Vikipedi

Antik dünyadaki kütüphaneler listesi

Vikimedya liste maddesi

Antik dünyadaki kütüphaneler listesi Antik dünyanın büyük kütüphaneleri, imparatorluklar için arşivler, kutsal yazılar için mabetler ve edebiyat ile günlüklerin depondıkları yerler olarak hizmet etmiştir.

Antik Yakın Doğu

değiştir
Boğazköy Arşivi (MÖ. 1900 - MÖ. 1190) (Hattuşaş, modern Boğazköy)
Bu arşiv, yaklaşık otuz bin çivi yazılı tablet ile keşfedilen en büyük Hitit metinleri koleksiyonunu oluşturmuştur.[1] Tabletler ayrıca kesin bir sisteme göre sınıflandırılmıştır.[1]
Ninova'daki Asurbanipal Kütüphanesi (MÖ. 668-627 yılları arasında kurulmuştur) (modern Musul, Irak yakınlarında)
Uzun zamandır sistematik olarak toplanmış ilk kütüphane olarak kabul edilen kütüphane 19. yüzyılda yeniden keşfedilmiştir. Kütüphane tahrip edilmiş olsa da, antik çivi yazısı tabletlerin birçok parçası günümüze ulaşmış ve yeniden oluşturulmuştur. Buluntular arasında Gılgamış Destanı'nın büyük bölümleri de vardı.[2][3][4] Aynı zamanda Ninova/Ninive Kütüphanesi olarak da bilinir.
Nuzi (Modern Yorgan Tepe) (MÖ. 1500)
Bu arşiv, esas olarak Babil çivi yazısıyla yazılmış 6.000'den fazla tabletten oluşuyordu, ancak seçilmiş birkaç tanesi yerli Hurrice dilinde yazılmıştı.[5]
Ebla Arşivleri ve Metinleri (Suriye)
y. MÖ. 2500 yılından şehrin yıkılışına, yani MÖ. 2250 yılına kadar, bugüne kadar keşfedilen en eski düzenli kütüphaneyi oluşturmaktadır.
Ugarit (Modern Ras Shamra) (MÖ. 1200)
Diplomatik arşivler, nüfus sayımı kayıtları, edebi eserler ve şimdiye kadar ortaya çıkarılan en eski özel kütüphanelerden oluşan birkaç bin metin içerir.[6] Tabletler birkaç farklı dilde yazılmış olsa da, kütüphanenin en önemli özelliği daha önce bilinmeyen Ugaritçe adlı bir dilde yazılmış 1400 metindi.[6]
Tell Leilan (Kuzeydoğu Suriye) (MÖ. 1900)
Bu arşiv binden fazla kil tableti barındırıyordu.[7]
Mari (Modern Tell Hariri) (MÖ. 1900)
Arşivde dava, mektup, dış müzakereler, edebi ve teolojik eserleri içeren yaklaşık 15.000 tablet bulunuyordu.[8]
Batı İran'daki Cündişapur Akademisi, 3. ila 6. yüzyıllarda Pers Sasani İmparatorluğu döneminde kurulmuştur.
Bu kurumun genişliği muazzamdı ve bir üniversite, eğitim hastanesi ve 400.000'den fazla kitapla dolu bir kütüphane içeriyordu.[9] Akademi, Zerdüştlük ve eski Farsça'nın yanı sıra klasik Hint biliminin geleneklerinde son derece yetkin öğretim kadrosuyla Sasani İmparatorluğu'nun simgesiydi.[9]
Sarouyeh
Sarouyeh, İslam öncesi eski İran'da büyük bir kütüphaneydi. 10. yüzyıl tarihçisi Ahmad ibn Rustah buradan Sarough olarak bahseder. İbn Belhi'nin Farsnamesinde Haft Halkeh olarak geçer.
Takshasila Kütüphanesi (Pakistan)
MÖ 6. ila MÖ 5. yüzyılda Arthaśāstra da dahil olmak üzere bazı önemli Sanskritçe metinlerin yazıldığı önemli üniversite merkezidir.[10] MS 5. yüzyılda, gerileme dönemindeyken Hunlar tarafından yıkılmıştır.[11]
Nālandā Kütüphanesi (Hindistan)
Antik Hindistan'ın en önde gelen Budist üniversitesi ve tarihte kaydedilen en eski üniversitelerden biri olarak kabul edilir.[12] 1193 yılında Nālandā Üniversitesi, Bakhtiyar Khilji komutasındaki bölgeyi işgal eden Türkler tarafından yağmalandı; bu olay Hindistan'da Budizm'in gerilemesinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir.

Klasik Antik Çağ

değiştir
Aristoteles Kütüphanesi (Atina) (MÖ 384-321)
Stagirite'nin kütüphanesi özeldi ve antik dünyada bilinen en eski kütüphanelerden biriydi. Gerçekte, kapsamı ve yapısı bilinmemekle birlikte, eski kayıtlar daha sonraki İskenderiye Kütüphanesi'nin çekirdeğini oluşturduğunu bildirmektedir.[13]
İskenderiye Kütüphanesi (fl. MÖ. 285-145)
Bu kütüphane, Ptolemy II Philadelphus döneminde sanatın dokuz tanrıçası olan Muselere adanan Mouseion adlı daha büyük bir araştırma kurumunun parçasıydı. Kütüphane kısa sürede çok sayıda papirüs Muhtemelen en yüksek döneminde 40.000 ila 400.000 arasında değişen parşömenler. Kütüphane, MÖ. 145 yılında Ptolemy VIII'in siyasi bir iyilik olarak bir saray muhafızını baş kütüphaneci olarak atamasıyla gerilemeye başladı.[14] Kütüphane veya koleksiyonunun bir kısmı MÖ. 48 yılında Sezar İç Savaşı sırasında yanlışlıkla yakılmış olabilir, ancak gerçekte ne kadarının yok edildiği belli değildir.[14] Plutarch, tüm kütüphanenin yok edildiğini anlatırken,[15] Dio Cassius sadece rıhtım boyunca uzanan ve çok sayıda kitap içeren depoların yok edildiğini söyler. Kütüphanenin Roma dönemindeki kullanımına ilişkin çok sayıda anlatı göz önüne alındığında, kütüphanenin tamamının yok edilmemiş olması muhtemeldir.[14] Casson, kütüphanenin muhtemelen MS 270 yılında, Palmira Savaşı sırasında tüm şehrin yıkıldığı sırada Aurelian tarafından yok edildiği sonucuna varmıştır.[14]
Edfu Tapınağı Arşiv/Kütüphane (MÖ. 237-57)
Bu kütüphane, Tapınağın bir uzantısıydı. Odanın duvarları, papirüs el yazmaları ve deri ciltli parşömenlerle dolu çok sayıda kabı gösteren gravürler ve yazılarla doludur. Bu belgeler tapınağın döngüsel işleyişini kaydetmenin yanı sıra, tapınak duvarlarının nasıl dekore edilmesi gerektiğine dair ayrıntılı inşaat taslakları ve direktifleri de içermektedir.
Kraliyet Antakya Kütüphanesi (MÖ. 221 - MS. 363) (Modern Antakya)
Kütüphane MÖ. 3. yüzyılda Yunan hükümdarı Büyük Antiochus III tarafından Chalcisli Euphorion'a yaptırılmıştır.[16] Euphorion bir akademisyendi ve aynı zamanda baş kütüphaneciydi.[17]
Bergama Kütüphanesi (MÖ. 197 - MÖ. 159) (modern Bergama)
Attalid kralları, Ptolemaioslara öykünerek İskenderiye'den sonra en iyi ikinci Helenistik kütüphaneyi kurdular. Vellum ve kağıt'ın öncülü olan parşömen, kütüphanede yaygın olarak kullanılmış ve kente atfen Bergama olarak anılmaya başlanmıştır. Kütüphanede 200.000'den fazla cilt toplanmıştı ve kütüphanenin bu kadar başarılı olmasının nedeni Bergama'nın ilim yuvası olan hegemonyasıydı.[kaynak belirtilmeli]
Forum Kütüphaneleri
Augustus zamanında Roma Forumu yakınlarında kurulan ve hem Yunanca hem de Latince metinleri içeren, geleneksel uygulamada olduğu gibi ayrı ayrı yerleştirilmiş kütüphanelerden oluşuyordu. Marcellus Tiyatrosu yakınındaki Porticus Octaviae'de, Apollo Palatinus tapınağında ve Trajan Forumu'ndaki Bibliotheca Ulpia'da kütüphaneler vardı.
Atrium Libertatis
Asinius Pollio'nun halk kütüphanesi[18]
Papirüs Villası, Herculaneum, İtalya
Klasik antik dönemden günümüze ulaştığı bilinen tek kütüphanedir. Bu villanın geniş özel koleksiyonu bir zamanlar Julius Caesar'ın kayınpederi Lucius Calpurnius Piso Caesoninus'a MÖ. 1. yüzyılda ait olabilir. MS. 79 yılında kenti yok eden Vezüv Yanardağı patlamasıyla gömülen villa 1752 yılında yeniden keşfedilmiş, 1800 civarında villanın en üst katında karbonlaşmış parşömenler bulunmuştur. Çoklu spektral görüntüleme gibi modern teknikler kullanılarak, daha önce okunamayan veya görünmeyen parşömenler üzerindeki bölümler artık deşifre edilmektedir.[19] Villanın kazılmamış alt katlarında daha fazla parşömen bulunması mümkündür.[20]
Kos Kütüphanesi (Kos) (MS. 100)
Kütüphane, Kos adasında bulunan ve akademik ve felsefi fakülteler için bir kavşak noktası olarak bilinen yerel bir halk kütüphanesiydi.[21] Kütüphanenin kurulmasından sorumlu olduğu düşünülen kişilerin kaydı, anıtın yakınındaki bir yazıtta yer almaktadır.[21]
Pantainos Kütüphanesi (Atina) (MS. 100)
Athena Archegetis ve Roma imparatoru Trajan tarafından yaptırılan kütüphane, her ikisine de adanmıştı ve Atina'daki Agora ile bağlantılıydı.[22] Titus Flavius Pantainos burayı inşa ettirdi ve çocuklarıyla birlikte burayı Atina vatandaşlarına adadı.[23] Kesin ithaf tarihi belli olmamakla birlikte, MS. 98 ile MS. 102 yılları arasında ithaf edildiği düşünülmektedir.[23] Kütüphanenin aslında Pantainos'un babası tarafından inşa edilmiş olabileceğine dair spekülasyonlar vardır.[23] Roma dönemine ait bir kütüphane olan yapının tasarımı oldukça alışılmadıktır. Üç galeri ile çevrili bitişik bir avluya sahip geniş bir oyuk, yapının düzenlemesini oluşturmuştur.[23] Bulunan bir yazıt, kütüphane adabını dikte ediyor: "Yemin ettiğimiz için hiçbir kitap dışarı çıkarılmayacaktır. Kütüphane birinci saatten altıncı saate kadar açık olacaktır."[22] Kütüphane nihayetinde MS. 267 yılında istilacı Cermen Heruli kabilesi tarafından tüketildi.[22]
Rodos Kütüphanesi (Rodos) (MS. 100)
Rodos adasındaki kütüphane, daha büyük gymnasium yapısının ayrı bir bileşeniydi. Kazılmış olan bir mahfaza, modern kütüphane kataloglarına benzer bir kataloğun bir bölümünü ortaya çıkarmıştır. Başlıkları konularına göre sınıflandıran katalog, yazarların envanterini yayınlanmış çalışmalarıyla birlikte ardışık sırayla gösteriyordu. Kütüphanede nitelikli bir kütüphanecinin çalıştığı da tespit edilmiştir.[21]
Hadrian Kütüphanesi (Atina) (MS. 132)
Roma İmparatoru Hadrian tarafından Atina Akropolü'nün kuzey tarafında kurulmuştur. Kütüphane, 267 yılındaki Herulian istilasında ciddi hasar görmüş ve daha sonra onarılmıştır. Bizans döneminde, alanda kalıntıları korunmuş olan üç kilise inşa edilmiştir.
Celsus Kütüphanesi (MS. 135 - 262) (Efes şehri içinde yer alır)
Bu kütüphane, yukarıda bahsedilen Bergama Kütüphanesi ve aşağıda listelenen büyük İskenderiye Kütüphanesi'nin de dahil olduğu Akdeniz'deki kütüphaneler üçlüsünün bir parçasıydı. Kütüphane aslında adını aldığı merhum Tiberius Julius Celsus Polemaeanus için bir mezar ve tapınaktı.[24] Bu kütüphanede 12.000 cilt toplanmış ve bunlar duvar boyunca çeşitli dolaplara yerleştirilmiştir.[24]
Nysa Kütüphanesi, Nysa (MS. 2. yy.)
Romalılar tarafından iki katlı olarak inşa edilen kütüphane, Efes'te bulunan Celsus Kütüphanesi'nden sonra Anadolu'nun en iyi korunmuş antikçağ kütüphanesidir.[25] Bir Gymnasion (Okul) Kütüphanesidir.[26]
Sagalassos Neon Kütüphanesi, Sagalassos (modern Burdur)
Sagalassos Antik Kenti yazıtlarından anlaşıldığı kadarıyla, kütüphane[27] MS. 120’lerde şehrin aristokrat ailelerinden olan Neon’lar tarafından yaptırılmıştır. MS. 4. yüzyıl sonlarında zemini iki mozaikle kaplanmıştır. Roma döneminde yangın ve depremlerden etkilenen kütüphane onarılarak ziyarete açılmıştır.
Perge Kütüphanesi (modern Antalya)
Perge Antik Kentinde yer alan kütüphanedir.
Timgad (MS. 250) (modern Cezayir)
Kütüphane, üçüncü yüzyılda Julius Quintianus Flavius Rogatianus tarafından Roma halkına ve Thamugadi ya da Timgad eyaletine hediye edilmiştir.[28] Kütüphane, okuma odası, istif odası ve konferanslar için bir rotundan oluşan geniş kemerli bir salon içeriyordu.[28] Kütüphane, 81 fit (25 m) uzunluğunda ve 77 fit (23 m) genişliğinde oldukça büyüktü.[28] Dikdörtgen oyukların duvarları boyunca el yazmalarının muhafaza edildiği ahşap dolaplar yer alıyordu.[28] Buna ek olarak, ortada bağımsız kitaplıklar ve bir okuma masası olduğuna dair kanıtlar vardır.[28] Kütüphanenin kaç kitap barındırdığına dair bir kanıt bulunmamakla birlikte 3000 parşömen barındırmış olabileceği tahmin edilmektedir.[28]
Caesarea Maritima İlahiyat Kütüphanesi
MS 3. yüzyılın sonlarında kurulmuş olan bu okul, erken Hıristiyan dönemine ait büyük bir kütüphaneydi. İskenderiyeli Origen ve bilgili rahip Caesarealı Pamphilus sayesinde okul, 30.000'den fazla el yazması içeren dönemin en kapsamlı dini kütüphanesine sahip olmasıyla ün kazanmıştır: Nazianzuslu Gregory, Büyük Basil, Jerome ve diğerleri burada eğitim görmüştür.[29]
Konstantinopolis İmparatorluk Kütüphanesi (MS. 337/361 - 29 Mayıs 473) (Konstantinopolis, modern İstanbul)
Kütüphane, ilk Hıristiyan imparator Konstantin'in oğlu Constantius II tarafından kurulmuştur. Constantius papirüs rulolarının korunabilmesi için parşömen ya da parşömen üzerine kopyalanmasını istemiştir. Bazı değerlendirmeler koleksiyonun papirüs tomarları ve parşömene ciltlenmiş kodeksleri içeren 100.000 ciltten biraz fazla olduğunu belirtir, ancak 120.000 cilt MS. 473 yılındaki bir yangında yok olmuştur.
Nag Hammadi Kütüphanesi (Yukarı Mısır)
Nag Hammadi adı yaygın olarak 50 Gnostik metin içeren 13 kodeksi ifade etmek için kullanılır.[30]
Beytü'l-Hikme (Bağdat)
Beytü'l-Hikmet (yani "Bilgelik Evi", Arapça: بيت الحكمة), Bağdat, Irak'ta MS 8. yüzyıldan 1258'e kadar bir Abbasi dönemi kütüphanesi ve Arapça çeviri enstitüsüdür.

Antik Çin

değiştir
Han İmparatorluk Kütüphanesi
Book of Han'ın Yiwenzhi bölümünde muhafaza edilen katalog. Envanter sırasında kutsal kitap, felsefe, şiir, savaş, astroloji ve tıp olmak üzere altı türe ayrılmış 13.269 parşömen içeriyordu.

Akademi Kütüphaneleri

Özel koleksiyonlar, çoğunlukla Tang Hanedanlığı döneminde (6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar) memuriyet sınavına hazırlanan genç erkeklere açılmıştır. Bu kütüphaneler, kamu hizmeti sınavları ve objektif değerlendirmeler, eski Çin'de kamu hizmeti için meritokrasi veya liyakate dayalı terfi sisteminin bir parçasıydı.[31]

Mogao Grottoes veya "Bin Buda" Mağarası

Kütüphane Mağarası, 15.000 kâğıt kitap ve 1.100 kâğıt rulosu parşömen içeriyordu. Mağara, 8. yüzyılda oluşturulmuş ve 11. yüzyılda kapatılmıştır.[31]
Qin Hanedanlığı Arşivleri[32]

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ a b Kinsella, John Francis. "The Evidence". johnkinsella.net. 25 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Polastron, Lucien X.: Books On Fire: the Tumultuous Story of the World's Great Libraries 2007, page 3, Thames & Hudson Ltd, London
  3. ^ Menant, Joachim: "La bibliothèque du palais de Ninive" 12 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1880, page 33, Paris: E. Leroux, "Quels sont maintenant ces Livres qui étaient recueillis et consérves avec tant de soin par les rois d'Assyrie dans ce précieux dépôt ? Nous y trouvons des livres sur l'histoire, la religion, les sciences naturelles, les mathématiques, l'astronomie, la grammaire, les lois et les coutumes; ..."
  4. ^ "Artwork From Ancient Assyrian Palaces on Exhibit". Assyrian International News Agency. 31 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2010. Kral, kama şeklindeki çivi yazısını okuyabildiğini iddia etti ve dünyanın tüm önemli edebiyat ve bilim eserlerini tek bir yerde muhafaza etme arzusu ileri görüşlülük olarak adlandırıldı. Aşurbanipal tarafından toplanan eserlerden bazıları o dönemde 1000 yıllıktı. Kralın kütüphanesinde Yaratılış Destanı'nın (MÖ 7. yüzyıl) bir kopyasının yanı sıra Mezopotamya edebiyatının en önemli eseri olarak kabul edilen Gılgamış Destanı'ndan (MÖ 7. yüzyıl) parçalar da bulunuyordu. 19. ve 20. yüzyıllarda British Museum tarafından 20.000'den fazla çivi yazılı tablet keşfedilmiştir. 
  5. ^ Ilene Springer. "Nuzi & the Hurrians: Revealing A Slice of Mesopotamian Life in the 14th Century B.C." Glen Dash Home Page. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2013. 
  6. ^ a b "Ugarit". Quartz Hill Scholl of Theology. 4 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  7. ^ Eidem, J. (2011). The royal archives from Tell Leilan: old Babylonian letters and treaties from the Eastern Lower Town palace. New Haven, Conn.: Yale University Press.
  8. ^ "Great Discoveries in Biblical Archaeology: The Mari Archive". Associates for Biblical Research. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2013. 
  9. ^ a b Mirrazavi, F. (2009). "Academy of Gundishapur". Iran Review. 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  10. ^ Olivelle, pp. 31-38
  11. ^ Marshall, p. 86
  12. ^ "Really Old School 16 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Garten, Jeffrey E. New York Times, 9 Aralık 2006.
  13. ^ "I libri di Aristotele e di Teofrasto" (PDF) (İtalyanca). 15 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  14. ^ a b c d Casson 2001, s. 45-47.
  15. ^ Life of Caesar
  16. ^ Antiochian (26 Mayıs 2013). "Antiochepedia=Musings Upon Ancient Antioch: Lost Sources (besides Pausanias)". 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "History of Libraries". www.eduscapes.com. 18 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ Pliny, Natural History 35.10
  19. ^ "Yapay Zeka, Yanardağın Yaktığı Papirüsün Bir Kısmını Çözdü". 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2023. 
  20. ^ Sider, S. (1990). Herculaneum's Library in 79 A.D: The Village of the Papyri. Libraries and Culture, 25(4), 534–542.
  21. ^ a b c "History of Libraries". www.eduscapes.com. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ a b c "AgoraPicBk 16 2003: Library of Pantainos". www.agathe.gr. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ a b c d "The Desert Fathers: Athens (Greece)...Library of Pantainos". 24 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ a b "Celsus Library, Ephesus Turkey". 7 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  25. ^ "Nysa". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ Hüseyin Üreten (2006), "Bir Antikçağ Okul —Gymnasion— Kütüphanesi: Nysa Kütüphanesi", Türk Kütüphaneciliği, 20 (2), ss. 207-216, 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2023 
  27. ^ Sagalassos Neon Kütüphanesi, 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2023 
  28. ^ a b c d e f Pfeiffer, H. (1931). The Roman Library at Timgad. Memoirs of the American Academy in Rome, 9, 157-165.
  29. ^ Carriker, A. (2003). The library of Eusebius of Caesarea. Leiden: Brill.
  30. ^ "ROTOLI DI QUMRAN E BIBLIOTECA DI NAG HAMMADI" (italyanca). 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  31. ^ a b Murray, Stuart A. (2009). The Library: An Illustrated History (İngilizce) (ProQuest Ebook Central bas.). Skyhorse Publishing Company, Incorporated. s. 47. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023. 
  32. ^ Murray, S. (2009). The library: an illustrated history. New York, NY: Skyhorse Pub. p. 49.

Kaynakça

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Antik_dünyadaki_kütüphaneler_listesi&oldid=32956118" sayfasından alınmıştır