Abdurrahman Şehbender
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Kasım 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Abdurrahman Şehbender (Arapça: عبد الرحمن الشهبندر) (6 Kasım 1879 - 6 Temmuz 1940), Suriye'deki Fransız Mandası döneminde önde gelen bir Suriyeli milliyetçi ve Fransız otoritesiyle uzlaşmanın önde gelen bir muhalifiydi. Arap milliyetçiliğine olan bağlılığı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve onun "Türkleştirme" politikaları dönemine kadar uzanmaktadır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Arap İsyanı'nı destekledi ve kısa bir süre Emir Faysal'ın dışişleri bakanlığını yürüttü.
Abdurrahman Şehbender | |
|---|---|
 Şehbender, Ocak 1920 | |
| Doğum | 6 Kasım 1879 Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Temmuz 1940 (60 yaşında) Şam, Suriye |
| Tanınma nedeni | Suriyeli milliyetçi |
| Evlilik | Sarah |
Fransa, Temmuz 1920'de Suriye'yi işgal ettiğinde ülkeden kaçtı. Şehbender 1921'de geri döndü ve Fransız yönetimine karşı propaganda yapmak için "Demir El Cemiyeti"ni kurdu. Bu, manda yönetimi sırasında Şam'da ortaya çıkan ilk Suriyeli milliyetçi gruptu ve Şehbender bu grubun Humus ve Hama'ya yayılmasını organize etti.[1] Nisan 1922'de Fransızlar onu ve diğer Demir El liderlerini kendi yönetimlerine karşı kışkırtıcılık yaptıkları gerekçesiyle tutukladılar. Tutuklamalar Şam'da birkaç gün süren gösterilere ve protestocularla Fransız güçleri arasında kanlı çatışmalara neden oldu. Buna rağmen Fransızlar Şehbender'i yıkıcı faaliyetlerden yargıladı ve 20 yıl hapse mahkûm etti.
Cezasının 1,5 yılını çektikten sonra Fransızlar tarafından sürgüne gönderildi ve burada Kahire merkezli Suriye-Filistin Kongresi'nin faaliyetlerine katıldı. Fransızlar 1924 yılında Suriye'ye dönmesine izin verdi. Ertesi yıl Şehbender Suriye'nin ilk milliyetçi partisi olan "Halk Partisi"nin kurulmasına öncülük etti. Daha sonra Suriye Devrimi'nin Cebel el-Dürzi'den Suriye'nin geri kalanına yayılmasını organize etmeye yardımcı oldu. Fransız yetkililerden kaçtı ve isyan süresince Cebel el-Dürzi'ye taşındı. Orada Sultan el-Atraş ile birlikte geçici bir hükûmet kurdu. İsyan 1927'de çöktüğünde Şehbender, Trans Ürdün'e ve oradan da Mısır'a kaçtı.
1937'de Fransız affı sürgünden dönmesine izin verdi. Şehbender, destekçilerini Fransa'ya Suriye'nin egemenliğini zedeleyen ayrıcalıklar tanıdığı gerekçesiyle Fransa-Suriye Antlaşması'na karşı çıkmaya yönlendirdi. Münir el-Eclani gibi güçlü Suriyeli politikacılar da ona katıldılar. Ayrıca Başbakan Cemil Merdam Bey'in Ulusal Blok hükûmetini itibarsızlaştırmak için siyasi bir kampanya yönetti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransızlar, Ulusal Blok'a muhalefeti ve Birleşik Krallık ile Haşimiler'den aldığı destek nedeniyle Şehbender'la işbirliği yapmayı düşündü. Şehbender, Temmuz 1940'ta Şam'da bir suikast sonucu öldürüldü. Fransızlar, aralarında Cemil Mardam Bey ve Sadullah el-Cabiri'nin de bulunduğu Ulusal Blok'un önde gelen isimlerini cinayeti planlamakla suçladı ve bu kişiler Irak'a kaçtılar. Şehbender, Suriye'nin en popüler liderlerinden biri olmasına rağmen siyasi mirasını devam ettirecek bir örgüt kuramadı.
Notlar
değiştirAyrıca bakınız
değiştir
Kaynakça
değiştir
- Commins, David Dean. Historical Dictionary of Syria, ss. 142, 236-37. Scarecrow Press, 2004, 0-8108-4934-8.