Vikipedi

Aelia Eudoksia

Aelia Eudoxia (ö. 6 Ekim 404), Doğu Roma imparatoru Arcadius'un eşi.

Aelia Eudoxia
Augusta
Altın sikke
Eudoxia'nın Solidusu
Roma imparatoriçesi
Hüküm süresi27 Nisan 395 – 6 Ekim 404
Ölüm6 Ekim 404
DefinHavariyyun Kilisesi
Eş(ler)iArcadius (395'ten itibaren)
Çocuk(lar)ı
HanedanTheodosius Hanedanı
BabasıFlavius Bauto

Aile

değiştir

380'li yıllarda Batı Roma Ordunun başkomutanlığını ("magister militum") yapan Frank asıllı Flavius Bauto'nun kızıdır. Philostorgius, babasının kimliğinden bahsetmektedir.[1] 631-648 yılları arasında Antakya Patriği görevi yapmış Sedre'li John[2] ile aynı kişi olduğu düşünülen 7. yüzyıl keşişi Antakyalı İoannis'in bugüne eksik ulaşmış eserinde, Bauto'yu General Arbogast'ında babası olarak gösterir. Bu ilişki modern tarihçiler tarafından kabul edilmemektedir.[3] bazı modern tarihçilerin bazıları annesinin Romalı olduğunu bildirir[4][5] ancak temel kaynaklarda annesinin geçmişi hakkında bir bilgi yoktur.[1]

İlk yılları

değiştir

385 yılında, babası Arcadius ile birlikte Romalı konsül olmuş, 388 yılında ise ölmüştür.[3] Zosimus'a göre, Eudoksia hayatına Konstantinopolis'te Doğu Roma İmparatorluğu'nda magister militum olan Promotus'un evinde başladı. Oraya geldiğinde yetim olduğu düşünülmektedir, bu durum iki magister militum'un arkadaş olduğunu[3] ya da politik müttefik olduğunu gösterir.[1]

 
Aelia Eudoksia'nın resminin bulunduğu sikke

Promotus, 391 yılında öldü. Zosimus'a göre, dul karısı Marsa ve iki oğlu ile beraber, I. Theodosius'un iki oğlu Arcadius ve Honorius ile beraber büyümüştü. Sonuçta, Eudoksia ile Arcadius küçüklüklerinden beri tanışıklardı. Zosimus, Eudoksia'nın Pansophius tarafından eğitildiğini bildirir. Onun önceki özel öğretmeni Nicomedia piskoposu olmuştur. Eudoksia, bakıcı ailesinin hırslarının bir aracı olarak hazırlandığına dair iddialar vardır.[1]

Evlilik

değiştir

17 Ocak 395 tarihinde, I. Theodosius bir ödem yüzünden, Milano'da öldü. Arcadius, Doğu Roma İmparatoru ve Honorius Batı Roma İmparatoru oldu. Arcadius, Doğu'nun Praefectus praetoriosu Rufinus'un kontrolü altına girdi. Rufinus, Arcadius' kızı ile evlendirip, Theodosius hanedanı ile akraba olmak istiyordu.[1] İmparator'un kayınpederi olursa, İmparator olma umudu da vardı.[4]

Fakat, Rufinus, Batı'nın magister militum'u olan Stilicho ile olan ihtilafı nedeniyle, dikkatini bu yöne odakladı. Eudoksia'nın Arcadius ile evliliği, Büyük Saray'da görevli bir memur olan Eutropius tarafından ayarlanmıştır. Rufinus'un rızası ya da bilgisi olmadan, evlilik, 27 Nisan 395 tarihinde gerçekleşti.[1][4] Eutropius için, bu evlilik, imparator üzerinde etkisini artırmak istemesi ve yeni imparatoriçenin sadakâtinden umut ediyordu. Rufinus, Promotus'un düşmanıydı. Promotus'un, Eudoksia dahil ev halkının, Rufinus'un ayağını kaydırmak isteyebilirlerdi.[1] Arcadius, kendisini imparattorluk üzerinde kendi yönetimini kurma iddiası için için motive edebilirdi.[6] Zosimus, Arcadius'un gelinin sıra dışı güzelliğinden etkilendiğini yazar, ancak bu daha sonraki yazarlar tarafından şüpheli bulunmuştur.[1] Arcadius, yaklaşık 18 yaşındaydı, Eudoksia'nın aynı yaşta olduğu kabul edilebilir.

İmparator eşliği

değiştir

Evliliği ile ölümü arasınde geçen on yılda, Eudoksia'nın yaptığı doğumlardan beşi yaşadı. Martyrius takma ismini kullanan çağdaşı bir kaynak 2 ölü doğum yaptığını bildirir. Bu kaynağın, Aziz İoannis Hrisostomos'un her iki sürgününe katılmış ve destekçisi Cosmas olduğu düşünülmektedir. Zosimus, Eudoksia'nın, oğlu Theodosius'un, bir saray çalışanı ile yaşadığı bir aşk ilişkisinin sonucu doğduğuna dair geniş söylentiler olduğunu bildirir. Zosimus'un Eudoksia ile ilgili yazdıkları genellikle düşmancadır ve anlattıklarının hassasiyeti şüphelidir.[1]

O ve yeni magister militum Gainas, Eutropius'un 399 yılında idamında rol oynamışlardır. Fakat, onun ne kadar ya da ne şekilde bu olaya karıştığı tartışmalıdır. Herhalükarda, ölümüne kadar kişisel etkisini artırmıştır. 9 Ocak 400 tarihinde Eudoksia'ya "Augusta" unvanı verilmiştir. Emperyal derecesini gösteren paludamentum giyebilmiş ve dolaşımdaki Roma paralarında erkek Augustus'a benzer şekilde görüntüsü kullanılmıştır. Kayınbiraderi Honorius daha sonra Arcadius'a sarayında yaşananları şikayet etmiştir.[1]

Saray ve devlet işlerinde ki etkisi, tarihçiler arasında tartışma konusudur. Philostorgius, kocasından daha akıllı olduğunu belirtir fakat "barbar bir küstahça gurur" taşıdığı şeklinde bir yorumda bulunur. Zosimus, güçlü arzularının Saray memur ve çevresindeki kadınlar tarafından yönlendirildiğini belirtir. Günümüzde, ilk kaynakların onun etkisini küçümsediği[7] ve 400 ile öldüğü 404 yılı arasında hükûmetin onun etkisinde olduğu[8] düşünülmektedir.

403 yılında, Konstantinopolis Praefectusu Simplicius, tabanı mermer olan somaki taşı bir sütün üzerinde Eudoksia'ya adanmış bir heykelini dikmiştir. Arcadius, ölümünden sonra Silivri (Selymbria) şehrinin ismini "Eudoksiapolis" olarak değiştirmiş ancak ancak bu isim tutmamıştır.[1]

Kilise Politikası

değiştir
 
İoannis Hrisostomos, Aelia Eudoksia ile yüzleşiyor, Jean-Paul Laurens tarafından yapılan 19. yüzyıl resmi.

Zamanında, kilise politikalarında ki rolü göreceli olarak daha iyi kayıt edilmiştir. İznik İnancını kabul eden Hristiyan kilisesinin bir hizbinin hamisi olmuştur. Konstantinopolis'li Sokrat, gece vakti Konstantinopolis'te yapılan bir Aryanizm karşıtı yürüyüşü finanse ettiğini bildirir. Ayrıca, Hristiyan Şehitlerine ait kalıntılarının şehire gelişinde düzenlenen halkın katıldığı törenlere başkanlık yapmış ve gece boyunca bu kalıntıların başında nöbet tutmuştur. Tüm bu törenlere yalnız katılmıştır, kocası Arcadius'un tüm bu etkinliklerde bulunmamıştır.[1]

Bir yorum, Eudoksia'nın kilise hamiliği rolünün I. Konstantin'ten beri devam eden Augustiliği benimsemesi olduğunu belirtir.[1] Bu rol, Konstantinopolis piskoposu İoannis Hrisostomos ile ihtilafa neden olmuştur. Khrysostomos, inatçı bir şekilde, müsrif sosyal olayları red ediyordu. Bu davranış, onu sıradan insanlar arasında sevilmesine, ama zengin insanlar ve ruhban sınıfı arasında ise sevilmemesine neden oldu. Din adamlarının hiçbir ödeme beklemeden kiliselerine dönüp hizmet etmelerini istemiştir.[9]

Aynı zamanlarda, İskenderiye Patriği olan İskenderiye'li Theofilos, Konstantinopolis'i kendi etki alanına almak istiyor ve İoannis Hrisostomos'a muhalefet ediyordu. Origenes'in öğretilerinin bir muhalifi olarak, İoannis'i bu öğretinin bir parçası olmakla suçluyordu. Theofilos, "Uzun Boylu Kardeşler" olarak bilinen dört Mısırlı keşisi, Origenes'in öğretilerini destekledikleri için cezalandırdı. Onlar da İoannis'e sığındılar ve buyur edildiler. İoannis, Aelia Eudoksia ile de düşman oldu. İmparatoriçe, İoannis'in kadın elbiseleri içerisinde taşkınlıkları eleştirisini, (belki de haklı olarak) üzerine aldı.[10]

Bir bakışa göre, İoannis, yüksek mevkileri eleştirirken, ya densiz ya da korkusuzdu. Eudoksia, Theofilos ve diğer düşmanları kısa sürede ona karşı bir ittifak oluşturdular. 403 yılında, İoannis'in Origenes ile olan bağlantısını kullanarak onu suçlamak için bir sinod topladılar. Sonuç, İoannis'in görevden alınması ve sürügün edilmesi oldu. Arcadius tarafından, ayrılması sonrası çıkan kargaşa nedeniyle, hemen geri çağrıldı.[11] Tutuklandığı gece, bir deprem oldu, Eudoksia bunu Tanrı'nın öfkesinin bir işareti olarak kabul etti ve İoannis'in görve iadesi için Arcadius' teşvik etti.[12]

Barış kısa sürdü. Eudoksia'nın gümüş heykeli, İoannis'in katedralinin yanına dikildi. İoannis, yapılan törenleri eleştirdi. İoannis, Eudoksia'ya karşı çok sert terimler kullandı: "Tekrar Herodias çılgınca eğleniyor; tekrar rahatsız, dans ediyor tekrar ve tekrar Yahya'nın kafasını almak için arzu duyuyor,"[13] Vaftizci Yahya'nın ölümü etrafında gelişen olaylara gönderme yapıyor. Herodias, Herodian Hanedanının bir üyesidir. Markos ve Matta İncillerinde, Vaftizci Yahya'nın idamında ana rol oynar, kızı Salome'nin Herod Antipas ve misafirleri önünde dans etmesi karşılığında Vaftizcinin kafasını ödül olarak ister.

İoannis tekrar cezalandırılır ve bu sefer Ermenistan'a sürgün edilir.[14] Eudoksia çok uzun yaşamadı. Yedinci ve son doğumu ya düşük ya da Martyrius takma isimli yazara göre ölü doğum olarak gerçekleşti. Doğumdan kısa bir süre sonra, devam eden kanaması ve kaptığı enfeksiyon sonrası öldü. Martyrius takma isimli yazar, ölümünü kutlar ve Eudoksia'yı ikinci Jezebel olarak adlandırır.[1] İsrail Kralı I. Ahab'ın karısı Jezebel'in İlyas peygamber ile yaşadığı ihtilafa bir göndermedir.

Çocukları

değiştir

Eudoksia ve Arcadius çiftinin bilinen beş çocuğu vardır. Bu çocukların doğumları ve ölümleri üzerine ana kaynak, Ammianus Marcellinus'un yazmalarıdır.

  • Flacilla (d.17 Haziran 397). Doğumu, Ammianus Marcellinus tarafından kaydedilmiştir. 408 yılında, Arcadius öldüğünde yaşadığına dair bir bilgi yoktur.
  • Pulcheria (d.19 Ocak 399 - ö.453). Marcianus ile evlendi.
  • Arcadia (d.3 Nisan 400 - ö.444).
  • II. Theodosius (d.10 Nisan 401 - d.28 July 450).
  • Marina (d.12 Ocak 403 - ö.449).

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Wendy Mayer, Aelia Eudoxia, wife of Arcadius". 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2010. 
  2. ^ "Catholic Encyclopedia, "[[Antakyalı İoannis (tarihçi)|Antakyalı İoannis]]"". 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2010. 
  3. ^ a b c Prosopography of the Later Roman Empire
  4. ^ a b c "J.B.Bury,History of the Later Roman Empire from the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, chapter V". 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2010. 
  5. ^ Theodosian Empresses. Women and Imperial Dominion in Late Antiquity (1982) by Kenneth Holum
  6. ^ "Geoffrey S. Nathan, "Arcadius (395-408 A.D.)"". 19 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2010. 
  7. ^ "Barbarians and Bishops: Army, Church, and State in the Age of Arcadius and Chrysostom" (1990), J. W. H. G. Liebeschuetz
  8. ^ "The Cambridge Ancient History XIII. The Late Empire A.D. 337-425" (1998)
  9. ^ David H. Farmer, The Oxford Dictionary of the Saints, second ed. (New York:Oxford University Press, 1987) p.232.
  10. ^ Robert Wilken, "John Chrysostom" in Encyclopedia of Early Christianity, ed. Everett Ferguson (New York:Garland Publishing, 1997).
  11. ^ Scholasticus, Socrates (1995) [1890]. "Book VI, Chapter XVI: Sedition on Account of John Chrysostom's Banishment". Philip Schaff and Wace, Henry (trs., eds.) (Ed.). Nicene and Post-Nicene Fathers, Volume II: Socrates and Sozomenus Ecclesiastical Histories. Zenos, A. C. (rev., notes) (reprint bas.). Peabody: Hendrickson Publishers. s. 149. ISBN 1-56563-118-8. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2007. 
  12. ^ "St John Chrysostom the Archbishop of Constantinople". Orthodox Church in America. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2007. 
  13. ^ Socrates Scholasticus, op cit "Chapter XVIII: Of Eudoxia's Silver Statue" 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 150.
  14. ^ "John Chrysostom" in The Oxford Dictionary of Church History, ed. Jerald C. Brauer (Philadelphia:Westminster Press, 1971).

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aelia_Eudoksia&oldid=33686929" sayfasından alınmıştır