Bruselloz

Bruselloz, Malta humması veya Akdeniz humması, da denilen Brucella spp. bakterileri yüzünden ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır.

Bruselloz
Uzmanlık	Enfeksiyon hastalıkları, veteriner tıp

İlk kez 1897'de Danimarkalı veteriner hekim Berhnhard Bang Brucella abortus'u ayrıştırmıştır. Bu nedenle hastalığın Bang hastalığı olarak da anıldığı olmuştur.

Bulaşma Yolları

Aslen bir hayvan hastalığı olan bruselloz insanlarda da görülen bir zoonoz hastalıktır. Duyarlı hayvanlara genellikle, enfekte hayvanlarla doğrudan temas yoluyla veya enfekte hayvanların akıntıları/atıkları ile çevresel yolla bulaşır. Atık yavrular, yavru zarları ve sıvıları, yavru atmış veya doğum yapmış enfekte bir hayvanın vaginal akıntılarının hepsi son derece fazla sayıda enfeksiyöz Brucella mikroorganizmalarını barındırır. Hayvanlar bu materyalleri ve Brucella etkeni ile bulaşık su ve gıdayı tüketerek enfekte olurlar. Süt, idrar, dışkı ve eklem sıvıları da bakterilerin yayılma kaynağıdır.

Enfekte boğa ve koçların spermlerinde de etken bulunur ve çiftleşme yoluyla bulaşır. Ayrıca enfekte annelerden yavrularına anne karnında veya doğum sonrası enfekte ağız sütü ya da enfekte diğer hayvanların sütü ile beslenme sonucu bulaşma görülebilir.

Keçi ve koyunlarda 'Brucella melitensis'; sığır, köpek ve insanda da hastalık oluşturur. Sığırlarda 'Brucella abortus'; Manda, deve, geyik, at, koyun, köpek, domuz ve insanda da hastalık oluşturur. Domuzlarda ise 'Brucella suis' tiplerindeki bakteri serotipleri mevcuttur.

Solunum yoluyla da bulaşabilen hastalık genelde deri ve/veya mukoza yoluyla bulaşır. İnsanlara, mikrop içeren veya pastorize veya sterilize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden veya doğrudan hasta hayvanlara temas ile bulaşır. Özellikle Brucella abortus'tan ileri gelen atık materyalleri bulaşmada önemli rol oynar.

Hasta hayvan leşiyle temas yüzünden de bulaşabilir. Bu sebeple hastalığa yakalanan insanlar çoğunlukla veteriner hekimler, hayvan yetiştiricisi, çoban, sütçü, peynirci veya mezbaha çalışanı gibi hayvanlar ve hayvan ürünleriyle yakın temasta bulunan insanlardır. Veteriner hekimliğindeki meslek hastalıklarından birisidir.

Belirtiler

Brucella bakterileri karaciğer, lenf bezleri, salgı bezleri, dalak ve sinirlere yerleşir. Brusellozun enkübasyon (kuluçka) süresi genellikle 1-3 haftadır. Fakat nadir olarak birkaç ay aldığı da olmuştur. Diğer ateşli hastalıklara benzer belirtilere sahiptir. Ama özellikle kas ağrıları ve terleme çok daha yoğundur. Bazen titreme şeklinde gelen, çok yüksek olmayan ateşe neden olur. Halsizlik, iştahsızlık ve buna bağlı olarak da kilo kaybı görülür. Hastalığın süresi birkaç haftadan birkaç aya kadar değişiklik gösterir. Hastalığın ardından görülen patolojik değişimler (sekeller) fazlasıyla değişiklik gösterir ve hastalığın ardından granulomatöz, hepatit, artrit, spondilit, anemi, lökopeni, trombositopeni, menenjit, üveit, optik nörit ve endokardit gibi durumlar görülebilir.

Patogenezis

Brucella etkenleri obligat intrasellüler mikroorganizmlardır. Vücudun savunma hücrelerinden "Makrofajlar" içerisinde yerleşirler. Fakat sahip oldukları Katalaz ve Süperoksit Dismutaz enzimleri sayesinde makrofajlar içerisinde yaşamayı sürdürürler.

Teşhis (Diagnoz)

Serolojik bir hızlı tanı yöntemi olan, Brucella Coombs Jel Testi. GN177 kod numaralı örnekte seropozitiflik tespit edilmiştir.

Serolojik bir hızlı tanı yöntemi olan, Rose Bengal Pleyt Testi. Örneklerin tamamı seronegatiflik tespit edilmiştir

Brucella Wright Testi, bruselloz şüphesinde ALTIN STANDART'tır.
Hastalık septisemik dönemdeyken (ateşli devrede) kandan doğrudan ekim yapılarak bakterinin aranmasına gidilebilir. Bakteri ekiminden ancak 3 gün sonra mikroaerofilik ortamda üreyebilir. Ama enfeksiyon kronik hal kazandıysa, serolojik yönteme başvurulur.Bu amaçla Rose Bengal Plate Test (RBPT) ile hızlı aglütinasyon tekniği kullanılarak %98 güvenilirlikte teşhis yapılabilir. Teşhis için kantitatif serolojik değerler istenirse, yani hasta enfeksiyonun derecesini titre düzeyinde belirlemek istenirse bunda da Serum Aglütinasyon Test'i (SAT),Komplement Fiksasyon Testi (KFT) veya Coomb's testi kullanılabilir. En çok kullanılan SAT metodunda serum titresi 1/40 ve 1/40'tan yukarı ise enfeksiyon pozitif kabul edilir. Ancak güvenilirlik düzeyi açısından da, hızlı sonuç vermesi açısından da RBPT en iyi testtir. RBPT testi dışındaki diğer üç metot, ayrıca 18-24 saatten önce de sonuç veremez, çünkü prensip olarak yavaş aglütinasyon tekniği ile antikorları ararlar. Çok fazla kullanılmasa da ELISA (Enzymes Linked Immun Sorbent Assay) ve PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yine teşhis metotları arasında vardır. Bu arada Brucella bakterileri hücre içi yaşadıklarından antibiyotik tedavisinden sonraki 6-12 aylık dönemde serum titresinde düşüklük gösterebilirler. Ne zaman ki tekrar titrede artış görülür, o zaman enfeksiyonun yeniden alevlendiğinden söz edilir. Brucella bakterisinin yaşam şekli hücre içi yaşam itibarıyla bakıldığında tüberküloz bakterisiyle aynıdır. Bruselloz'un teşhisinde günümüzde faj tiplendirme de kullanılmaktadır. Bunlar; Tibilisi Fajı, Berkeley Fajı ve Weybridge Fajı olarak bilinir.

Tedavi

Ana madde: Bruselloz aşısı

Çeşitli antibiyotikler tedavide kullanılır. Tetrasiklinler, rifampin ve streptomisin Brucella bakterilerine karşı etkilidirler. Fakat birden fazla antibiyotiğin birkaç hafta boyunca kullanılması gerekir. Zira bakteriler kuluçka evresini hücrelerin içinde geçirir.

Korunma (Profilaksi)

Enfeksiyonun belli bölgelerde sıklıkla görülmesinin sebebi, genç hayvanlarda yapılmasına riayet gösterilmesi gereken koruyucu aşılamalardır. Ancak bu aşılamalara riayet gösterilmemekte ve hayvanlar korunamadığı enfeksiyonla ilk gebelik döneminde tanışmakta, yavrularında abort şekillenmektedir. Bu büyük maddi külfet getirmektedir. Ayrıca lezzet kültürüne aşırı riayet gösterilerek yapılan, kaynatılmamış sütlerle gerçekleştirilen yöresel peynir mayalamaları da yine insanlara bulaşmada köprü durumundadır. İnsanlar için henüz aşı geliştirilememiştir. Hayvanlara koruma için uygulanan aşıların canlı bakteri olması, yani inaktive aşı olmaması da uygulaması sırasındaki tehlikeyi ortaya koymaktadır. Bu hareketle hayvanlarda mevcut olan canlı aşı üzerinden geliştirilmiş bir beşeri aşı yoktur. Ancak genetikteki hızlı gelişmeler, söz konusu bakterinin hücre içi haberleşmelerini kesecek bir mekanizma üzerinden etkisini gösteren bir aşı yolunda çalışmaktadır. Brusellozdan korunmanın en iyi yolu insan tüketiminde kullanılan tüm sütlerin düzgün şekilde pastörize edilmesidir.

Dış bağlantılar

• Center for Disease Control'dan (İngilizce)
• Brucellosis information from KIT Biomedical research
• Brucella and Brucellosis | Medchrome 27 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Brucella genomes and related information at PATRIC14 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., a Bioinformatics Resource Center funded by NIAID 8 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Brucellosis 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., factsheet from European Centre for Disease Prevention and Control
• Brucellosis in Dogs from The Pet Health Library 16 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Brucella Bioinformatics Portal
• Mikrobiyolojik ve klinik presentasyon açısından Brusella 12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (S.Ü Tıp Fakültesi Klinik Mikrobiyoloji)

Sınıflandırma	D ICD-10: A[1] ICD-9-CM: 023 MeSH: D002006 DiseasesDB: 1716
Dış kaynaklar	MedlinePlus: 000597 eMedicine: med/248 Patient UK: Bruselloz