Archaeoceti

arkaik balinaları içeren bir taksonomik grup
(Arkaik balina sayfasından yönlendirildi)

Archaeoceti veya arkaik balinalar ("eski balinalar"; eski kaynaklarda zeuglodontlar), Erken Eosen ila Geç Oligosen dönemleri arasında yaşamış, parafiletik bir ilkel balina kladıdır.[1] En erken balina radyasyonunu temsil eden bu balinalar, balina evrimindeki ilk ikiyaşamlı (amfibi) aşamaları içerir; bu nedenle Archeoceti, çağdaş balina grupları olan Mysticeti (çubuklu balinalar) ve Odontoceti'nin (dişli balinalar) de atalarıdır.[2] Bu ilk evrimsel radyasyon, Hindistan ve Asya'yı ayıran sığ sularda meydana geldi (Eosen); su yaşamına iyi uyarlanmış türlerin çeşitlenmesi ve çağdaş balinaların en erken örneklerinin görülmeye başlanması ise Oligosen'e dayanır.[3]

Archaeoceti
Yaşadığı dönem aralığı: 54-23,04 myö
Wasatchian-Neojen[1] 
Cynthiacetus ve Ambulocetus'un montelenmiş iskeletleri
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Cetacea
Parvo takım: Archaeoceti
Flower, 1883
İçerdiği gruplar
Metne bakınız.
Kladistik açıdan içerdiği fakat geleneksel olarak içermediği taksonlar
Neoceti (Odontoceti ve Mysticeti)

İlk arkaik balinaların İpresiyen'de (56-47,8 milyon yıl önce) ve Lütesiyen'de (47,8-41,3 milyon yıl önce) Hindistan-Pakistan yakınlarında yaşadığı bilinmektedir, Bartoniyen (41,3-38,0 milyon yıl önce) ve Priaboniyen'de ise (38,0-33,9 milyon yıl önce) Kuzey Amerika, Mısır, Yeni Zelanda ve Avrupa'da bulunmuş birçok fosili vardır. Lutesiyen'in sonlarında balinalarım hareket tarzına ilişkin bir fikir birliği olmamasına rağmen, yaşayan balinalar kadar açık okyanusa iyi uyarlanmış olma olasılıkları çok düşüktür. Muhtemelen Afrika çevresinden Güney Amerika'ya ya da daha büyük olasılıkla Tetis Okyanusu üzerinsen (Avrasya ile Afrika arasında), Avrupa, Grönland ve Kuzey Amerika kıyı suları boyunca Amerika'ya kadar ulaştılar.[4]

Açıklama

değiştir

Pakicetidae

değiştir
 
Pakicetus, (korunmuş fosil kalıntılarını gösteren çizim).

West (1980), tarafından balina olarak tanımlanan pakicetidler, en erken balinalar olup uzun, ince bacaklara ve uzun, dar bir kuyruğa sahipti ve modern bir kurt boyutuna ulaşabiliyordu. Sadece kuzeybatı Hindistan ve kuzey Pakistan'daki tatlı su akıntılarındaki çökeltilerde bulunmuşlardır ve muhtemelen yüzücüden ziyade dalgıçlardı.[5]

Ambulocetidae

değiştir
 
Ambulocetus, bir ambulocetid (korunmuş fosil kalıntılarını gösteren çizim).

Balinaların bir sonraki evrimleşmiş familyası olan Ambulocetidae pakicetidlere göre büyüktü ve sadece suda yaşıyordu.[6] Görünüşü büyük ayakları ve güçlü bir kuyruğu olan timsah gibiydi. Tortular, kıyı bölgelerinde yaşadıklarını ve kompakt kemikleri, hızlı avcılardan ziyade pusuya düşürüldüklerini gösteriyor. Sadece Pakistan ve Hindistan'dan da bilinen ambulocetidler, ailenin geri kalanından 4 milyon yıl daha yaşlı olduğuna inanılan bilinen en eski balina Himalayacetus'u da içeriyor. [5]

Remingtonocetidae

değiştir
 
Kutchicetus, bir remingtonocetid.

Remingtonocetidlerin'nin kısa bacakları, düzleştirilmiş omurları ve güçlü bir kuyruğu vardı. Uzun burunları, minik gözleri ve kulak morfolojileri, görüşlerinin zayıf olduğunu ve işitme duyusunun baskın duyuları olduğunu gösteriyor. Onlar da sadece Pakistan ve Hindistan'da bulundu ve tortular, kıyı bölgelerindeki sığ sularda yaşadıklarını gösteriyor. Muhtemelen karaya çıkabiliyorlardı ve kuyruklarını yüzmek için kullanıyorlardı.[5]

Protocetidae

değiştir
 
Maiacetus, bir protocetid.

Hem Afrika hem de Amerika'da kalıntıları bulunmuş Protocetidae, arka bacakları ve güçlü bir kuyruğu olan suya daha iyi adapte olmuş ve oldukça fazla türleşmiş bir aileydi, kemikleri ise resifler gibi sığ ve sıcak okyanusları kolonileştiren güçlü yüzücüler olduklarını gösteriyordu. Deniz memelilerinin evrimini büyük ölçüde etkilediler (Geç Eosen), çünkü Dünya okyanuslarına yayıldılar.[5] Uzun burunları, büyük gözleri ve daha önceki archaeoceti'lerden başın daha yukarısında bulunan bir burun açıklığı vardı.Bu da, modern deniz memelilerine benzer şekilde başlarını yatay olarak tutarak nefes alabilecekleri öne sürüyor. Dişleri farklıydı ve modern deniz memelilerinin çiğnemeyen dişlerine doğru gelişmeye başladı, muhtemelen aktif avcılardı. Karada hareket etme yetenekleri değişken görünmektedir: Rodhocetus ve Peregocetus'ta karada hareket edebileceklerini gösteren sakroiliak eklem vardır.[7] Diğer cinslerde (Georgiacetus ve Aegicetus), pelvis vertebral kolona bağlı değildi, bu da arka bacakların vücut ağırlığını destekleyemeyeceğini gösterdi.[2] Bazı cinslerin (Rodhocetus) büyük kürekleri oluşturan büyük arka ayakları vardı, oysa Aegicetus'un kendini suda ilerletmek için kuyruğunu daha çok kullandığı düşünülüyor.[8]

Basilosauridae

değiştir
 
Dorudon, bir basilosaurid.

Küçük arka bacakları ve kanat şeklindeki ön bacakları olan Basilosauridler, zorunlu olarak suda yaşıyorlardı ve okyanuslara hükmetmeye başladılar. Modern odontoceti ve mysticeti'nin ekolokasyon ve balenlerinden hâlâ yoksundular.[5] Basilosaurineler ve dorudontineler, tüm iskeletin bulunduğu en eski zorunlu deniz memelileridir. Daha önceki archaeocetilerde bulunmayan bir dizi sucul adaptasyon sahiplerdi.[9] Omur kolonundaki boyun omurları kısadır, torasik ve lomber omurlar benzer uzunluktadır, sakral omurlar kaynaşmaz, sakroiliak eklemler yoktur ve kısa kuyruğun bir top omuru vardır. Kürek kemiği geniş ve yelpaze şeklindedir, ön akromiyonlar ve küçük supraspinöz fossaları vardır. Dirsek kemikleri büyüktür ve enine düz olekranonlara sahiptir, bilekler ve distal önkollar ellerin düzleminde düzleşmiştir ve arka ayakları küçüktür.

Taksonomi

değiştir
 
Ambulocetus (önde) ve Pakicetus'un iskeleti (arkada)
 
Rodhocetus'un restorasyonu
 
Kutchicetus'un restorasyonu

Archaeoceti beş köklü aile içerir:[10] Kekenodontidae'nin sınıflandırması ise hala tartışmalıdır ve aile ya Archaeoceti, Mysticeti grubuna dahil edilmektedir,[11] hatta bazı çalışmalar onu Delphinoidea'ya yerleştirilmiştir.[12]

Cetartiodactyla
Archaeoceti
Pakicetidae (Thewissen, Madar & Hussain 1996)
Pakicetus (Gingerich & Russell 1981)
Nalacetus (Thewissen & Hussain 1998)
Ichthyolestes (Dehm & Oettingen-Spielberg 1958)
Ambulocetidae (Thewissen, Madar & Hussain 1996)
Ambulocetus (Thewissen, Madar & Hussain 1996)
Gandakasia (Dehm & Oettingen-Spielberg 1958)
Himalayacetus (Bajpai & Gingerich 1998)
Remingtonocetidae (Kumar & Sahni 1986)
Andrewsiphius (Sahni & Mishra 1975)
Attockicetus (Thewissen & Hussain 2000)
Dalanistes (Gingerich, Arif & Clyde 1995)
Kutchicetus (Bajpai & Thewissen 2000)
Remingtonocetus (Kumar & Sahni 1986)
Protocetidae (Stromer 1908)
Georgiacetinae (Gingerich et al. 2005)
Aegicetus (Gingerich et.al. 2019)
Babiacetus (Trivedy & Satsangi 1984)
Carolinacetus (Geisler, Sanders & Luo 2005)
Georgiacetus (Hulbert, Jr et al. 1998)
Natchitochia (Uhen 1998)
Pappocetus (Andrews 1919)
Pontobasileus
Makaracetinae (Gingerich et al. 2005)
Makaracetus (Gingerich et al. 2005)
Protocetinae (Gingerich et al. 2005)
Aegyptocetus (Bianucci & Gingerich 2011)
Artiocetus (Gingerich et al. 2001)
Crenatocetus (McLeod & Barnes 2008)
Dhedacetus
Gaviacetus (Gingerich, Arif & Clyde 1995)
Indocetus (Sahni & Mishra 1975)
Maiacetus (Gingerich et al. 2009)
Peregocetus
Protocetus (Fraas 1904)
Qaisracetus (Gingerich et al. 2001)
Rodhocetus (Gingerich et al. 1994)
Takracetus (Gingerich, Arif & Clyde 1995)
Togocetus (Gingerich & Cappetta 2014)
Basilosauridae
Basilosaurinae
Basilosaurus (Harlan 1834)
Basiloterus (Gingerich et al. 1997)
Eocetus (Fraas 1904)
Platyosphys
Dorudontinae
Ancalecetus (Gingerich & Uhen 1996)
Basilotritus (Goldin & Zvonok 2013)
Chrysocetus (Uhen & Gingerich 2001)
Cynthiacetus (Uhen 2005)
Dorudon (Gibbes 1845)
Masracetus (Gingerich 2007)
Ocucajea (Uhen et al. 2011)
Pontogeneus
Saghacetus (Gingerich 1992)
Stromerius (Gingerich 2007)
Supayacetus (Uhen et al. 2011)
Zygorhiza (True 1908)
Kekenodontidae
Kekenodon (Hector 1881)

Filogeni

değiştir
 
Farklı Archaeoceti'nin jeolojik çağları
Whippomorpha
Hippopotamoidea

 

Cetacea

Pakicetidae  

Ambulocetidae  

Remingtonocetidae  

Protocetidae  

Basilosaurinae  

Dorudontinae  

Neoceti

Odontoceti  

Mysticeti  

  1. ^ a b "Archaeoceti". paleobiodb.org. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b Thewissen 2002
  3. ^ Fordyce 2002
  4. ^ Geisler, Sanders & Luo 2005
  5. ^ a b c d e Bajpai, Thewissen & Sahni 2009
  6. ^ Ando (2016). "Farewell to life on land - thoracic strength as a new indicator to determine paleoecology in secondary aquatic mammals". Journal of Anatomy. 229 (6): 768-777. doi:10.1111/joa.12518. PMC 5108153 $2. PMID 27396988. 
  7. ^ Olivier L, Bianucci G, Salas-Gismondi R, Di Celma C, Steurbaut E, Urbina M & de Muizon C (2019). "An amphibious whale from the Middle Eocene of Peru reveals early South Pacific dispersal of quadrupedal cetaceans". Current Biology 29(8): p. 1352–1359.e3.
  8. ^ Gingerich P.D., Antar M.S.M. & Zalmout I.S. (2019). "Aegicetus gehennae, a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales". PLOS ONE 15(3): e0230596 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Thewissen et al. 2001
  10. ^ Rose 2006
  11. ^ Clementz et al. 2014
  12. ^ Gingerich 2005

Kaynakça

değiştir