Cemil Paşa Konağı
Cemil Paşa Konağı veya Diyarbakır Kent Müzesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir konaktır. Günümüzde yapılan restorasyon sonucu kent müzesi olarak kullanılmaktadır.[2]
 Konağın avlusundan bir görünüm (Haziran 2020) | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Diyarbakır Kent Müzesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Konak, kent müzesi |
| Konum | Sur ilçesinde |
| Adres | Ali Paşa, Binici Sk., 21300 Sur/Diyarbakır |
| Şehir | Diyarbakır |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 37°54′30″K 40°14′01″D / 37.90833°K 40.23361°D |
| Başlama | 1888) |
| Tamamlanma | 1902) |
| Açılış | 2014 |
| Yenileme | 2010-2013 |
| Yenileme maliyeti | 5,5 m.₺[1] |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | kesme bazalt taş |
| Diğer bilgiler | |
| Oda sayısı | 42 |
| Resmî site | |
Osmanlı Valisi Ahmet Cemil Paşa tarafından 1887 yılında yaptırılan, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesince restorasyon çalışmasından geçirilerek Cemil Paşa Konağı Kent Müzesi'ne dönüştürülen konak; kentin tarihi, yaşam tarzı, mimarisi ve el sanatları gibi zenginliklerini yansıtan çok sayıda eseri bünyesinde barındırıyor.[3]
Tarihi ve mimarisi
değiştirYemen valisi ve sonrasında Siirt mutasarrıfı olan Ahmet Cemil Paşa tarafından 1888-1902 yılları arasında inşa edilmiştir.[4] İki bin metrekare üzerine kurulu konak, 17. yüzyılda konut olarak yapılmış mimari yapılarından biridir.[5] Harem ve selamlıktan olmak üzere toplam 42 odası ve geniş bir avlusu bulunmaktadır.[4][6] Haremlik kısmının kuzey tarafı kışlık, güney tarafı yazlık olarak kullanılmış; doğu ve batı kısımları da mevsimlik olarak kullanılmıştır.[4] Selamlık kısmında ise ahırlar, hizmetli odaları, kabul odaları, kahve odaları, mabeyn odası, dikdörtgen bir çerçeveye sahip elips bir havuz vardır.[4] İki girişi bulunan konağın yapımında kesme bazalt taş ve yapıya hareketlilik kazandırmak amacıyla "cıs" adı verilen malzeme kullanılmıştır.[4]
Koleksiyon
değiştirCemil Paşa ve ailesi, 1927 yılına kadar konakta yaşamıştır.[7]Şeyh Said ve Ağrı isyanları ile ilişkili oldukları iddiası ile iki büyük sürgün yaşamış ailenin, özellikle 1936'daki sürgünden sonra sahip oldukları konak, bir süre sadece trahomalı öğrencilerin alındığı ilkokula dönüştürülmüş ve adına da dönemin Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü'nün adı verilerek İsmetpaşa Trahomalılar Mektebi olarak adlandırılmıştır. Daha sonra ilköğretim okulu, ipek böcekçiliği ve dokumacılığın yapıldığı bir alana dönüştürülmüştür.[7] 1970'lerden sonra terk edilmiş durumda olan konak 1998 yılında Ahmet Cemil Paşa ailesinin talebi üzerine Çekül Vakfı tarafından ilk rölöve çalışması başlatılmış ancak sonuçlanamamıştır.[7] 2010-2012 yıllarında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Diyarbakır İl Özel İdaresi tarafından konağın varisleriyle anlaşılıp kent müzesine dönüştürülmesine karar verilmiş ve 2013 yılında rölöve, restitüsyon ve restorasyon süreci tamamlanmıştır.[7][8] Yaklaşık 3 yıl süren restorasyon çalışmalarından sonra konak, tarih ve kültür müzesi olarak 2014 yılında açılmış ve restorasyon yaklaşık 5,5 milyon liraya mal olmuştur.[1][9]
Koleksiyon
değiştirMüze kurulurken 1.500 kayıtlı envantere ulaşılmıştır. Tasnif edilen bu eserler, müze bünyesindeki kiosklarda ve panolarda sergilenmektedir. Müzede; İnançlar İnanışlar, Diyarbakır Halkları ve Kültürleri, Diyarbakır'da Yemek ve Mutfak Kültürü, Su ve Yaşam, Cemil Paşa Ailesi Özel Koleksiyon, Diyarbakır'da Eğitim, Diyarbakır Müziği ve Halk Dansları, Diyarbakır'da Sözlü Kültür, Çağdaş Sanatlar, Dil ve Yazılı Kültür, Diyarbakır'da Kent Yaşamı, Diyarbakır'da Üretim ve Ticaret, Diyarbakır'da Tarım Kültürü, Diyarbakır'da Hayvancılık Kültürü, Diyarbakır'da Olaylar ve İnsanlar, Diyarbakır'da Kent Gelişimi, Kentin Panoraması, Eğitim ve Proje Geliştirme Alanı şeklinde 18 bölüm bulunmaktadır.[1]
Erişilebilirlik
değiştirMüzede yer alan tüm eserler dijital ortama taşınmış olup her bir eserin üzerinde bulunan QR kod ile ilgili eser hakkında bilgilere ulaşılabilmektedir.
- Özel
- ^ a b Diyarbakır, Hatice Kamer. "Diyarbakır: Cemil Paşa Konağı'da 'tarihi onarmak'". BBC News Türkçe. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020.
- ^ "Cemil Paşa Konağı Kent Müzesi". 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "/diyarbakir.org.tr". 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.
- ^ a b c d e Özçelik 2011, s. 39.
- ^ Aksu 2017, s. 166.
- ^ "Geçmişin İzlerinin Diyarbakır Konaklarına Yansıması: Cemilpaşa Konağı Örneği". 4 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2024.
- ^ a b c d Aksu 2017, s. 167.
- ^ Değirmenci, Bircan. "Sürgün, Yorgun, Kaygılı ve Kırgın Konak: Cemilpaşa Konağı". Bianet. 16 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020.
- ^ "Tarihi Cemil Paşa Konağı Hizmete Açıldı". Haberler.com. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020.
5.https://diyarbakir.org.tr/mekan/cemil-pasa-konagi-kent-muzesi/
- Genel
- Özçelik, Metin (2011). DİYARBAKIR MERKEZ MADDİ KÜLTÜR VARLIKLARI. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
- Aksu, Recep (2017). DİYARBAKIR VE ÇEVRESİNDE KÜLTÜR TURİZMİ. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.