Arslanhane Camii

Arslanhane Camii
Temel bilgiler
Konum	Altındağ, Ankara, Türkiye
Koordinatlar	39°56′12″K 32°51′55″D / 39.93667°K 32.86528°D
İnanç	İslam
Mezhep	Sünni
Durum	Kullanımda
Dünya miras yılı	2018 (Geçici liste)
Mimari
Mimar(lar)	Ebubekir Mehmet
Mimari tür	Cami
Mimari biçim	Selçuklu mimarisi
Özellikler
Minare sayısı	1

Ahî Şerafeddin Camii veya halk arasında bilinen adıyla Arslanhane Camii; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Ankara Kalesi'nin güney ucunda bulunan 13. yüzyıla tarihlenen bir camidir.

Anadolu Selçuklu devrinin içi ahşap direkli, ahşap tavanlı camileridendir. Şehrin en eski ve önemli yapılarından birisi kabul edilir. 2023 itibarıyla UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ndeki kültür varlıklarındadır.

Caminin kuzeydoğusunda yer alan Ahi Şerafeddin Türbesinin dış duvarında bulunan aslan heykelinden dolayı "Arslanhane" adıyla anılmaktadır.

Tarihçe

Aslanhane camii - Ulus - Ankara

Arslanhane Camii’nin yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı konusunda kesin bir bilgi bulunmaz. Yapıda bulunan iki adet kitabe doğrultusunda yapılış tarihi ile ilgili farklı fikirler ortaya atılmıştır. Yapının minberindeki kitabeyi esas alan araştırmacılara göre cami 1289 -1290’da Ahi Hüsameddin ve kardeşi Ahi Hasaneddin tarafından yaptırılmış; yapının batı cephesindeki kitabeyi esas alanlara göre 13. yüzyılın başlarında, Emir Seyfeddin Ay-aba tarafından yaptırılmış; 1280-1290'da ise tamir görmüştür.

Cami, "Arslanhane" adını,müştemilâtının duvarında gömülü bulunan Bizans’tan kalma arslan heykellerinden alır.^[1]

Günümüzde ibadete açık olan yapı, küçük ölçekli dükkânların ve konutların bulunduğu ticari bir merkez içerisinde yer alır. 2018'de UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine girmiştir.^[2]

Kitabeler

Caminin batı cephesinde, kırık bir taş parçası üzerinde yer alan kitabede “Esirgeyen Allah’ım, Emir el-merhum Seyfeddin” ifadesi yazılıdır. Söz konusu yazıtı inceleyen Paul Wittek, kitabenin yazı stili bakımından 13. yüzyılın başlarına tarihlenebileceğini ve bahsi geçen kişinin de I. İzzeddin Keykâvus’un emirlerinden Seyfeddin Ayaba olduğunu söylemiştir. Fakat Emir Seyfeddin aynı dönemde Kayseri'deyken öldürüldiğü ve bu yazıtın da devşirme malzemeden yapıldığı göz önünde bulundurulunca, bunun ancak bir mezar taşı olabileceği ve sonradan getirilip camiye konduğu düşünülmektedir.

İç mekanda, minberin aynalık kısmında bulunan kitabede ise caminin 1289-1290 yılları arasında, Ahi Hüsameddin ve kardeşi Ahi Hasaneddin tarafından inşa ettirildiği yazar. 80x30 cm boyutlarında olan kitabe Selçuklu sülüsüyle yazılmıştır ve yapının banisi, inşa tarihi ve devrin sultanı hakkında bilgiler verir. Ayrıca bu kitabenin "Bu mübarek cami..." şeklinde başlaması da yapının gerçek inşa kitabesi olduğunu kanıtı olarak görülür.^[3] Kitabede adı geçen iki kardeş, caminin yakınında türbesi bulunan Ahî Şerafeddin’in babası ile amcasıdır.^[4]

Mimari özellikleri

Arslanhane Camii, Anadolu’ya 11. yüzyılda Türklerle geldiği ve daha önce yaşadıkları bölgelerdeki yapılardan esinlenmelerle geliştiği düşünülen ahşap direkli camilerin günümüze kadar koruyabilmiş bir örneğidir.

Aslanhane camii - iç kısmı

24 ahşap ayaklı, dikdörtgene yakın (21,50 metre x 25.00 metre) bazilikal planlı sade bir yapıdır.^[5] Ahşap sütunları, bindirme tekniğiyle yapılmış tavanı, ahşap minberi ve alçı mihrabı nedeniyle Ankara’daki Selçuklu eserlerinin en ihtişamlısıdır.^[6]

Doğu, batı ve kuzey yönünde olmak üzere üç kapısı vardır. Kadınlar mahfiline açılan kuzey kapısı, diğerlerinden daha süslü ve daha görkemlidir. Kuzey kapı oyma mermer, doğu ve batı kapıları patlıcan moru ve firuze renkli çinilerle birlikte tuğla örgülüdür.^[5]

Yapının kuzey doğu köşesinden yükselen tek bir minaresi bulunur. Kalın yuvarlak gövdeli minare, sekiz köşeli bir pabuç kısmı üzerinde yükselir. Kaide, Roma ve Bizans döneminden devşirme malzemelerle birlikte moloz taş ile örülmüştür. Gövde kısmı, doğu ve batı kapılarındaki gibi patlıcan moru ve firuze renkli çinilerle ve tuğla ile örülmüştür.

Aslanhane camii - sütunları

Cami, kıble duvarına dikey dört sıra halindeki 24 ahşap sütunla beş sahna ayrılmıştır. Orta sahın yan sahınlardan daha geniş ve yüksektir. Ahşap sütunlar Roma dönemine ait devşirme taş sütun başlıkları ile sonlanır.

Tavan, ahşap konsol ve kirişlerle düz olarak yapılmış ve üzeri kiremitle örtülmüştür. Ahşap tavanda, yapıdaki depremlerden dolayı ya da oluşabilecek kaymayı veya oynamayı gösteren yekpare ağaçtan yapılmış bir madalyon bulunur.^[7]

Yüzü mozaik çinilerle kaplı mihrap, Anadolu’daki Selçuklu mihraplarının en güzellerinden kabul edilir.^[4] Mihrabın süslemesinde alçı da kullanılmıştır.

Caminin minberi, Selçuklu devrinin tipik özelliklerini yansıtan, ceviz ağacından yapılmış orta boy bir minberdir. "Kündekâri minber" devrinin en başarılı örnekleri arasında gösterilir.^[1] Üzerindeki kitabeye göre 1290 yılında Mehmed b. Ebû Bekir adında bir neccâr tarafından yapılmıştır.

Bahçesinde minare altında üç ve doğu cephesinde olmak üzere üç olmak üzere toplam altı adet mezar bulunur. Yapının kuzeyinde küçük bir meydan ile Ahi Şerafettin Türbesi bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b Yılmaz, Mehmet Emin (Kasım 2011). "Ankara'da Selçuklu Mirası: Arslanhane Camii (Ahi Şerafeddin)". Yedikıta. ss. 58-62. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020.
^ "UNESCO Türkiye Millî Komisyonu". www.unesco.org.tr. 2 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
^ Akşit, Ahmet (2018). "Arslanhane Camii'nin İnşa Tarihine Dair Notlar". Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 9. Selçuk Üniversitesi. ss. 172-180. ISSN 2548-0154. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020.
^ ^a ^b "AHÎ ŞERAFEDDİN CAMİİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
^ ^a ^b Laikgil, Serdar (2015). "Ankara Ahi Şerafettin (Arslanhane) Camii.pdf". 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Yılmaz, Mehmet Emin (Kasım 2011). "Ankara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin)". Yedi Kıta. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
^ "Ankara'nın 8 asırlık camisi UNESCO Dünya Miras Listesi'ne aday". TRT Haber. 11 Mayıs 2021. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.