 adet top kaldı. Mart 1942 tarihinde üçüncü karışık tabura (76 ve 122 mmlik bataryalar) eklendi ve toplam 76 mm top sayısı 12 ye yükseldi.

Rusya'nın Koruyucuları na bağlı topçu tümenleri bünyesinde Aralık 1942 tarihinde üç topçu taburu bulunuyordu. (İki batarya 76 mmlik ve bir batarya 122 mmlik obüs bulunuyordu), Toplamda 24 adet 76-mm toptan oluşuyordu. Aralık 1944 tarihinde yeniden organize edilen topçu tugay birlikleri üçer alaydan oluşuyordu. İçerisinde 20 adet 76 mmlik toptan oluşan hafif topçu alaylarında bulunuyordu. Haziran 1945 tarihinde topçu tümenleri lavedildi.

Motorize alaylar iki karışık taburdan (bir adet 76 mmlik ve iki adet 122 mmlik obüs bataryasından) toplamda 8 adet 76 mm top bulunuyordu. Ağustos 1941 tarihine kadar süvari tümenleri 8 adet 76 mmlik toptan oluşuyordu. Daha sonra tümen topları çıkartıldı.

1939 yılında topçu tugayları bünyesinde 8, motorize ve mekanize tugaylarda ise 12 şer adet 76-mmlik top bulunuyordu.

1942 yılının sonlarına doğru süvari kolordusu bünyesindeki tüm topçu taburlarında 12şer top bulunuyordu. 1944 yılı sonunda tankçı ve topçu kolorduları bünyesinde kurulan hafif taburların 24er adet 76-mm lik topu bulunuyordu.

USV ayrıca Genelkurmay Yedek birlikleri bünyesinde de kullanıldı. Tanksavar tugaylarında 1942 yılında 24 er adet tank imha edici alaylarında ise 16 şar adetten oluşuyordu. Hafif topçu tugayları bünyesinde 60 ila 72 adet ve saldırı topçu tümenlerinde 72 adet 1944 te ise 48 adet top bulunuyordu.

1 Haziran 1941 tarihinde RKKA elinde 1,070 adet USV modeli top bulunuyordu. Birçoğu Büyük Vatanseverlik Savaşının ilk dönemlerinde kaybedildi ama geriye kalanlar savaşın sonuna kadar ordu hizmetinde kaldı. Kış Savaşından önce kullanıldığına dair bir bilgi yoktur.

Diğer kullanımı

1941-42 yılları arasında Barbarossa Harekatının ilk dönemlerinde Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından yüzlerce USV ganimet olarak alındı. Adı 7,62 cm F.K.297(r) olarak değiştirilen top Kızıl Orduya karşı kullanıldı. Mart 1944 tarihinde 359 adet top ordu servisindeydi. Bunlardan 295 adeti Batı, 40 tanesi Danimarka ve 24 tanesi de Doğu cephelerinde görev yapıyordu.

Bazı USV ler Almanlar tarafından tanksavar topuna çevrildi ve 7,62 cm PaK 39(r) adı verildi. Geliştirilmesi sırasında top kundağı büyütüldü, geri tepme sistemi geliştirildi, yükselme açısı ayarları namlunun sol tarafına alındı ve birçok silaha gaz susturucusu takıldı. Top için yeni mühimmat üretildi. Bütün bu toplar II. Dünya Savaşı öncesine ait üretimde ve hepsinin de top kundaklarında sorun bulunuyordu. Ne kadar topun dönüştürüldüğü bilinmiyor ama bazı kaynaklara göre bu 300 adetin üzerindedir. Tanksavar silahı olarak ne kadar başarılı olmuştur bunu söylemek biraz zor. 1943 yılında yapılan denemelerde yine ganimet alına mühimmat kullanılmış ve atışlar sonucunda merminin Sovyet yapımı Kliment Voroshilov Tankı zırhını 600 metreden 60° çarpma açısı ile 75 mm lik zırhı deldiği görülmüştür.

Modelleri

• USV – iki savaş arası modeli
• ZiS-22-USV – savaş sırasında üretilen model. F-34 tank topunda kullanılan top kundağının benzeri kullanıldı. Namlu yapımında ve süspansiyonlarında yeniliğe gidildi. Yeni ZiS-13 nişangah sayesinde daha iyi hedef seçilebiliyordu. Üretimine 15 Temmuz 1941 tarihinde başlandı.
• USV-BR - "Barrikady" fabrikasında üretilen model. Farklı namlu ve süspansiyon yapısına sahipti.

Özet

USV, atası olan F-22 ye göre daha gelişmiş bir modeldi. Ancak hala çok ağır ve büyüktü. Nişangah ile yükseklik ayarları namlunun farklı taraflarında bulunuyordu. Bu da topun tanksavar özelliğini etkisiz hale getiriyordu. Bu hatalarından ötürü silah yerini daha hafif ve kolay kullanılan ZiS-3 modelinin üretimine bıraktı.

Mühimmat

Kullanılan mühimmat
Type	Model	Weight, kg	HE weight, g	Muzzle velocity, m/s	Range, m
Zırh delici mermiler
APHE-T	BR-350A	6,3	155	662	4,000
APHE-T	BR-350B	6,5	119	655	4,000
AP-T	BR-350BSP	6,5	-	655	4,000
Yeniden kalibre (Nisan 1943)	BR-354P	3,02	-	950	500
HEAT, demir çelik (Mayıs 1943)	BP-350A	5,28	623	355	500
Parçalı yüksek patlayıcılı
YP-Parçalı, çelik	OF-350	6,2	710	680	13,290
Parçalı, demir çelik	O-350A	6,21	540	680	10,000
YP-Parçalı,	OF-350V	6,2
YP-Parçalı (sınırlı sayıda)	OF-363	7,1
YP-Parçalı, çelik, Rus yapımı eski	F-354	6,41	785	640	9,170
YP-Parçalı, çelik, Rus yapımı eski	F-354M	6,1	815
YP-Parçalı, çelik, Fransız yapımı eski	F-354F	6,41	785	640	9,170
Şarapnel parçalı mermiler
Şarapnel 22 sn / D tüplü	Sh-354	6,5	85 (260 bullets)	624	6,000
Şarapnel T-6 tüplü	Sh-354T	6,66	85 (250 parçalı)	618	8,600
Şarapnel	Sh-354G	66,58	85
Şarapnel	Sh-361	6,61	-	666	8,400
Teneke kovanlı
Teneke	Sh-350		549 parçalı		200
Sis mermileri
Sis çelik	D-350	6,45	80 TNT + 505 sarı forforlu
Sis, demir çelik	D-350A	6,45	66 TNT + 380 sarı forforlu
Aydınlatma fişekleri
Aydınlatma,çelik	Z-350	6,24	240	679	9,400
Aydınlatma	Z-354 (project 3890)	6,5 (6,66)	240	624	6,200
Aydınlatma	Z-354	4,65	240	680	5,600
Diğer fişekler
Parçalı-kimyasal	OH-350	6,25		680	13,000

 

Zırh delme tablosu
Zırh delici BR-350A mermisi
Mesafe, m	Çarpma açısı 60°, mm	Çarpma açısı 90°, mm
100	65	80
300	60	75
500	55	70
1000	50	60
1500	45	50
Yeniden kalibre BR-354P
Mesafe, m	Çarpışma açısı 60°, mm	Çarpışma açısı 90°, mm
100	95	120
300	85	105
500	75	90
Bu bilgiler Sovyet yöntemleri ile elde edilmiştir. (zırh delme özellikleri 75%ne eşdeğerdir). Aynı tür başka mühimmatlar ile kıyaslanamaz.

Kaynakça ve Dış bağlantılar

• Shirokorad A. B. - Encyclopedia of the Soviet Artillery - Mn. Harvest, 2000 (А.Б.Широкорад. Энциклопедия отечественной артиллерии. - Мн.: Харвест, 2000., ISBN 985-433-703-0)
• Shirokorad A. B. - The genius of the Soviet Artillery: The triumph and the tragedy of V. Grabin, M. AST, 2002 (А.Б.Широкорад. Гений советской артиллерии: триумф и трагедия В.Грабина. - М.,ООО Издательство АСТ, 2002., ISBN 5-17-013066-X)
• Shirokorad A. B. - The God of War of the Third Reich - M. AST, 2002 (Широкорад А. Б. Бог войны Третьего рейха. — М.,ООО Издательство АСТ, 2002., ISBN 5-17-015302-3)
• Shunkov V. N. - The Weapons of the Red Army- Mn. Harvest, 1999 (Шунков В. Н. - Оружие Красной Армии. — Мн.: Харвест, 1999., ISBN 985-433-469-4)
• Ivanov A. - Artillery of the USSR in Second World War - SPb Neva, 2003 (Иванов А. Артиллерия СССР во Второй Мировой войне. — СПб., Издательский дом «Нева», 2003., ISBN 5-7654-2731-6)
• Artillery - M. Voenizdat MoD USSR, 1953 (Артиллерия \ под общ. ред. маршала артиллерии Чистякова М. Н.- М.:Воениздат МО СССР, 1953.)
• Yefimov M.G. - A Course of Artillery Shells - M.-L. Oborongiz PCoD USSR, 1939 (Ефимов М. Г. Курс артиллерийских снарядов. - М.-Л.: Оборонгиз НКО СССР, 1939)
• Kozlovskiy D.E. - Artillery Equipment - M. Oborongiz PCoD USSR, 1939 (Козловский Д. Е. Материальная часть артиллерии. - М.: Оборонгиз НКО СССР, 1939)
• Collection of the Artillery Museum Materials, No. IV - P.-L. AIM, 1959 (Сборник исследований и материалов Артиллерийского исторического музея. Выпуск IV. \ под ред. полк. Ермошина И. П.-Л.: АИМ, 1959)
• Nikolaev A. B. - Battalion Artillery - M. Oborongiz PCoD USSR, 1937 (Николаев А. Б. Батальонная артиллерия. - М..: Оборонгиз НКО СССР, 1937)
• 76-mm gun model 1942 Service Manual (Руководство службы 76-мм пушки обр. 1942 г.)