Camili Biyosfer Rezervi
Camili Biyosfer Rezervi, Artvin'in Borçka ilçesine bağlı Camili köyü ile çevresindeki altı köyü de içine alan 27.152 hektarlık bir havzadır. Havza içerisinde 1998'de orman Bakanlığınca tabiat koruma alanı ilan edilmiş iki adet ormanlık saha, Maral Şelalesi ve iki önemli vadi mevcuttur. 29 Haziran 2005'te UNESCO tarafından İnsan ve Biyosfer Ağı'na Türkiye’nin ilk biyosfer rezervi olarak dâhil edilmiştir. 2024'te sahada terapi ormanı açılmıştır.
| Camili Biyosfer Rezervi | |
|---|---|
 Saha içerisinde bulunan Uğurköy'den bir görünüm.
| |
| Devlet | Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Koordinatları | 41°15′36″K 41°46′12″D / 41.26000°K 41.77000°D |
| Kapladığı alan | 27.152,4 hektar (67.095 akre)[1] |
Yıl boğu yağış alan nemli bir iklimi vardır, kışları çok soğuk geçer.
Bölgenin %65'i ormanlıktır ve 110 familya ve 432 cinse ait toplam 990 bitki taksonu kaydedilmiş olup bunların 23'ü endemik türdür. Yırtıcı göçmen kuşların rotasındadır ve özellikle Kafkas arı ırkının yaşam alanıdır.
Bölge
değiştirRezerv sahası
değiştirSaha; Borçka Belediyesine bağlı olup ilçe merkezinin 55 km uzağındadır. Doğusu, güneyi ve batısı yüksek dağlarca çevrelenmiş, 27.152 hektarlık bir alandır. Bir tarafı Türkiye Gürcistan sınırına dayanmakta olup bu kısmı birinci derece askerî yasak bölge olarak tanımlanmıştır. Söz konusu yasak bölge 2004 öncesinde sınır boyunca 600 m genişliğinde iken 2004'te Bakanlar Kurulu Kararı ile 100 m'ye düşürülmüştür.[2] Saha, Tarım Bakanlığınca 2001'de Gen Koruma Alanı ilan edilmiş, 29 Haziran 2005'te UNESCO'nun İnsan ve Biyosfer Ağı'na Türkiye’nin ilk biyosfer rezervi olarak dâhil edilmiştir.[1][3] 2024'te sahada terapi ormanı oluşturuldu.[4]
1921'de Maçahel bölgesi olarak anılan alanda yerleşik 18 köyde bir referandum yapıldı. Böylece 12 köy Sovyetler Birliği'nde 6 köy (Camili, Maral, Düzenli, Efeler, Kayalar ve Uğurlu) de Türkiye'de kaldı. 6 köyün merkezi niteliğindeki Camili köyüne atfen Maçahel'in Türkiye'deki bölgesine Camili Havzası denildi.[5]
Rakım Camili Köyü'nde 350 m iken Karçal Tepesi'nde 3414 m’ye ulaşmaktadır.[2] Dağlık alanlar akarsular tarafından derin bir şekilde parçalanmıştır. Bu da jeomorfolojik bağlamda dağlar, tepeler, vadiler, sırtlar ve yamaçlardan mürekkep bir saha yaratmıştır. Öyle ki rezerv içerisindeki arazinin yaklaşık %88’i dik, sarp ve çok sarp alanlardan oluşmaktadır.[6]
İçerisinde iki adet tabiat koruma alanı, Maral Şelalesi ve iki önemli vadi mevcuttur. Vadi tabanları tamamen kızılağaçlarla kaplıdır. Burada 3 ila 6 yıl süresinde 7–8 m boyunda kızılağaç ormanları oluşmaktadır. Saha içerisinde akan iki dere Camili’de birleşerek Çoruh'a dökülür.
Sahaya girişler, 1815 rakımlı Küçükyayla geçidine yapılmış giriş kontrol ve bilgilendirme binası vasıtasıyla sağlanır.
Camili-Efeler tabiat koruma alanı
değiştirOrman Bakanlığı tarafından 1998 yılında tabiat koruma alanı olarak ilan edilmiştir. 1453 hektar genişliğindedir. Orman ekosistemleri çok tabakalı, tam kapalı ve genel olarak geniş yapraklı türlerin özellikle de doğu kayınının egemen olduğu karışık bir yapı göstermektedir. Yer yer de gürgen ve ıhlamur, Anadolu kestanesi, akçaağaç bulunmaktadır.[7]
Camili-Gorgit tabiat koruma alanı
değiştirOrman Bakanlığı tarafından 1998 yılında tabiat koruma alanı olarak ilan edilmiştir. 490.5 hektar genişliğindedir. Anıtsal özelliklere sahip doğu ladini, doğu kayını ve akçaağaçların bulunduğu ormanlarla kaplıdır. Bölgede yaşayan ayı, karaca, geyik, porsuk, yaban kedisi ve vaşak; kafkas ve Baran engerekleri Klark ve Kafkas kertenkeleleri ile kara hayalet ve Kafkas zümrütü türündeki kelebekler tehlike altındaki türlerdendir. Bölge, yırtıcı kuşların göç yolu üzerindedir. Bu özelliği sebebiyle de huştavuğu, ortanca ağaçkakan, aksırtlı ağaçkakan, çalış kamışçını, çizgili ötleğen ile alaca sinekkapan sık görülür.[7]
Coğrafyası
değiştirOluşumu
değiştirAraziyi, Alp orojenezi ve çağdaşı volkanizma ürünleri oluşturur. En yaşlı birimler Üst Kretase yaşlı asit ve bazik nitelikteki denizaltı volkanizmasının ürünleridir. Bu birimler, Paleosen’den Eosen sonlarına kadar devam eden volkanizmayla birlikte aynı ortamda sedimantasyonun sürmesine bağlı olarak kalın volkano-sedimanter istifler meydana getirmişlerdir. Üst Pliyosen’de yatay ve dikey yönde tektonik hareketlere maruz kalan sahada Kuaterner esnasında epirojenik tarzda yükselmeler etkili olmuştur. Yine bu dönemde özellikle Karçal Dağları'nın olduğu arazide düşük açılı bindirmelerle kendini gösteren ekay tipi yapılar ve ters faylar meydana gelmiştir.[8] 4. dereceden deprem bölgesi statüsüne sahip olup deprem riski oldukça azdır.[6]
İklimi
değiştirHavza, dört mevsim bol yağışlı ve nemlidir. En çok kışın ve güzün olmak üzere yıllık ortalama 1564 mm yağış alır. Yıllık sıcaklık ortalaması 11.9 °C olmakla birlikte kışın 0 °C’nin altına düşer ve kar kalınlığı yer yer 2–3 m’yi geçer. Mayıs sonuna değin karın kalkmadığı yerler bulunur. Hâkim toprak tipi kahverengi kireçsiz asit orman topraklarıdır. 50–100 m. mesafede bir kaynak görülür. Yükseltisi 350 m ila 3415 m arasında değişir.[6]
Bitki örtüsü ve hayvan varlığı
değiştirBölgenin %65'i ormanlıktır ve 110 familya ve 432 cinse ait toplam 990 bitki taksonu kaydedilmiştir. Bu taksonların 953'ü tohumlu bitki, 37'si de eğrelti bölümüne aittir. 145 bitki taksonu tıbbi ve ticari değere sahiptir. 23'ü endemik türdür. Doğu ladini, doğu kayını, kestane ve Kafkas ıhlamuru gibi doğal yaşlı ve karışık ılıman kuşak yağmur ormanları, alpin ve subalpin ekosistemler, sucul toplulukların koruma önceliği vardır. Orman altı diri örtüsünde tipik yer bitki örtüsü olarak ise cehri ve karayemiş, orman gülü, ayı üzümü, bodur ardıç, eğreltiotu, kara yosunu, böğürtlen, ahududu ve otsu bitkiler yer alır.[3][9] Bölgede 150 yaşında bir Doğu Göknarı ortalama 33–35 m boy vermektedir. Ancak bunlar arasında 40 m’yi aşanları da tespit edilmiştir.[6] Başlıca endemik türler şunlardır: Doronicum balansae, Helichrysum artvinense, Inula helenium orgyalis, Hieracium karagolense, Tanacetum coccineum Scorzonera seidlitzii ve S. Tomentosa.[6][10]
Saha; Kafkas arı ırkı, boz ayı, Kafkas engereği, çengel boynuzlu dağ keçileri, Kafkas semenderi ve kırmızı benekli alabalık için yaşam alanıdır.[6][11]
Yerleşim
değiştirVadi içerisindeki düzlükler, az eğimli yamaç ve sırtlar ile heyelan düzlüklerinde yayılış göstermişlerdir. Güney, güneydoğu ve güneybatı yamaçlar yerleşim yeri olarak tercih edilmiştir. Havzadaki köyler, birkaç evin oluşturduğu birbirinden uzak mahallelerden oluşan dağınık yerleşimlerdir. Evler birbirlerinden 5 ila 20 dakikalık yürüme mesafesiyle ayrılırlar.[12]
Efeler, Uğur ve Düzenli Vadilerine doğru ve bu vadilerin birleştiği noktalarında meskun Efeler, Kayalar, Düzenli, Uğur, Maral ve Camil isminde altı köy ve Karçal Dağları'nın eteklerinde de yaylalar bulunmaktadır. Köylerin toplam alanı 1870,70 ha'dır.[13] . Yöre insanının başlıca geçim kaynağı fındık üretimi, hayvancılık ve arıcılıktır.[14]
Kasımda yağan kar yolları kapatır ve bölgenin Türkiye tarafını iki ila üç ay ulaşılamaz hâle sokar. Bölge halkı da bu aralıkta Artvin Valiliğinin Gürcistan ile imzaladığı protokol çerçevesinde ihtiyaçlarını Gürcistan tarafından karşılar.[15]
Galeri
değiştir-
Bölgede kaydedilmiş bir video. (üreten: Şenol Kös)
-
-
-
-
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Teksöz, G., & Yıldıray, L. (2014). Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi İçin Biyosfer Rezervleri Camili'de Yaşam.
- Afsar, M., Ayaz, D., Afsar, B., Çiçek, K. & Tok, C. (2012). CAMİLİ BİYOSFER REZERV ALANI’NIN (BORÇKA, ARTVİN, TÜRKİYE) HERPETOFAUNASI 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Anadolu University Journal of Science and Technology C - Life Sciences and Biotechnology, 2 (1), 41-49 .
- Karahan, Esra (2020). Artvin İli Camili Havzası'nda Konut Üretimi Tasarım ve Yapım Yöntemlerine İlişkin Model Önerisi (PDF) (Doktora). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022.
Dış bağlantılar
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "Camili Biosphere Reserve, Türkiye". unesco.org. 10 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024.
- ^ a b Aydın, İnci Zeynep; Türker, Mustafa Fehmi (2010). "Artvin- Borçka Camili Biyosfer Rezerv Alanındaki Ekoturizm Potansiyelinin Orman Köylüleri Üzerindeki Sosyo-Ekonomik Etkilerinin İrdelenmesi". 1 (11). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. s. 43-51. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022.
- ^ a b "Sürdürülebilir Kalkınmada Bir Başarı Öyküsü: 'Camili Biyosfer Rezervi'" (PDF). UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 12 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2018.
- ^ "Yaygınlaşan terapi ormanları "strese iyi gelecek"". Anadolu Ajansı. 19 Haziran 2024. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.
- ^ Sarıçayır, Ecem (18 Kasım 2013). Türkiye'nin Tek Biyosfer Alanı: Camili. Arkitera (Tez). 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.
- ^ a b c d e f KAYMAZ, Çağlar Kıvanç (2012). Camili(Macahel)'nin Coğrafi Etüdü (Artvin-Borçka) (PDF) (Yüksek lisans). Atatürk Üniversitesi. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022.
- ^ a b Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Özel Amaçlarla Korunan Orman Ekosistemleri (PDF). KIRSAL ÇEVRE VE ORMANCILIK SORUNLARI ARAŞTIRMA DERNEĞİ. ss. 53-68. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022.
- ^ Koday, Zeki (2013). "Turizmin Doğal Çevre ile İlişkisine Bir Örnek: Camili (Macahel) Biyosfer Rezerv Alanı (Artvin, KD Türkiye)". Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi Bildiriler Kitabı. Fatih Üniversitesi. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022.
- ^ Ertürk, Erdoğan (2015). "Camili Biyosfer Rezervi ve Kırsal Kalkınmadıki Önemi" (PDF). 2023'e Doğru 3. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu. Orman Mühendisleri Odası. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022.
- ^ Eminağaoğlu, Özgür; Kutbay, Hamdi Güray; Özkan, Zafer Cemal; Ergül, Arzu (1 Ocak 2008). "Flora of the Camili Biosphere Reserve Area (Borçka, Artvin, Turkey)". Turkish Journal of Botany (İngilizce). 32 (1): 43-90. ISSN 1300-008X.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Güler, Ahmet (1 Nisan 2001). "Morphological Characters of the Honeybee (Apis mellifera L.) of the Artvin Borçka-Camili (Macahel) Region". Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 25 (4): 473-481. ISSN 1300-0128.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Karahan, Esra; Saatçi, Suphi (29 Aralık 2020). "Camili Havzası (Macahel) Geleneksel Konutları". FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi: 425-444. doi:10.16947/fsmia.849246. ISSN 2147-3153.
- ^ ALBAYRAK, Ferruh Fatih (2010). Korunan Alanların Ekoturizm Gelişimine Örnekleri: Camili Biyosfer Rezervi Örneği (Yüksek lisans). Artvin Çoruh Üniversitesi.
- ^ İnanç, Sevim (2014). "Camili Biyosfer Rezerv Alanının Sosyal Dokusu ve Yönetsel Sorunları" (PDF). II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.
- ^ "Türkiye'nin İlk ve Tek Biyosfer Rezervine Sahip olan Borçka Macahel Bölgesinde 11. Ayda Yağan Kar Nedeniyle Türkiye'yle Bağlantısı Kesiliyor". Anka Haber Ajansı. 21 Haziran 2023. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024.