Ağustos Ayaklanması
Ağustos Ayaklanması, (Gürcüce: აგვისტოს აჯანყება, agvistos adjanq’eba) 28 Ağustos ve 5 Eylül 1924 tarihleri arasında Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde gerçekleşen Sovyetler Birliği karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanma başarısız olmuş ve Sovyet Hükûmeti ülkeye egemen olmuştur.
| Ağustos Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali | |||||||
 Kakutsa Çolokaşvili komutasındaki "Zafer Yemini" (შეფიცულები:Ahtapot) olarak bilinen Gürcistanlı isyancılar | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Bağımsız Gürcistan Komitesi diğer Gürcü gerilla grupları | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Josef Stalin Grigol Orconikidze Semyon Pugaçov Solomon Mogilevski Levan Gogoberidze Lavrenti Beriya Şalva Tsereteli |
Spiridon Çavçavadze Kakutsa Çolokaşvili Iason Cavahişvili Miheil Cavahişvili Kote Andronikaşvili Mikheil Laşkaraşvili Svimon Tsereteli Eko Tsereteli Sergo Matitaişvili Avtandil Uruşadze Nikoloz Ketskhoveli Evgen Gvaladze | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| bilinmiyor, düşük kayıp tahmin edilir. | Savaşta 3.000[1]-3.500 ölü | ||||||
| 7.000-10.000 ölü[2][3] | |||||||
Arka plan
değiştir
Kızıl Ordu, 25 Şubat 1921'de Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in denetimini eline aldı. Ardından bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi ve Menşevik hükûmeti sürgüne gönderildi.
Gürcistan'ın Sovyet bölgelerinin büyük bir bölümünü 13 Ekim 1921'de imzalanan Kars Antlaşması sonucunda Türkiye'ye, bir kısım topraklarını da Rusya SFSC, Ermenistan SSC ve Azerbaycan SSC'ne bırakmaya zorlanmalarının üzerine, Sovyetleştirme politikaları ve çeşitli şikâyetlere konu olan icraatlar, yeni rejime karşı yaygın bir muhalefet başlatmıştı.
İsyan
değiştirGürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını elde etmeyi amaçlayan ayaklanma, (Menşevik) Gürcistan Sosyal Demokrat Partisi'nin başkanlığında bir anti-Sovyet siyasi örgütler bloğu olan Bağımsız Gürcistan Komitesi tarafından yönetildi. 1921 başlarında Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti aleyhindeki askerî seferi sırasında Sovyet Rusya Kızıl Ordusunun Gürcistan'da kurduğu Bolşevik rejime karşı üç yıllık bir mücadelenin doruk noktasını temsil ediyordu.[6]
Sonuçlanması
değiştir
Gürcü Bolşeviklerinin emri altındaki Kızıl Ordu ve Çeka birlikleri Josef Stalin ve Grigol Orconikidze ayaklanmayı bastırdılar ve düzenledikleri kitlesel baskınlarda binlerce Gürcistan vatandaşını öldürd]ler. Ağustos ayaklanması, ilk dönem Sovyet hükûmetine karşı gerçekleştirilen en büyük ayaklanmalardan biri oldu ve başarısızlıkla sonuçlanması, Gürcistan'da Sovyet yönetiminin kesin bir egemenliğini göstermiş oldu.[7]
Muhalefet tarafında savaşta 3.000 ilâ 3.500 kişinin öldüğü, toplam ölü sayısının ise idamlarla birlikte 7.000 ilâ 10.000 arasında olduğu tahmin ediliyor.[1] Yaklaşık 20.000 kişi Sibirya ve Orta Asya çöllerine gönderildi.[2][3] Komünizmin Kara Kitabı'nda (Harvard Üniversitesi Yayınları, 1999) yazılan en son hesaplara göre, 29 Ağustos'tan 5 Eylül'e kadar 12.578 kişi öldürüldü.[8]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Cohen, s. 77
- ^ a b Lang, s. 243.
- ^ a b Pethybridge, s. 256
- ^ Knight, s. 30.
- ^ Méloua, Mirian. "Géorgie et France : Kakoutsa Tcholokhachvili (1888-1930), héros national" (Fransızca). 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ Méloua, Mirian. "First Republic" (Fransızca). 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ Ciliga, Anton (1938). Au pays du mensonge déconcertant (Fransızca).
- ^ Stéphane Courtois; Nicolas Werth; Jean Louis Panné; Andrzej Packowski; Karel Bartosek; Jean-Louis Margolin, (Ed.) (4 Temmuz 2000). Komünizmin Kara Kitabı. Doğan Kitap. s. 1030. ISBN 9756770333. 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
Ayrıca bakınız
değiştir- Şubat Ayaklanması, 1921 yılında Ermenistan'da gerçekleşen benzer bir anti-Sovyet ayaklanma.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Knight, Amy W. (1993). Beria: Stalin's First Lieutenant (İngilizce). Princeton, New Jersey: Princeton Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-691-01093-9.
- Jones, Stephen F. (Ekim 1988). "The Establishment of Soviet Power in Transcaucasia: The Case of Georgia 1921–1928". Soviet Studies (İngilizce). 40 (4). ss. 616-639. JSTOR 151812.
- Markus Wehner (1995). "Le soulèvement géorgien de 1924 et la réaction des bolcheviks". Communisme (İngilizce). Cilt n° 42/43/44. ss. 155-170.
- Karl E. Meyer (Yaz 2001). "Icebergs in the Caucasus". World Policy Journal CODA (İngilizce). XVIII (2). 7 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2018.
- Cohen, Ariel (1998). Russian Imperialism: Development and Crisis (İngilizce). Praeger/Greenwood. ISBN 978-0-275-96481-8.
- Duguet, Raymond (1927). Moscou et la Géorgie martyre. (Önsöz: C. B. Stokes. (Fransızca). Paris: Tallandier.
- Lang, David Marshall (1962). A Modern History of Georgia (İngilizce). Londra: Weidenfeld and Nicolson.
- Nodia, Ghia (2006). Álvaro Pinto Scholtbach (Ed.). The Political Landscape of Georgia (İngilizce). Eburon Delft. ISBN 978-90-5972-113-5.
- Pethybridge, Roger William (1990). One Step Backwards, Two Steps Forward: Soviet Society and Politics in the New Economic Policy (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-821927-9.
- Rummel, Rudolph J. (1990). Lethal Politics: Soviet Genocide and Mass Murder Since 1917 (İngilizce). Transaction Publishers. ISBN 978-1-56000-887-3.
- Souvarine, Boris (2005). Stalin: A Critical Survey of Bolshevism (İngilizce). Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4191-1307-9.
- Suny, Ronald Grigor (1994). The Making of the Georgian Nation: 2nd edition (İngilizce). Indiana Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-253-20915-3.
Dış bağlantılar
değiştir- Méloua, Mirian. "L'insurrection nationale géorgienne des 28 et 29 août 1924" (Fransızca). 8 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.