Vikipedi

Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Türkiye)

Türkiye cumhurbaşkanının resmî çalışma yeri
Başlığın diğer anlamı için Cumhurbaşkanlığı Külliyesi sayfasına bakınız.

Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Türkiye'nin başkenti Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği arazisinde, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nin içinde bulunan Türkiye cumhurbaşkanının çalışma binalarıdır. Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarında inşa edilmesine atıfla Ak Saray[1] ya da Başkanlık Sarayı olarak da anılır.[2]

Cumhurbaşkanlığı Sarayı
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı forsu
Cumhurbaşkanlığı Sarayı, 2022
Harita
Genel bilgiler
Mimari tarzSelçuklu · Osmanlı
KonumAtatürk Orman Çiftliği
Beştepe, Ankara
Koordinatlar39°55′52″K 32°47′56″D / 39.93111°K 32.79889°D / 39.93111; 32.79889
Mevcut kullananTürkiye cumhurbaşkanı
Başlama2012
Tamamlanma2014
Açılış29 Ekim 2014
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Şefik Birkiye
Resmî site

Tarihçe

değiştir

İnşaatı ve davalar

değiştir

Saray başlangıçta ülkenin başbakanları için yeni bir merkez olarak tasarlandı. Türkiye'den çeşitli teklifler hazırlandı ancak proje Şefik Birkiye'ye verildi.[3] 2013'te inşasına başlandı.[4][5] TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, yeşil alan olan Atatürk Orman Çiftliği'nin üzerinde bina yapılmasını takibe aldı ve ruhsat talebinde bulundu. Resmî yazıyla Büyükşehir Belediyesi ve Başbakanlık'tan istenen ruhsat üç ay sonra TOKİ tarafından gönderildi. Üzerinde proje müellifinin adı olmayan ruhsatın iptali için başvuru yapıldı.[6]

Ağustos 2013'te binanın kaba inşaatı sona erdi. Bağlantı yolları için 10.000 ağaç söküldü. Üç bloktan oluşacak ve toplam alanı 150 bin metrekare olan binada şunların olacağı açıklandı: Eksi ikinci katında Hükûmet Harekât Merkezi olacak. Çelik destekli özel beton kullanılacak olan merkez; bom­ba, fü­ze, kimyasal ve nük­le­er sal­dı­rı­la­ra kar­şı ko­ru­nak­lı ola­cak ve 24 sa­at ke­sin­ti­siz ile­ti­şi­m sağ­la­na­cak. Bu merkezde, kriz du­ru­mun­da ko­mu­tan­la­r, bakan­lık­la­r ve il­gi­li bi­rim­le­ri toplanabilecek. Yerleşke içinde bir de helikopter pisti bulunacak.[7]

Danıştay, 4 Mart 2014 tarihinde binanın inşaatı için durdurma kararı verdi.[8]

10 Ağustos 2014'te Recep Tayyip Erdoğan'ın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından binanın cumhurbaşkanlığına tahsis edileceği duyuruldu.[9][10] Çankaya Köşkü ise yeni başbakanlık merkezi olarak değiştirildi. Çankaya, ülke kurulduğundan bu yana cumhurbaşkanları için sembolik bir merkez olduğu için bu olay, tarihî bir değişiklik olarak görüldü.[11]

2015 yılında, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, sit alanına saray yapılmasının önünü açan Koruma Kurulunun ilke kararını oy birliğiyle reddetti. Söz konusu kararda "Tarihî sit alanlarının doğal yapısıyla birlikte korunması gerektiğinden bu alanlarda bitki örtüsünü, topografik yapıyı, silüet etkisini bozabilecek, tahribata yönelik inşai ve fiziki müdahale yasağı getirilmiştir." dendi.[12]

Mimari tarzı

değiştir
 
Sarayın 2014 yılına ait bir fotoğrafı

Binanın tarzı Osmanlı-Selçuklu olarak belirtildi. Mimar Doğan Hasol, sarayın Selçuklu'yu yansıtacak bir özelliği olmadığını belirtti: "Niçin Selçuklu, niçin Osmanlı, niçin taklit? Selçuklu’dan ayakta kalmış, örnek oluşturabilecek saray yok; Osmanlı’nın ise hangi sarayını taklit ediyorsunuz? Topkapı’yı mı, Dolmabahçe’yi mi, Beylerbeyi’ni mi? Asıl soru: Niçin taklit ediyorsunuz? Sanatın her dalında olduğu gibi mimarlıkta da taklit kabul edilemez. Mimarın görevi, çağdaş teknolojinin sağladığı olanaklarla çağdaş ihtiyaçlara uygun, yenilikçi, özgün eser ortaya koymaktır. Oysa bugün iktidar, tarihselci özentiyle bir mimarlık üslubu yaratma peşinde. Kamu kesimi, olabilirmiş gibi, Selçuklu-Osmanlı senteziyle yapılar üretmeye zorluyor mimarları. (...) Geriye bakıp, tarihten formlar aktarmaya yeltenen ideolojik yaklaşımlar özellikle baskıcı rejimler döneminde birçok ülkede defalarca denenmiştir. Örneğin Hitler Almanya'sında, Mussolini İtalya'sında, Stalin dönemi Sovyetler Birliği’nde..."[13]

Maliyeti

değiştir

Kasım 2014'te binanın maliyeti 1.370.000.000 Türk lirası olarak açıklandı.[14]

Oda sayısı

değiştir
 
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin ile çalışma ofisinde, Eylül 2017

Basında 1.000 odalı saray olarak yer alması üzerine Erdoğan, sarayda 1150 oda olduğunu ve "itibardan tasarruf olamayacağını" belirtti.[15] Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan sarayın 2250 oda ile dünya şampiyonu olduğunu ileri sürdü.[16]

Giderleri

değiştir

Mimarlar Odası, yüksek maliyeti nedeniyle de eleştirilen Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın elektrik, su, doğal gaz, ısıtma, soğutma, temizlik, peyzaj giderlerinin aylık en az 21 milyon TL olduğunu öne sürdü.[17] Saray giderleri bir Sayıştay raporunda da belgelendi.[18]

Cumhuriyet Halk Partisi Ankara Milletvekili Murat Emir, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz'ın bütçe görüşmelerinde Meclis'in saatlik çalışma maliyetini söz konusu etmesine tepki olarak Saray'ın maliyetini meclise taşıdı: "Milletin iradesinin yansıdığı Meclis'in bir saatlik çalışmasının 600 bin TL olduğunu ifade ederek, son vermeyi amaçladıkları parlamenter sistemi bu yolla tartışmaya açmak, Meclis'i değersizleştirmek istemiştir. (...) TBMM'de, Bakan Yılmaz'ın da içinde bulunduğu milletin seçtiği 550 milletvekilinin görev yaptığı ve Yılmaz'ın çıkardığı 600 bin TL'yi böldüğümüzde vekil başına saatlik bin 90 lira düştüğüdür." Cumhurbaşkanlığı için bu yıl 434 milyon TL'lik bütçe ayrıldığını, güne bölündüğünde ise sarayın günlük maliyetinin 1 milyon 189 bin TL, 8 saat mesai esas alındığında saatlik maliyetin 148 bin 630 TL olduğunu söyleyen Emir, "Bir vekil için saatlik bin 90 TL harcama yapılıyorken, Recep Tayyip Erdoğan için saatlik harcama miktarı 148 bin 630 TL. Yani Recep Tayip Erdoğan yaklaşık 148 vekile denk geliyor" dedi.[19]

Olaylar

değiştir

Resmî olarak 29 Ekim 2014'te, ülkenin 91. kuruluş yıl dönümünü anmak için düzenlenen Cumhuriyet Bayramı resepsiyonda açılışının yapılacağı açıklanmış ancak bazı davetli katılımcıların etkinliği boykot edeceğini açıklaması[kaynak belirtilmeli] ve Ermenek maden kazasının gerçekleşmesi yüzünden açılış resepsiyonu iptal edilmiştir.[20]

15 Temmuz 2016'yı 16 Temmuz 2016'ya bağlayan gece askerî darbe girişimi sırasında saray çevresi darbeyi gerçekleştirmeye çalışanlar tarafından birkaç kez bombalandı. [kaynak belirtilmeli]

Eleştiriler

değiştir

Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği'nin yaklaşık 50 dönümü kullanılarak inşa edilen ve başlarda Ak Saray olarak adlandırılan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın inşası yüzünden birçok eleştiri topladı.[1] Bir sit alanı olarak korunan Atatürk Orman Çiftliği'nde inşaat yasağı bulunduğu için sarayın inşasının durdurulmasına dair çeşitli mahkeme kararları çıksa da inşaat tamamlandı.[21] Muhalefet, bunu hukukun üstünlüğünün açıkça ihlal edilmesi olarak değerlendirdi.[22] Proje; inşaat sürecinde yolsuzluk, yaban hayatına zarar verilmesi ve yeni yollar yapılması için çiftlikteki hayvanat bahçesinin tahribi gibi konularda sert eleştirilere ve iddialara maruz kaldı.[23] Ayrıca inşasını yasa dışı olarak değerlendiren muhalifler tarafından 'Kaç-Ak Saray' (Kaçak Saray) olarak adlandırıldı.[24]

Yaklaşık 1.150 odası olan ve maliyeti $350 milyon (€270 milyon) tutan saray, maden kazalarının ve işçi haklarının ülke gündemine hâkim olduğu bir süreçte ortaya çıkması ve kullanılmaya başlanması yüzünden büyük eleştirilere yol açtı.[25][26]

2015'te Mustafa Kemal Atatürk'ün mirası olan Atatürk Orman Çiftliği'nden 8 dönüm daha Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na verildi.[27][28]

Galeri

değiştir
  •  
    Toplantı odası

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Tim Arango (31 Ekim 2014). "Turkis Leader, Using Conflicts, Cements Power". The New York Times. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  2. ^ "Erdoğan'dan yeni Başbakanlık binasına ziyaret". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  3. ^ "Ak Saray'ın Mimarı". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  4. ^ "Cumhurbaşkanlığı Sarayı kapılarını açıyor". 3 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014. 
  5. ^ "Ak Saray". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  6. ^ "AOÇ Orman Genel Müdürlüğü Alanına Yapılacak Başbakanlık Hizmet Binası'nın Ruhsatı Ortaya Çıktı". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  7. ^ "Tayyip'in 'Başkanlık Sarayı' için!". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  8. ^ "Başbakanlık Sarayı'ndan sonra Meclis Kompleksi'ne de durdurma". Zaman. 15 Mart 2014. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  9. ^ "KÖŞK'e değil yeni 'saray'a taşınıyor". 7 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014. 
  10. ^ "29 Ekim resepsiyonu yeni Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda". 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  11. ^ "Artık 'Çankaya' yok, 'Beştepe' var..." 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  12. ^ "Danıştay bir kez daha tescilledi: Saray hâlâ kaçak!". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  13. ^ "Ankara'da Selçuklu Başkanlık Sarayı". 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  14. ^ "Saray+uçak 1.8 milyar TL". Hurriyet. 5 Kasım 2014. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2016. 
  15. ^ "Erdoğan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın oda sayısını açıkladı". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  16. ^ "Ak Saray, 2250 oda ile dünya şampiyonu". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  17. ^ "Kaçak Saray'ın aylık gideri 21 milyon TL". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  18. ^ "Saray para yutuyor". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  19. ^ "'Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın saatlik maliyeti 148 bin TL'". 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  20. ^ "29 Ekim resepsiyonu iptal". 30 Ekim 2014. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  21. ^ Christopher Cameron (1 Kasım 2014). "Turkish President drops $350m on new palace". The Real Deal: New York Real Estate News. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  22. ^ "Erdoğan'dan 'Kaç-Ak Saray' için yorum". Cumhuriyet. 1 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  23. ^ "Critical media block imposed on 'Ak Saray' amid opening graft concerns". Today's Zaman. 29 Ekim 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  24. ^ "Kaç-Ak Saray'a mehterli tanıtım". Cumhuriyet. 31 Ekim 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  25. ^ "'Ak-Saray' Alman basınında". Zaman. 30 Ekim 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  26. ^ Kadri Gursel (17 Eylül 2014). "Erdogan's $350m presidential palace". Al-Monitor. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  27. ^ "Atatürk Orman Çiftliği'nden 'Ak Saray'a 8 dönüm daha verildi!". T24. 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  28. ^ KOÇ/ANKARA, Mert Gökhan. "Atatürk Orman Çiftliği'nden Saray'a 8 dönüm daha verildi". Hürriyet. 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
  • Kaçak Saray. Gökçe Bolat, Tezcan Karakuş Candan, Ali Hakkan, Kırmızı Kedi Yayınları

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Presidential Palace of Turkey ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cumhurbaşkanlığı_Sarayı_(Türkiye)&oldid=33921043" sayfasından alınmıştır