Altay (futbol takımı)

Altay (futbol takımı), 16 Ocak 1914'te İzmir'de Altay İdman Yurdu adıyla kurulan Altay SK'nın futbol takımı. Altay, Türk Futbol Tarihinde deplasman yapan ilk takımdır. Türkiye Kupası'nı kazanan ikinci Anadolu'dan ise kazanan ilk futbol kulübüdür. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal, beraber İzmir'de izlediği maçlardan ve Altay'ın kültüründen dolayı Soyadı Kanunu çıktıktan sonra Fahrettin Paşa'ya Altay soyadını vermiştir.

Altay (futbol takımı)

Tam ad	Altay Spor Kulübü Derneği
Takma ad	Büyük Altay
Renkler	Siyah-Beyaz
Kuruluş	16 Ocak 1914) (1914-01-16)
Stadyum	Alsancak Mustafa Denizli Stadyumu (Kapasite: 15.000)
Başkan	Süleyman Özkaral
Teknik direktör	Gökhan Karaaslan
Lig	2. Lig
2023-24	1. Lig, 17. (düştü)
Resmî site	altay.org.tr
İç saha forması Dış saha forması Üçüncü forma
Şu anki sezon

1 Aralık 1923 tarihli Resimli Gazete'de "(Altay) İzmir kulübünün kıymetli idmancıları şehrimizde" başlıklı resim.

10 Ocak 1926 tarihli Gol Spor dergisinde Altay futbol takımı.

1 Ocak 1930 tarihli Politika gazetesinde Altay takımı.

15 Mart 1930 tarihli Havacilik ve Spor dergisinde Altay futbol takımı.

13 Haziran 1934 tarihli Gol Spor dergisinde Altay futbol takımı.

26 Eylül 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde 1934 yılı İzmir şampiyonu Altay.

Mayıs 1935 tarihli Gol Spor dergisinde Altay futbol takımı.

14 Temmuz 1941 tarihli Ulus gazetesinde 1941 İzmir Şampiyonu Altay takımı.

Altay Spor Kulübü taraftarının 23 Ocak 2022 yaptığı "Kuvayi Milliyenin Kulübü Altay" koreografisiyle beraber yapmış olduğu güncel futbolcularına ve kulübün efsane ismi Mustafa Denizli'ye yaptığı koreografileriyle beraber Avrupa tarihinde tek maçta koreografi yapma rekorunu kırmıştır.

Tarihi

Altay, 16 Ocak 1914'te Altay İdman Yurdu adı altında kurulmuştur. O devirde; İzmir'de Rum, Ermeni ve İtalyanların etkisi önemli bir sorundu. Devrin Valisi Rahmi Bey, Vasıf Çınar Bey ile Necati Beye "Şark İdadisi" isminde bir okul açtırdı. Amaç, Rumların ve diğer azınlığın etkinliğini kırmaktı. Bu amaç uğruna 16 Ocak 1914 yılında Altay İdman Yurdu sportif faaliyetlere başladı. Yunan, Ermeni ve İtalyan takımlarıyla yaptığı maçlarda başarılı sonuçlar aldı.

14 Ekim 1925 günü Mustafa Kemal Atatürk İzmir'e gelir ve kulübü ziyaret eder. Altay'ın 9 Eylül kupasını gören Atatürk, "Aferin çocuklar, kupa da kazanmışlar" der. Altay'ın spor faaliyetlerini dinledikten sonra Atatürk kulüp defterine şunları yazarak imzalar: ‘‘Altay Spor Kulübünde tanıdığım gençlik iftihara şayandır. Bu gençlik müvacehesinde istikbalin kuvveti ve saadeti en bariz görülmektedir.’’

1913 yılı sonlarında İzmir'e gelen Celal Bayar İttihat Terakki Cemiyetine katmak için spor yapan Altaylı gençleri davet etti ve 1914 yılının 16 Ocak tarihinde Altay fiilen kuruldu. Celal Bayar Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay'ın kuruluşu için para yardımında bulundu.

1923 Yılında Başkent Ankara'ya davet edilen Altay'ın bu seyahatinin çok başarılı olması nedeniyle büyük kurtarıcı Atatürk 1924 Paris Olimpiyatlarına Türk sporcularının katılmaları için emir verdi. 1924 Paris Olimpiyatları'na Altay'dan Futbolcu olarak Hamit Aslan, Atlet olarak Said Odyak iştirak etti.

Altay aynı zamanda ilklerin takımıdır. Türkiye tarihinde deplasman yapan ilk takımdır. Kendi bünyesinden takım çıkaran ve bunu ikinci defa yapan ilk takımdır. İzmir'in ilk milli futbolcusu da Altay bünyesinden çıkan Hamit Aslandır. İzmir'in ilk milli atleti yine Altay'ın bünyesinden çıkan Said Odyaktır. Eski adı Fuar Şehirleri kupası olan UEFA Kupası’na katılan ilk Türk Takımı Altay’dır. Ulusal çaptaki birincil Türkiye Ligi'nde ilk üçe giren ilk Anadolu takımıdır. Ziraat Türkiye Kupası'nı kazanan ilk Anadolu Takımıdır. Türk futbolunu modernleştiren, dernek yapısını aklımıza kazıyan ilk isim, soyadını bile Altay'dan alan Vahap Özaltay'dır. Aynı zamanda Altaylı Vahap Özaltay, Türkiye'nin ilk profesyonel futbolcusudur.

Arma

Asma yaprağından esinlenerek çizilen Altay arması, yıllar içerisinde değişmeden bugünlere ulaştı. 1928'de yaşanan Harf Devrimi'nden önce Altay'ın armasının içerisinde laleye benzer motifler bulunmaktaydı, devrimden sonra sadece harf ve rakamların Latin harflere çevrildiği arma, esas şeklini asma yaprağından almıştır.

İlk kurulduğu günlerde de Siyah-Beyaz renkleri kullanan Altay, Kurtuluş Savaşı mücadelesi döneminde hem büyük acılar çeken, hem de kurtuluş ile birlikte büyük mutluluklar yaşayan kulüp, bu iki zıt duyguyu yansıtan “siyah” ve “beyaz” renklerini hiçbir zaman değiştirmemiştir.

Armadaki “İzmir” yazısı, bağlı kök saldığı topraklardaki güçlü yapıya atıfta bulunurken, 1914 ise bold (kalın harf) karakteriyle güçlü tarihe dikkat çeker.

Kurucular

Mustafa Necati Uğural Vasıf Çınar Şükrü Saracoğlu Baha Esat Tekant Talat Erboy Esat Çınar Nejat Evliyazade Hüsnü Uğural

Muharrir Rauf Nezih Şimendiferci Rıfat İyison Dr. Kemal Tahsin Soydam Enver Esat Tekant Tayyareci Mazlum Kemal Çakırel Nuri Sıtkı Erboy

Dr. Fikret Tahsin Soydam Mazlum Öksüz Tüccar Sürreyya Çiftçi Necati Fethi Özalp Sıhhıyeci Kemal İstanbullu Halil Zeki Osam

Lig Tarihi

İzmir Futbol Ligi

Altay Spor Kulübü İzmir Futbol Ligi'nde büyük varlık göstermiş ve ezeli rakipleri Altınordu'nun 6, Göztepe ve İzmirspor'un 5 ve Karşıyaka'nın 4 şampiyonluğuna karşı 14 şampiyonlukla İzmir futbolunun en büyüğü olmuştur.

İzmir Futbol Ligi'nde 1923-24, 1924-25, 1927-28, 1928-29, 1930-31, 1933-34, 1936-37, 1940-41, 1945-46, 1947-48, 1950-51, 1953-54 yıllarında 12 şampiyonluk alan Altay, İzmir futbolunda profesyonelliğe geçildikten sonra da 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında şampiyonluklarını sürdürmüştür. İzmir Ligi'nin 1937-38 sezonunun şampiyonu Üçok takımı Millî Küme'de İstanbul takımlarına karşı daha başarılı olunabilmesini teminen birleştirilen Altay, Altınordu ve Bucaspor kulüplerinden oluşmuştur.

Türkiye Futbol Birinciliği'nde Altay

Türkiye'deki ilk millî futbol şampiyonası olan Türkiye Futbol Birinciliği, 1924 yılında ilk kez düzenlendiğinde İzmir şampiyonu olan Altay İdman Yurdu katılmıştır. 1934 ile 1951 ıllarında Final Grubu'nda ikinci olarak Türkiye ikincisi olma başarısı göstermiştir.

Profesyonel liglerde Altay

Profesyonel liglerdeki en iyi derecesi 3 kez elde ettiği 3.lüktür. 41 sezonla lige en çok katılan 6. takımdır. 1959 yılında düzenlenen ilk profesyonel millî ligde A Grubu 3.'sü olan Altay 1961-62 sezonunda üç büyüklerin ardından dördüncü olmuş, 1969-70 sezonunda ise sekizinci ve dokuzuncu sıralarda kalan Beşiktaş ve Galatasaray'ı geride bırakarak üçüncü olmuş; 1976-77 sezonunda yine bu iki takımı gerisinde bırakarak aynı dereceye ulaşmıştır.

1980'li yılların başında bunalıma giren Altay 1982-83 sezonunda ligdeki 25. sezonunda ilk kez küme düşmüş, 1983-84 sezonunda 1. Ligde Şampiyon olarak bir yıl aradan sonra tekrar Süper Lige yükselmiştir. 1989-90 sezonunda ikinci kez küme düşen Altay yine bir sezon aradan sonra 1990-91 sezonunda 1. Ligde Şampiyon olarak Süper Lige yükselmiştir. 1990'lı yılların sonunda İzmir takımlarının futbolda girdikleri kriz Altay'ı da etkilemiş ve siyah-beyazlı takım 1999-2000 sezonunda küme düşmüştür. 2001-02 sezonunda 1. Ligde 3. kez Şampiyon olarak Süper Lige yükselmiştir. 2002-03 sezonunda bir kez daha 1. Ligde boy gösteren takım aynı sezon küme düşmüş ve bir daha yükselememiştir. 2010-11 sezonunda 1. Ligden 2. Lige düşen takım, 2014-15 sezonunda 3. Lige düştü.

2016-17 sezonunda 3. Ligde grubunu 2. sırada tamamlayan Altay, 2. Lige yükselmek için Play Off oynamaya hak kazandı. Play Off yarı finalinde Çorum FK'yı geçen Altay, final maçında Kocaelispor'u penaltılarla yenerek 2. Lige yükseldi.

2017-18 sezonunda 2. Lig Beyaz Grupta Şampiyon olarak 1. Lige yükseldi. 3 sezon boyunca 1. Ligde mücadele eden Altay 2020-2021 sezonunu 5. sırada bitirdi ve play-off turunda yarı finalde İstanbulspor'u final maçında ise Altınordu'yu 1-0 mağlup ederek 18 sezon aradan sonra Süper Lige şampiyon olarak yükseldi.

Altay, profesyonel liglerin kurulduğundan bu yana (1959) 62 sezon boyunca profesyonel liglerde mücadele eden 7 takımdan biridir. 2021-2022 yılında aldığı 3 dönemlik transfer yasağı borçların ödenmemesinden dolayı 2024 yılının ocak ayında 6 dönem daha uzatıldı.

Kupa Tarihi

Türkiye Kupası'nda Altay

Türkiye Kupası'nda 7 kez final oynayıp 2 kez kazanan Altay Spor Kulübü aynı zamanda bu kupayı Anadolu'ya taşıyan ilk takımdır. 1963-64 sezonunda oynanan Türkiye Kupası final maçının ilk ayağında Galatasaray ile 0-0 berabere kalan Altay, ikinci maçın tarihinin Futbol Federasyonu tarafından değiştirilmesine tepki göstererek rövanş maçına çıkmamış ve Galatasaray'a hükmen mağlup olmuştur. 1966-67 yılında ikinci kez finale yükselen takım ezeli rakiplerinden Göztepe ile 2-2 berabere kalmasına rağmen, dönemin uygulaması nedeniyle kura ile ilk şampiyonluğunu kazanmıştır. Bir sonraki sezon da finale yükselen Altay rövanşta Fenerbahçe'yi 1-0 yenmesine karşın, ilk maçı 2-0 kaybettiği için ikinci olmuştur. 1971-72 sezonunda finalde Eskişehirspor'a kaybeden Altay, 1978-79 sezonunda bir kez daha Fenerbahçe'yle karşı karşıya gelip ilk maçı 2-1 kazandıysa da, rövanşı 2-0 kaybederek yine ikincilikte kalmıştır. Bir sezon sonra Galatasaray'ı 1-0 ve 1-1 ile geçerek hem tarihinde ikinci kez Türkiye Kupası şampiyonu olmuş, hem de 1964 sezonundan kalma hesabı da kapatmıştır. 1985-86 sezonunda 7. kez final oynayan siyah beyazlılar Bursaspor'a 2-0 yenilmişlerdir.

Altay, Türkiye Kupası'nın en başarılı 5. takımı olma unvanını korumaktadır.

Cumhurbaşkanlığı Kupası'nda Altay

1966-67 sezonunun Türkiye Kupası şampiyonu Altay aynı sezonun Lig şampiyonu Beşiktaş'a 29 Haziran 1967'de 1-0 yenildi. 1979-80 sezonunda aynı unvanla çıktığı kupada bu defa Trabzonspor'a 3-0 yenildi.

Başbakanlık Kupası'nda Altay

1971-72 sezonunda finalde Türkiye Kupası'nı kaptırdığı Lig ikincisi Eskişehirspor'a bu kupada da yenilen Altay 1978-79 ve 1985-86 sezonlarında ise Galatasaray'a karşı kaybetti.

TSYD Kupası'nda Altay

TSYD İzmir şubesi tarafından düzenlenen kupada, 2012 yılında aldığı son kupa ile bu kupayı 18 kez müzesine götürmüştür. Bu kupayı en fazla kazanan İzmir takımıdır.

Avrupa Kupaları Tarihi

UEFA Kupası'nda Altay

UEFA Kupası'nda ilk kez mücadele eden Türk takımı Altay'dır. Aynı zamanda Kupa Galipleri Kupası'na katılan ilk Anadolu kulübü yine Altay Spor Kulübü'dür. UEFA Kupası ve Kupa Galipleri Kupası'nda üçer kez, Balkan Kupası'nda 2 kez ve Inter-Toto Kupası'nda 1 kez olmak üzere, 9 sezon Türkiye'yi Avrupa'da temsil etmiştir. 1918 yılında Altay, İtalyan kulübü Garibaldi'ye karşı yaptığı karşılaşmayı 10-0 gibi bir skorla kazanınca buna çok sinirlenen İtalyan General Konsolosluğu, Garibaldi Futbol Kulübü'nün faaliyetine son verir.

Sezon	Kupa	Tur	Kulüp	Skor
1962-63	Fuar Şehirleri Kupası	1.Tur	AS Roma	2-3, 1-10
1967-68	UEFA Kupa Galipleri Kupası	1.Tur	R. Standard de Liège	2-3, 0-0
1968-69	Kupa Galipleri Kupası	1.Tur	SFK Lyn Oslo	3-1, 1-4
1969-70	Fuar Şehirleri Kupası	1.Tur	FC Carl Zeiss Jena	0-1, 0-0
1977-78	UEFA Kupası	1.Tur	FC Carl Zeiss Jena	1-5, 4-1
1980-81	Kupa Galipleri Kupası	1.Tur	Benfica	0-0, 0-4
1998	UEFA Intertoto Kupası	1.Tur	Shamrock Rovers	3-1, 2-3 nv
		2.Tur	Diósgyőri VTK Miskolc	1-1, 1-0
		3.Tur	Bastia	0-2, 3-2 nv

Ayrıca bakınız

• Türk takımlarının Avrupa kupaları tarihi

Kadro

30 Ocak 2024 itibarıyla

Not: Uyruk bilgisi futbolcuların FIFA uygunluk kurallarınca oynayabileceği millî takımı gösterir. FIFA kuralları haricinde başkaca uyruğa da sahip olabilirler.

№	Mevki	Uyruk	Futbolcu
3	DF	TUR	Yusuf Tekin
5	DF	TUR	Sefa Özdemir
6	OS	TUR	Ceyhun Gülselam
7	FV	TUR	Eren Erdoğan
11	FV	TUR	Murat Uluç
17	DF	TUR	Salih Sarıkaya
20	OS	TUR	Enes Yetkin
21	OS	TUR	Ali Kızılkuyu
23	OS	TUR	Murat Demir
24	FV	TUR	Erdem Özcan
25	DF	TUR	Tugay Gündem

№	Mevki	Uyruk	Futbolcu
26	OS	TUR	Ege Parmaksız
28	OS	TUR	Mehmet Gündüz
30	OS	TUR	Caner Baycan
32	OS	TUR	Arda Gezer
34	OS	TUR	Enes Öğrüce
44	DF	TUR	Kuban Altunbudak
45	KL	TUR	Mustafa Çalışkan
77	DF	TUR	Onur Efe
88	DF	TUR	Özgür Özkaya
99	FV	TUR	Nurettin Küçükdeniz
—	FV	TUR	Erdem Özcan

Başarıları

• 1. Lig
  • Şampiyonluk (4): 1983-1984, 1990-1991, 2001-2002
  • Play Off Şampiyonluğu (1): 2020-2021
• 2. Lig
  • Şampiyonluk (1): 2017-2018
• 3. Lig
  • Play Off Şampiyonluğu (1): 2016-2017
• Türkiye Kupası
  • Şampiyonluk (2): 1966-1967, 1979-1980
  • İkincilik (5): 1963-1964, 1967-1968, 1971-1972, 1978-1979, 1985-1986,
• Türkiye Futbol Şampiyonası
  • İkinci (2): 1934, 1951
• İzmir Futbol Ligi
  • Şampiyonluk (14) (rekor): 1924, 1924-1925, 1927-1928, 1928-1929, 1931, 1934, 1936-1937, 1940-1941, 1945-1946, 1947-1948, 1950-1951, 1953-1954, 1956-1957, 1957-1958
• TSYD İzmir Kupası
  • Şampiyonluk (18) (rekor): 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1975, 1980, 1981, 1983, 1986, 1987, 1988, 1999, 2000, 2003, 2006, 2009, 2012
• İzmir Şildi
  • Şampiyonluk (1): 1936
• İzmir Kupası
  • Şampiyonluk (1): 1944

Kaynak:

Lig Mücadeleleri

• Süper Lig: 41 Sezon

1959-1983, 1984-1990, 1991-2000, 2002-2003, 2021-2022

• 1. Lig: 17 Sezon

1983-1984, 1990-1991, 2000-2002, 2003-2011, 2018-2021, 2022-2024

• 2. Lig: 6 Sezon

2011-2015, 2017-2018, 2024-Günümüz

• 3. Lig: 2 Sezon

2015-2017

Geçmiş Sezonlardaki Performansı

Ana madde: Altay SK sezonları listesi

Sezon	Lig	Poz.	Maç	G	B	M	AG	YG	P	Kupa	En Golcü	Teknik Direktör
2015/16	3. Lig	11.	36	10	15	11	45	45	45	1. Eleme	Hüsamettin Yener (10)	Serdar Sabuncu
2016/17		2.	36	17	13	6	67	41	64	1. Eleme	Murat Uluç (19)	Serdar Sabuncu / Özgür Doğramacı / Ümit Turmuş / Cüneyt Biçer
	Play Off	Ş	3	1	1	1	5	3	4			Cüneyt Biçer
2017/18	2. Lig	1.	34	19	9	6	62	32	66	3. Tur	Murat Uluç (14)	Cüneyt Biçer / İsmet Taşdemir / Özden Töraydın
2018/19	1. Lig	10.	34	12	11	11	52	40	47	5. Tur	Marco Paixao (29)	Alper Avcı / Özden Töraydın / Dilaver Mutlu / Sait Karafırtınalar
2019/20		7	34	14	12	8	48	37	54	5. Tur	Marco Paixao (23)	Sait Karafırtınalar / Ali Tandoğan / Yalçın Koşukavak
2020/21		5.	34	20	3	11	66	39	63	3. Tur	Marco Paixao (22)	Yücel İldiz / Osman Özköylü / Mustafa Denizli
2021/22	Süper Lig	18.	38	9	7	22	39	57	34	5. Tur	Daouda Bamba (7)	Mustafa Denizli / Mert Nobre / Sinan Kaloğlu
2022/23	1. Lig	12.	36	11	11	14	45	45	44	3. Tur	Marco Paixao (21)	Sinan Kaloğlu / Tuna Üzümcü
2023/24		17.	34	5	4	25	16	76	10	4. Tur	Murat Uluç (4)	Tuna Üzümcü / Özkan Kılıç / Bahloul Djilali / Serkan Afacan / Yusuf Şimşek / Cüneyt Biçer
2024/25	2. Lig		34									Gökhan Karaaslan

Not: Tablo son 10 sezonu göstermektedir. Ayrıntılar ve geçmiş sezonlar için Ana Maddeye bakınız.

Taraftar Grupları

Alsancak Tayfa

Grup, 2005 yılında kurulmuştur. Genel olarak kapalı sağ tribünde konuşlanmıştır. Altay, 3. Lig'e düştüğünde Kabus adı altında kalan tüm gruplarla beraber birleşmiştir. Başkan sıkıntısı yaşayan Altay'a içlerinden bir başkan çıkarmışlardır. Aktif olarak maraton tribününde bulunmaktadırlar.

Dış bağlantılar

• Altay Spor Kulübü resmi sitesi
• TFF.org'da Altay
• X'te Altay
• Instagram'da Altay
• Facebook'ta Altay