Biga Yarımadası
Biga Yarımadası, antik ismiyle Troas ya da Troad, Çanakkale Boğazı'nın ikiye böldüğü Anadolu ve Rumeli bağlantısının doğu kısmıdır. Boğazın kuzeyinde Gelibolu Yarımadası, güneyinde ise Biga Yarımadası yer alır. Bugün Çanakkale ilinin topraklarının bütünü Biga Yarımadası'nı oluşturur. Bölge adını Cumhuriyet Dönemi'nde önce bölge merkezi olan fakat günümüzde Çanakkale'nin ilçesi olan Biga'dan almıştır.
Çanakkale il merkezi, Biga, Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine, Yenice ve Lapseki ilçe merkezleri yarımadanın başlıca yerleşmeleridir.
Tarihçe
değiştirTroas bölgesi gerek jeolojik yapısı ve jeopolitik konumu gerekse iklim ve yer altı zenginlikleri açısından tarih boyunca yerleşim için çekici bir bölge olmuştur. Hellen kolonizasyon hareketleri Anadolu tarihi içinde önemli bir yere sahiptir.[1]
Kolonizasyon
değiştirTroas bölgesinde M.Ö. 8. yüzyılda Yunan göçleri etkili olmuştur.[2] Troas bölgesi kolonizasyon hareketlerinin buluntular ışığında değerlendirildiği bu çalışmada, bölgede etkili olan Aiol, İon ve diğer halkların, koloni hareketleri içinde nasıl bir yöntem izlediği, ne amaçla bölgeye göç ettikleri, hangi kentleri kurdukları, kurulan kentlerin hangi niteliklere sahip oldukları, arkeolojik veriler ile irdelenmeye çalışılmıştır.[1][3]
Kökeni
değiştir- Biga: Çanakkale'nin Marmara Denizi kıyısındaki Biga ilçesi yarımadaya ismini vermiştir. Biga kelimesinin kentin Doğu Roma dönemindeki adı olan "Pegai" den geldiği düşünülüyor.[4]
- Troas-Troad: Bu isimler bölgedeki dünyaca ünlü Troya kentinden gelir. Troas arkeolojik olarak bölgeyi belirtmek için yaygın şekilde kullanılır. Bu tarihsel isim aynı zamanda bölgede Büyük İskender adına kurulan bir kentinin adının diğer Alexandria kentleriyle karışmaması için kullanılır. Bu antik şehir Alexandria Troas adıyla tanınır.
Sınırları
değiştirBiga Yarımadasının kuzeyinde Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi, güneyde Edremit Körfezi, doğudan Gönen Çayı, batıdan Ege Denizi bulunur. Kapıdağ Yarımadası'nın batısından Edremit Körfezi'nin kuzeydoğusuna kadar olan hattın batı bölgesindedir. Alanı yaklaşık 10.000 km²'dir. Verimli kıyı ovaları ve madenleri nedeniyle ilk çağdan beri yerleşmeler (Abydos, Lampsakos, Dardanos, Neandreia, Troya, Assos, Alexandria Troas) kurulmuştur.[5] Sınırları Misya'ya dayanmaktadır. Troas bölgesi sınırları birçok antik yazar tarafından farklı biçimde yorumlanmıştır.Antik yazar Amasyalı Strabon Troas bölgesinin sınırları hakkındaki farklı görüşlere sahiptir.Homeros, Troas’ı Aisepos ırmağından; Eudoktos ise, Priapos’un karşısında uzanan Kyzikene Adası’ndaki Artake’den başlatır. Ve böylece sınırları daraltır; fakat Damastes Troas’ı Parion’da başlatarak ülkeyi daha da daraltır ise de öte yandan onu Lekton’a kadar uzatır. Diğer yazarlar ise onun sınırlarını farklı şekilde uzatırlar. Lampsakos’lu Kharon, onu Praktiondan başlatarak yayılma alanını üç yüz stadion daha küçültür ki, bu da Parion’dan Praktion’a kadar uzaklıktır, bununla birlikte onu Abydos’tan başlatır; ve aynen Epheros’da Aiolis’i Abydos’tan Kyme’ye kadar uzatır. Diğer yazarlarda onun sınırlarını farklı olarak tanımlarlar.[1] Troas bölgesi Strabon'un da bize gösterdiği üzere birçok antik yazar tarafından kaleme alındığını bildirmektedir. Günümüze ulaşmamasına karşın Lampsakoslu Kharon'un yaşadığı dönemle ilgili yazdığı birçok kitapta notlar görülmektedir. Troas Bölgesi ile ilgi yazdığı iki kitaplık Peri Lampsakou (Lampsakos hakkında) ve Horoi Lampsakenon (Lampsakos yıllıkları) şüphesiz bölge ile ilgili eserler olmalıdır.Strabon Troas tarihi ve coğrafi sınırlarının netlik açısından kendinden önceki yazarları da dikkate alarak Troas Bölgesini Aisepos (Gönen Çayı) Irmağı'nın denize döküldüğü yerden İda Dağı'nın güneyindeki Adramyttenos (Edremit Körfezi) Körfezi'ne çizilen hattın batısı olarak sınırlandırmıştır.[6] İstanbul Fakat Troas Bölgesi, tartışmalı olmakla birlikte Hitit metinlerinde Wiluşa adıyla da anılmakta olduğu görülmektedir.[1]
Yer şekilleri
değiştirBiga yarımadasının güneyinde Kaz Dağı (1700 m) yer alır. Baba Dağı, Gürgen Dağı, Eybek Dağ, Kocakatran Dağ, Ağı Dağ, Yenice çöküntüsünün kuzeyinde Armutçuk Dağı ve Karlık Dağı diğer dağlardır. Dağlık alanlardan kuzey ovalarına fay yapılarının neden olduğu kademeli geçiş gerçekleşir.[7][8]
İklim ve bitki örtüsü
değiştirMarmara ve Ege Denizi kıyılarında yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı tipik Akdeniz İklimi hakimdir. İç kesimlerde yazları kurak, kışlar daha yağışlı ve soğuk yarı karasal iklim etkin olur. Yarımada içinde denize uzaklık, bakı ve yükseklik farklılığı önemli sıcaklık ve yağış farkına neden olur. Kıyılar az yağış alırken dağlık alanlar fazla yağış alır. Dağlarda sık bir bitki örtüsü bulunur. Plato ve tepelerde bozulmuş ve seyrek bitki örtüsü, alçaklarda maki ve garig toplulukları hakimdir.[7]
Kazdağı Millî Parkı yarımadanın güneyinde yer alır.
Akarsular
değiştirBiga yarımadasında eğim yönüne göre akarsular değişik yönlere akarlar. Kaz Dağı'ndan doğan Kocabaş Çayı (Biga Çayı-Granikos) ve Gönen Çayı kuzeye doğru akarak Marmara Denizi'ne dökülür. Batıya doğru akan Tuzla Çayı ve Karamenderes Nehri Ege Denizi'ne dökülür.
Ekonomi
değiştirYarımadada günümüzde tarıma dayalı ekonomi hakimdir. Yörede eski çağlarda da işletilmiş olan bazı maden kaynakları bulunur. Demir kurşun, kaolen, perlit, mermer, bentonit, tuz, sileks, granit, wollastonit, linyit ve kireçtaşı, altın işletilebilecek rezervlere sahiptir.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d CANDAR, Uğur (2012). Buluntular Işığında Troas Bölgesi Kolonizasyonu. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü. ss. 1,2,3,4. 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021.
- ^ E. Akurgal, Ancient Civilizations And Ruins Of Turkey, İstanbul 1973
- ^ N. Arslan, Kuzey Troas Bölgesi Yüzey Araştırmaları: Prekote ve Palaiperkote‟nin Yer Belirlenmesine İlişkin Sorunlar, TÜBA – AR, sayı 12.
- ^ Index Anatolicus 3 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biga
- ^ a b ERTEKİN, Yrd. Doç. Dr. Gaye (2001). "BİGA YARIMADASINDA MADENCİLİK". istanbul.edu.tr. 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2017.
- ^ Strabon, Geographika, Çev: A. Pekman, (2005)
- ^ a b EFE, Yrd. Doç. Dr. Recep (1994). "Bia Yarımadası'nda Neotektoniğin Jeomorfolojik İzleri". Türk Coğrafya Dergisi. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2017.
- ^ G. E. Bean, Aegean Turkey An Archaeological Guide,(1966) London.