Vikipedi

Recep Tayyip Erdoğan

12. Türkiye cumhurbaşkanı (2014–görevde)

Recep Tayyip Erdoğan (d. 26 Şubat 1954, İstanbul), Türk siyasetçi, Türkiye Cumhuriyeti'nin 12. ve şu anki Cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi'nin genel başkanıdır. Daha önce 1994-1998 yılları arasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve 2003-2014 yılları arasında Türkiye başbakanı olarak görev yapmıştır. Cumhurbaşkanını halkın seçmesi referandumu sonrası 2014'te ilk defa doğrudan halk oyuyla Cumhurbaşkanı olmuştur. 2018'de ikinci defa ve son kez 2023'te üçüncü defa Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Ocak 2024'te Erdoğan
12. Türkiye Cumhurbaşkanı
Görevde
Makama geliş
28 Ağustos 2014
(10 yıl, 118 gün)
Başbakan Ahmet Davutoğlu
(2014-2016)
Binali Yıldırım (2016-2018)
Yardımcı Fuat Oktay (2018-2023)
Cevdet Yılmaz (2023-günümüz)
Yerine geldiği Abdullah Gül
25. Türkiye Başbakanı
Görev süresi
14 Mart 2003 - 28 Ağustos 2014
(11 yıl, 155 gün)
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer
(2000-2007)
Abdullah Gül (2007-2014)
Yardımcı
I. Kabine
(2003-2007)
II. Kabine
(2007-2011)
III. Kabine
(2011-2014)
Yerine geldiği Abdullah Gül
Yerine gelen Ahmet Davutoğlu
Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkanı
Görevde
Makama geliş
21 Mayıs 2017
(7 yıl, 217 gün)
Başkan Yardımcısı Efkan Ala
(2023-Günümüz)
Mustafa Elitaş
(2023-Günümüz)
Yerine geldiği Binali Yıldırım
Görev süresi
14 Ağustos 2001 - 27 Ağustos 2014
(13 yıl, 13 gün)
Yardımcı Mehmet Ali Şahin
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Yerine gelen Ahmet Davutoğlu
İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı
Görev süresi
27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998
(4 yıl, 224 gün)
Yerine geldiği Nurettin Sözen
Yerine gelen Ali Müfit Gürtuna
Türkiye Büyük Millet Meclisi
22, 23 ve 24. dönem milletvekili
Görev süresi
11 Mart 2003[1] - 28 Ağustos 2014
(11 yıl, 170 gün)
Seçim bölgesi 2003 - Siirt
2007 - İstanbul (I)
2011 - İstanbul (I)
Türk Devletleri Teşkilatı dönem başkanı
Görev süresi
12 Kasım 2021 - 11 Kasım 2022
(364 gün)
Yerine geldiği İlham Aliyev
Yerine gelen Şevket Mirziyoyev
Görev süresi
28 Ağustos 2014 - 11 Eylül 2015
(1 yıl, 14 gün)
Yerine geldiği Abdullah Gül
Yerine gelen Nursultan Nazarbayev
Kişisel bilgiler
Doğum Recep Tayyip Erdoğan
26 Şubat 1954 (70 yaşında)
Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Milliyeti Türk
Partisi Millî Selamet Partisi
(1975-1981)
Refah Partisi
(1983-1998)
Fazilet Partisi
(1998-2001)
Bağımsız
(2014-2017)
Adalet ve Kalkınma Partisi
(2001-2014, 2017-günümüz)
Diğer siyasi
bağlantıları 		Cumhur İttifakı
(2018-günümüz)
Evlilik(ler)
Emine Erdoğan (e. 1978)
Çocuk(lar) Ahmet Burak Erdoğan
(d. 1979)
Bilal Erdoğan (d. 1981)
Esra Erdoğan (d. 1983)
Sümeyye Erdoğan
(d. 1985)
Yaşadığı yer Kavacık Subayevleri, Keçiören, Ankara[2]
(2002-2014)
Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Ankara
(2014-günümüz)
Bitirdiği okul
Mesleği Siyasetçi
Hükûmeti 59, 60, 61, 66. ve 67. hükûmetler
Dini İslam
Ödülleri Tam liste
İmzası
Takma adı

1994 ve 1998 yılları arasında Refah Partisi'nden İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı görevini yürüttü. Kurucuları arasında yer aldığı Adalet ve Kalkınma Partisi'nin Ağustos 2014'e kadar 13 yıl boyunca genel başkanlığı görevini sürdürdü, 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu sonrası tekrar Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkanı oldu. Genel başkanlığını yaptığı günden 2024'e dek katıldığı seçimlerin tamamında partisi, birinci parti olmuş ve katıldığı beş genel seçimin üçünde (2002, 2007 ve 2011) tek başına iktidar olmuştur.[6]

1976 yılında Millî Selamet Partisi Beyoğlu gençlik kolu başkanlığına ve aynı yıl İstanbul il gençlik kolları başkanlığına seçilen Erdoğan, Aksaray İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu'ndan 1981 yılında mezun oldu. Millî Selamet Partisi'nin 1981'de kapatılması sonrasında, 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasi hayatına devam etti. 1986 milletvekili ara seçimlerinde milletvekili, 1989 yerel seçimlerinde ise Beyoğlu belediye başkanı adayı olarak seçimlere girse de her iki seçimde de seçilemedi. Milletvekili adayı olduğu 1991 genel seçimlerinde ise milletvekili olmasına rağmen tercihli oy sistemi sebebiyle Yüksek Seçim Kurulu milletvekilliğini iptal etti. 1994 yerel seçimlerinde elde ettiği %25,19'luk oy oranı ile İstanbul büyükşehir belediye başkanı seçildi. 6 Aralık 1997'de Siirt'te düzenlenen bir açık hava toplantısı sırasında topluluğa yaptığı konuşmada kullandığı ifadeler sebebiyle "halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği" gerekçesiyle kendisine açılan dava sonucunda 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. Belediye başkanlığı görevinden ayrılarak 26 Mart 1999'da girdiği cezaevinde dört ay on gün kaldıktan sonra 24 Temmuz 1999'da tahliye edildi.

14 Ağustos 2001'de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kurucuları arasında yer aldı ve partinin genel başkanlığına seçildi. Parti, girdiği ilk seçimler olan 2002 genel seçimlerinde %34,43'lük oy oranı ile Abdullah Gül'ün başbakanlığında 58. hükûmeti kurarken, siyasi yasağı süren Erdoğan seçimlere girememişti. Siyasi yasağının kaldırılması için Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan yasa değişikliği talebinin uygulamaya girmesiyle siyasi yasağı kalktı. 9 Mart 2003'te gerçekleştirilen ara seçimlerde Siirt milletvekili olarak meclise girdi. Başbakan Gül'ün istifasını sunmasıyla, 14 Mart 2003'te başbakanlık görevine geldi. Genel başkanlığını yürüttüğü Adalet ve Kalkınma Partisi, 2007 genel seçimlerinde oyların %46,58, 2011 genel seçimlerinde ise oyların %49,83'ünü alarak Erdoğan'ın Başbakanlığı'nda sırasıyla 60. ve 61. hükûmetleri kurdu. Sonraki süreçte yapılan genel seçimlerde partisi 2018'de %42,56,[7] 2023'te ise %35,62[8][9] oy alarak en yüksek milletvekili sayısına ulaştı. Parti ayrıca, oyların %41,67'sini aldığı 2004 yerel seçimleri, oyların %38,39'unu aldığı 2009 yerel seçimleri, oyların %43,40'ını aldığı 2014 yerel seçimlerinde ve oyların %42,56'sını aldığı 2019 yerel seçimlerinde[10] de en çok oy toplamayı başaran parti konumundaydı. 2007 anayasa değişikliği referandumu sonrasında anayasada yapılan değişiklikle birlikte cumhurbaşkanının ilk defa doğrudan halk oyuyla seçilmesinin önü açılırken, adaylığını koyduğu 10 Ağustos 2014'te yapılan seçimlerde aldığı %51,79'luk oy oranıyla Cumhurbaşkanı seçildi ve başbakanlık ile partisindeki görevinden ayrılarak cumhurbaşkanlığı görevine 28 Ağustos 2014'te başladı. 2018 cumhurbaşkanlığı seçiminde oyların %52,59'unu aldı ve ikinci kez Cumhurbaşkanı seçildi.[11] 2023 cumhurbaşkanlığı seçiminde de oyların %52,18'ini alarak üçüncü kez Cumhurbaşkanı seçildi.[12] 3 Haziran 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde yapılan göreve başlama töreni sonrasında görevine başladı.[13]

İlk yılları ve eğitimi

Recep Tayyip Erdoğan'ın babası Ahmet Erdoğan, Bakatalı Tayyip olarak da bilinen Tayyip Efendi'nin oğluydu.[14][15] Recep Tayyip Erdoğan'ın 11 Ağustos 2004'teki Gürcistan ziyaretinden birkaç ay sonra çıkan haberlerde kendisinin bu ziyaret sırasında "Ben de Gürcü'yüm, ailemiz Batum'dan Rize'ye göç etmiş bir Gürcü ailesidir." dese de,[16] 2007'de NTV'de katıldığı bir programda Türk olduğunu söyledi.[17] OdaTV, 2009'da yayınladığı habere göre dedesinin taşıdığı Bakatalı lakabının, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesine bağlı Bagata köyü olduğu öne sürülmektedir.[18] Murat Ümit Hiçyılmaz, Güneysu Seyahatnamesi adlı kitabında, arşiv kayıtlarına göre Erdoğan'ın ailesinin 450-500 yıldır Yüksekköy köyünde yaşamakta olduğu ve kökenleri Orta Asya'ya dayanan ailenin Kafkasya üzerinden bölgeye geldiği ifade edilmektedir.[19] Doğum tarihi net olarak bilinmeyen Ahmet Erdoğan'ın mezar taşında 1321 (Rumi takvime göre 1905-1906) yazarken, kimlik bilgilerinde 1905 yazmaktadır.[20] Güneysu'dayken Havuli ile gerçekleşen ilk evliliğinden Mehmet (1926-1988) ve Hasan (1929-2006) isimli iki erkek çocuğu olan Ahmet Erdoğan, bir süre sonra İstanbul'a yerleşirken eşini ve çocuklarını Güneysu'da bıraktı.[20] İstanbul'a geldikten bir süre sonra Şirket-i Hayriye'ye girdi ve kıyı kaptanı olarak çalışmaya başladı.[14] Havuli ile olan evliliği devam ederken, Mehmet ile Havva'nın kızı Tenzile Mutlu'dan (1924-2011) Recep Tayyip, Mustafa (d. 1958) ve Vesile (d. 1965) adlı üç çocuğu oldu.[14][21][22] Havuli 1980'de vefat edince Ahmet Erdoğan ile Tenzile Mutlu arasında resmî nikâh yapıldı.[23][24] 26 Şubat 1954'te İstanbul'un Beyoğlu ilçesi Kasımpaşa semtinde doğan Recep Tayyip Erdoğan,[25][26] Tayyip adını dedesinden, Recep adını ise doğduğu günün Hicrî takvime göre Recep ayına denk gelmesinden dolayı aldığı belirtilmiştir.

Kendisiyle yapılan bir röportajda çocukluk döneminde simit ve su sattığını ifade eden Erdoğan,[27] kendisi hakkında hazırlanan Usta'nın Hikâyesi belgeselinde ise çocukluğunda yaz aylarında gittiği Rize'de çay ve fındık topladığını aktarmıştı.[28] İlkokul eğitimini aldığı Kasımpaşa'daki Piyalepaşa İlkokulundan 1965'te, lise eğitimini aldığı ve yatılı olarak okuduğu Fatih'teki İstanbul İmam Hatip Lisesinden ise 1973'te mezun oldu.[25][29] 2017 yılında okuduğu liseye adı verildi. İstanbul İmam Hatip Lisesinde okuduğu dönemde Camialtıspor'da amatör olarak futbol oynadı.[30] İmam hatip mezunlarının üniversiteye girme konusunda uygulanan kısıtlamalar nedeniyle liseyi dışarıdan bitirme sınavlarına girerek fark derslerini verdi ve 1973 Ekim'inde Eyüp Lisesinden mezun olarak ikinci bir lise diploması aldı.[31][32][33] Aynı yıl, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı Aksaray Yüksek Ticaret Okuluna girdi.[34] Temmuz 1974'te İETT'de geçici işçi statüsüyle işe alınırken, kurumun futbol takımında da futbolculuk yapmaya devam etti.[35] 18 Haziran 1981 tarihli istifa mektubuyla İETT'deki görevinden ayrıldı.[36][37] Bu dönemden sonra bir süre amatör takımlardan Erokspor'da futbol oynadı.[36] 1977-1978 eğitim-öğretim döneminde İstanbul İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi bünyesindeki yüksekokullar İstanbul İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi, Ticarî Bilimler Fakültesi adı altında birleştirilirken, Erdoğan Şubat 1981'de buradan mezun oldu.[38][39][40] Bu kurum daha sonraları, 1982 Temmuz'unda kurulan Marmara Üniversitesine bağlanarak Marmara Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi adını alırken, Erdoğan'ın diploması da bu kurumdandır.[39][40]

Erken siyasi kariyeri

Ana madde: Recep Tayyip Erdoğan'ın ilk yılları ve kariyeri

Lise yıllarında Millî Türk Talebe Birliği'ne girdi.[14][36] 1975'te Millî Selamet Partisi (MSP) Beyoğlu gençlik kolu başkanlığına, 1976 yılında ise MSP İstanbul il gençlik kolları başkanlığına seçildi.[41][42] MSP'nin 12 Eylül Darbesi sonrasında kapatılmasına kadar bu görevini sürdürdü.[43][44] 1982 Mart'ında zorunlu askerlik görevini yerine getirmek üzere silah altına alındı.[44] Dört aylık acemiliğini İstanbul'un Tuzla ilçesindeki Tuzla Yedek Subay Piyade Okulu'nda yapmasının ardından, kıta hizmetini Kâğıthane'deki 3. Kolordu 6. Piyade Tümeni 77. Piyade Alayı Karargâh Servis Bölüğü'nde kantinlerin idaresinden sorumlu subay olarak gerçekleştirdi.[45][46][47]

19 Haziran 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasete geri döndü ve 1984 yılında Beyoğlu ilçe başkanı oldu.[48] Ertesi yıl düzenlenen genel kongrede merkez karar ve yürütme kurulu üyesi seçilirken, aynı yıl partinin İstanbul il başkanlığına getirildi.[48] 28 Eylül 1986'daki milletvekili ara seçimlerine Refah Partisi'nin İstanbul adayı olarak girse de seçilemedi.[49] 26 Mart 1989'daki yerel seçimlerde Beyoğlu belediye başkan adayı oldu.[49] %22,83 oranında oy toplayan Erdoğan, %29,29 oranında oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti adayı Hüseyin Aslan'ın gerisinde kalarak belediye başkanı seçilemedi.[50] Sonuç birleştirme tutanaklarında usulsüzlük olduğunu öne sürerek seçim sonuçlarına itiraz eden Erdoğan, İlçe Seçim Kurulu Başkanı 2. Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi Nazmi Özcan'a hakaret ettiği gerekçesiyle Özcan tarafından mahkemeye verildi ve 18 aydan 2 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılandı.[51] Beyoğlu 1. Asliye Ceza Mahkemesinde görülen davanın duruşmalarına katılmayan Erdoğan hakkında gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı.[51] Yaklaşık bir ay sonra, 27 Nisan günü tutuklandı ve bir hafta kadar Bayrampaşa Cezaevi'nde kaldıktan sonra 500 bin lira kefaletle serbest bırakıldı.[52] Mahkeme ise kendisini "hakime hakaret" suçundan altı ay hapis ve 20 bin lira para cezasına çarptırsa da, Türk Ceza Kanunu'nun 72. maddesi gereğince hapis cezası tecil edilerek 920 bin liralık para cezasına çevrildi.[52]

20 Ekim 1991'deki genel seçimlerine Refah Partisi'nin İstanbul 6. bölge 1. sıradan adayı olarak girdi.[53] Seçimlere Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi ile ittifak yaparak giren Refah Partisi,[54] İstanbul'dan %16,73 oranında oy aldı. 19. dönem milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine giren Erdoğan, ilk kez uygulanan seçmenlerin parti milletvekillerini sıralamaya bakmadan tercih edebildiği tercihli oy sisteminde seçmenlerin tercihini ikinci sıradaki aday Mustafa Baş'tan yana kullanması sebebiyle, sonuçların belli olmasından birkaç gün sonra Erdoğan'ın milletvekilliği Baş'a geçti.[55] Sandıklardan Erdoğan'a yaklaşık 9 bin tercihli oy çıkarken, Baş'a yaklaşık 13 bin oy çıkmıştı.[55]

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (1994-98)

27 Mart 1994'teki yerel seçimlerde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı adaylığı için Refah Partisi; Erdoğan, Ali Coşkun, Nevzat Yalçıntaş, Temel Karamollaoğlu ve Veysel Eroğlu için kamuoyu araştırması yaptırmıştı.[56] 15 Ocak 1994 günü parti başkanı Necmettin Erbakan tarafından Erdoğan'ın İstanbul büyükşehir belediye başkanı adayı olacağı açıklandı.[57] Seçimlerde Erdoğan %25,19 oy oranı alarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı seçildi.[58] Belediye başkanlığı döneminde 4 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirdi. Kentin trafik ve ulaşım açmazına karşı 50'den fazla köprü, geçit ve çevre yolu inşa edildi.[59]

Başkanlık dönemine ilişkin olarak 18 dosyadan İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde dava açıldı. Bunlardan bazıları AKBİL Skandalı,[60] İSFALT,[61] İSTAÇ ve İDO[62] ile ilgili yolsuzluk davalarıdır. Bu davalar, milletvekili olduğunda dokunulmazlığı nedeniyle dokunulmazlığı süresince donduruldu.

Hapis dönemi

 
ile ilgili metin bulabilirsiniz.

6 Aralık 1997'de Siirt'te düzenlenen bir açık hava toplantısı sırasında topluluğa yaptığı konuşmada, Ziya Gökalp'ın 1912 yılında Balkan Savaşı'ndaki Türk askerler için yazdığı "Asker Duası" adlı şiirinin sonradan değiştirilmiş bir sürümünden bir dörtlük okudu.[63][64] Erdoğan'ın okuduğu dörtlük: "Minareler süngü, kubbeler miğfer, camiler kışlamız, mü'minler asker". Okuduğu dörtlüğün bu şekliyle Gökalp'e ait olduğunu belirten Erdoğan, konuyla ilgili olarak "konuşmamın bütünü incelendiğinde millî birlik ve beraberlik mesajım verildiği görülür" demişti.[65] Daha sonraları Erdoğan'ın okuduğu sürümün, Türk Standardları Enstitüsü'nün 1994'te çıkarttığı Türk ve Türklük kitabında bulunduğu ortaya çıktı ancak kim tarafından değiştirildiği anlaşılamadı.[63]

Konuşmayla ilgili olarak bir inceleme başlatıldı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, Erdoğan'ın konuşmasının yer aldığı görüntüleri inceledikten sonra, Refah Partisi'nin kapatılması istemiyle açılan davayı görüşen Anayasa Mahkemesi Başkanlığına iletti.[66] Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcılığı, Erdoğan hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 312/2 maddesine göre "halkı din ve ırk farkı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etmek" suçlamasıyla hazırladığı iddianamesini 12 Şubat 1998'de tamamladı.[67] Bir yıldan üç yıla kadar hapis istemiyle dava açılan Erdoğan'ın yargılanmasına 31 Mart 1998 günü başlandı.[68] 21 Nisan 1998'de sonuçlanan dava, Erdoğan'ın iddianamede bahsedilen suçu işlemesiyle sonuçlandı ve Erdoğan'a bir yıl hapis ile 860 bin TL ağır para cezası verildi. Daha sonra kendisini duruşmadaki hâli ve tavrı göz önüne alınarak cezası 10 ay hapis ve 176 milyon 666 bin 666 TL para cezasına çevrildi.[69] 3 Haziran'da açıklanan gerekçeli karara göre Erdoğan, "Siirt'te yaptığı konuşmayla dindar ve dindar olmayan diye bölünen kesimler arasındaki gerginliği canlı tutmayı amaçlamaktaydı. "Bunları inanç birliği maksadıyla söyledim" şeklindeki ifadesinin inandırıcı bulunmadığı belirtilirken, "Benim referansım İslam'dır" diyerek topluluğu inanan ve inanmayan olarak ayırdığı belirtildi. "Cezanın ertelenmesine yer olmadığı" ibaresinin de yer aldığı kararın bir aykırı oya karşılık oy çokluğuyla alındığı ve Yargıtay'a başvurulabileceği kaydedildi.[70] Mahkemenin aldığı karar 23 Eylül'de Yargıtay 8. Ceza Dairesi tarafından, bire karşı dört oyla onaylandı.[71] Kararın ardından kendisine siyasi yasak getirilen Erdoğan, herhangi bir partiyle birlikte veya bağımsız olarak herhangi bir seçime katılamayacaktı.[71] 25 Eylül'de Yargıtay tarafından açıklanan gerekçeli kararda Erdoğan'ın söylemlerinin "savaş çağrısı" niteliği taşıdığı belirtilmekteydi.[72] Ceza infaz yasası gereği hapis cezası 4 ay 10 güne inerken, çeşitli ertelemeler sonrasında İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı görevini bırakarak 26 Mart 1999 günü Kırklareli'nin Pınarhisar ilçesindeki Pınarhisar Cezaevi'ne girdi.[73][74][75] 24 Temmuz 1999'da ceza süresini tamamlayarak cezaevinden tahliye edildi.[76]

Siyasi yasaklı olduğu dönem

 
Parti lideri Erdoğan'ın Romano Prodi ve Günter Verheugen ile Brüksel'de görüşmesi, 2002

Fazilet Partisi'nin, Anayasa Mahkemesi tarafından daimi kapatılmasının ardından, bağımsız kalan milletvekilleri, yeni parti kurma çalışmalarını "gelenekçiler" ve "yenilikçiler" olarak adlandırılan iki kanattan sürdürdü. "Millî Görüş" olarak adlandırılan kanat, Recai Kutan'ın genel başkanlığında 20 Temmuz 2001'de Saadet Partisi'ni kurarken, "değişimci" kanat da, Tayyip Erdoğan liderliğinde 14 Ağustos 2001'de, Adalet ve Kalkınma Partisi'ni kurdu ve Tayyip Erdoğan, parti genel başkanlığına seçildi.[77] Erdoğan "Biz gömleğimizi değiştirdik" ifadesiyle muhafazakarlardan büyük tepki aldı.[78] Kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi, 3 Kasım 2002 seçimlerinde kayıtlı 41.291.568 seçmenin oy kullanan 32.652.702 kişisi içinden 10.770.704 adet oy alarak %34,28 ile birinci parti oldu.[79][80]

Erdoğan, siyasi yasağı bulunduğu için seçimlere giremedi ve milletvekili seçilemedi. Seçim sonrasındaki 58. Hükûmet, Abdullah Gül başbakanlığında kuruldu. Bu hükûmet döneminde Erdoğan'ın siyasi yasağının kaldırılması için Türkiye Büyük Millet Meclisine yasa teklifi sunuldu. Bu yasa değişikliği TBMM tarafından oy çokluğuyla kabul edilse de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer yasayı "öznel, somut ve kişisel" olduğu gerekçesiyle veto etti. Daha sonra aynı yasa değiştirilmeden mecliste tekrar kabul edildi ve Cumhurbaşkanı Sezer, yasa değişikliğini bu kez onayladı. Bu yasanın kabulüyle Erdoğan'ın milletvekili seçilmesi için yasal bir engel kalmadı. Seçimlerde Siirt milletvekili seçilen Fadıl Akgündüz'ün milletvekilliğinin düşürülmesinin ardından Siirt'teki seçimlerin tekrar edilmesi kararlaştırıldı. Seçimlerde Adalet ve Kalkınma Partisi'nin ilk sıradaki adayı Mervan Gül'ün adaylıktan çekilmesi ile Erdoğan partinin birinci adayı olarak Siirt seçimlerine girdi ve oyların %85'ini alarak kazandı.

Başbakanlığı (2003-2014)

Ana madde: Recep Tayyip Erdoğan'ın başbakanlığı
 
Başbakan Erdoğan, 2014 yılında İspanya Başbakanı Mariano Rajoy ile Başbakanlık'ta düzenlediği basın toplantısında

Erdoğan'ın milletvekili seçilmesinin ardından Başbakan Abdullah Gül, Erdoğan'ın başbakan olması için Cumhurbaşkanı Sezer'e istifasını sundu. Sezer bu kez hükûmeti kurma görevini Erdoğan'a verdi ve genel seçimlerden yaklaşık üç ay sonra Erdoğan başkanlığında 59. Hükûmet kuruldu. 22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan 2007 Türkiye genel seçimlerinde %46,6 oy alarak 341 milletvekili çıkaran Adalet ve Kalkınma Partisi, Recep Tayyip Erdoğan'ı başbakanlık koltuğuna ikinci kez taşıdı.[81] 12 Haziran 2011 tarihinde 2011 Türkiye genel seçimlerinde oy yüzdesini %49,83'e çıkarmış ve Türkiye genelinde 21.399.082 oy alarak toplamda 327 milletvekili ile üçüncü kez hükûmet kurma yetkisini kazanmıştır.[82]

Cumhurbaşkanlığı (2014-günümüz)

Ana maddeler: 2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi ve 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi
 
Erdoğan, Mahmud Abbas ve arkalarında 16 büyük Türk ülkesini temsil eden temsilcilerle (2015)

2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde seçilen Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresi 2014 yılında dolduğundan, 2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu gereği Türkiye'de ilk kez cumhurbaşkanı halk tarafından doğrudan seçilmiştir.[83] İlk turu 10 Ağustos 2014 tarihinde olacak bu seçim için Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi çatı adayı olarak Ekmeleddin İhsanoğlu'nu,[84] HDP ise Selahattin Demirtaş'ı adayları olarak belirlemiştir.[85] 1 Temmuz 2014 tarihinde AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve eski TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, AK Partili bütün milletvekillerinin imzası alınarak Cumhurbaşkanı adaylarının Recep Tayyip Erdoğan olduğunu açıkladı.[86] Erdoğan'ın açıklamadan sonra olan konuşmasında ilk defa kullanılan Erdoğan logosu, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama'nın 2008 ABD başkanlık seçimlerinde kullandığı logoya benzetilmiştir.[87][88] Seçim kampanyasında kullanılan slogan ''Milletin Adamı Erdoğan'' şeklinde oldu.[89] Seçimde Erdoğan %51,79 oy oranıyla birinci sırada, İhsanoğlu %38,44 oy oranıyla ikinci sırada ve Demirtaş %9,76 oy oranıyla üçüncü sırada yer aldı.

Erdoğan, 28 Ağustos 2014'te yemin etti ve Türkiye'nin 12. Cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Bıraktığı başbakanlık koltuğunu ise 29 Ağustos'ta yeni Başbakan Ahmet Davutoğlu doldurdu. %51,79 oranında oy aldığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aldığı oyun beklenenden az olduğu eleştirilerine "Peygamber efendimizi bile desteklemeyenler oldu. Bizi de %52 destekledi." diye cevap verdi.[90]

Cumhurbaşkanlığı Sarayı

Ana madde: Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Türkiye)
 
Ankara'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı, 2014

Erdoğan, Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği'nin yaklaşık 50 dönümü kullanılarak inşa edilen ve başlarda AK Saray olarak adlandırılan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın inşası yüzünden birçok eleştiri topladı.[91] Bir sit alanı olarak korunan Atatürk Orman Çiftliği'nde inşaat yasağı bulunduğu için sarayın inşasının durdurulmasına dair çeşitli mahkeme kararları çıksa da inşaat tamamlandı.[92] Muhalefet, bunu hukukun üstünlüğünün açıkça ihlal edilmesi olarak değerlendirdi.[93] Proje; inşaat sürecinde yolsuzluk, yaban hayatına zarar verilmesi ve yeni yollar yapılması için çiftlikteki hayvanat bahçesinin tahribi gibi konularda sert eleştirilere ve iddialara maruz kaldı.[94] Ayrıca inşasını yasa dışı olarak değerlendiren muhalifler tarafından 'Kaç-Ak Saray' olarak adlandırıldı.[95]

Saray başta ülkenin başbakanları için yeni bir merkez olarak tasarlandı. Ancak cumhurbaşkanlığı görevine başlaması üzerine Erdoğan, sarayın Cumhurbaşkanı tarafından Çankaya Köşkü yerine yeni merkez olarak kullanılacağını duyurdu. Çankaya Köşkü ise yeni başbakanlık merkezi olarak değiştirildi. Çankaya, ülke kurulduğundan bu yana cumhurbaşkanları için sembolik bir merkez olduğu için bu olay, tarihi bir değişiklik olarak görüldü. Yaklaşık 1.000 odası olan ve maliyeti $350 milyon €270 milyon tutan saray, maden kazalarının ve işçi haklarının ülke gündemine hâkim olduğu bir süreçte ortaya çıkması ve kullanılmaya başlanması yüzünden büyük eleştirilere yol açtı.[96][97]

29 Ekim 2014'te Erdoğan, ülkenin 91. kuruluş yıl dönümünü anmak için düzenlenen Cumhuriyet Bayramı resepsiyonunu Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda yaparak sarayın açılışını da resmen gerçekleştirmiş olacaktı ancak bazı davetli katılımcıların etkinliği boykot edeceğini açıklaması ve Ermenek maden kazasının gerçekleşmesi yüzünden resepsiyon iptal edildi.[98]

Davutoğlu ile ilişkileri

Ana madde: Ahmet Davutoğlu'nun istifa süreci

Kamuoyunda ilk olarak, Ocak 2015'te Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından açıklanan ancak hayata geçirilemeyen 'şeffaflık paketi' ve 17 Aralık yolsuzluk soruşturmasında adı geçen dört bakanın Yüce Divan'a gönderilmesi hususlarında Davutoğlu-Erdoğan arasında gerginlik çıktığı iddia edilmişti.[99] Mayıs 2016'da Pelikan dosyası adlı blog, ikili arasındaki gerginliği Erdoğan yanlısı bir bakış açısıyla detaylı bir şekilde maddelendirdi.[100] 4 Mayıs'ta Erdoğan ile Davutoğlu arasında yapılan görüşmeden kısa süre sonra AK Parti, olağanüstü kongre kararı alarak Davutoğlu'nun parti başkanlığına aday olmadığı bir kongre düzenledi[101][102] ve Davutoğlu başbakanlıktan çekilerek yerine Binali Yıldırım getirildi. Davutoğlu'nun Erdoğan ile görüşmesinin hemen sonrasında görevden çekilmesi muhalifler tarafından Erdoğan'ın Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na gönderme yapan "Saray Darbesi" tanımlamasıyla anıldı.[103][104][105]

Darbe girişimi

Ana madde: 2016 Türkiye askerî darbe girişimi

15 Temmuz 2016 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından askerî darbe girişimi gerçekleştirildi. Erdoğan, CNN Türk kanalında telefon ile gerçekleştirdiği görüntülü konuşmada darbecilere hiçbir şekilde imkân tanınmayacağını ifade ederek halkı darbeye tepki göstermek için sokağa çıkmaya davet etti. Çağrının ardından, Türkiye'nin birçok ilinde darbe karşıtı protesto gösterileri düzenlendi. 16 Temmuz sabahı, darbe girişimi bastırıldı ve askerler silahları ile birlikte teslim oldu.[106][107]

Darbe girişiminin bastırılması sonrası Erdoğan, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama'ya seslenerek Fethullah Gülen'in terör örgütü lideri sıfatıyla Türkiye'ye iade edilmesi çağrısında bulunarak yapının mensuplarının da kararlılıkla ve ivedilikle devlet kurumlarından temizleneceğini belirtti.[108][109]

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi

Darbe girişiminden sonraki süreçte yeni bir yönetim sistemi için Adalet ve Kalkınma Partisi ile Milliyetçi Hareket Partisi'nin beşte üç oy sayısı 330'u aşarak 339 oy toplayan anayasa değişikliği teklifi meclisten geçerek referandum kararı verildi.[110] Referandum sonucu %51,41 ile 'EVET' çıkınca Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne geçilmiş oldu.[111] Sonraki süreçte 2018'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimine Cumhur İttifakı adayı olarak giren Erdoğan, %52,59'luk oy ile ikinci kez Cumhurbaşkanı seçildi ve yeni sistemin ilk Cumhurbaşkanı olarak 66. Türkiye Hükûmeti'ni kurdu.[11] 2023 cumhurbaşkanlığı seçiminde de Cumhur İttifakı adayı olarak %52,18 oy ile üçüncü kez Cumhurbaşkanı seçildi ve 67. Türkiye Hükûmeti'ni kurdu.[112]

Olaylar

Suikast girişimleri

13 Eylül 2005 tarihinde Kütahya'da bulunan Erdoğan'ın minibüsüne ekmek arasına sakladığı bıçağı ile binmeye çalışan şahıs polis tarafından yakalanıp etkisiz hâle getirilmiştir. Üzerinde yapılan aramada mermi dolu bir poşet ve içi mermi ile dolu silah ele geçirilmiştir.[113] Silah üzerinde yapılan incelemede kuru sıkıdan bozma bir silah olduğu tespit edilmiştir. Sanığı eski MHP milletvekili Ali Güngör'ün isteği üzerine kızı Hatice Burcu Güngör savunmuştur.[114] 17 Kasım 2006'da sonuçlanan davada Mustafa Bağdat, 11 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.[115] Sonrasında Amerika'dan gönderilen bir e-posta ile bombalı araç kullanılarak yapılması planlanan bir saldırıdan daha bahsedilmiş ve bu suikast engellenmiştir. Bu saldırı o dönemin MİT çalışanları ve bazı Türk bilişim profesyonelleri tarafından detaylıca incelenmiştir.[116] 7 Şubat 2011'de Erdoğan'ın hastaneye kaldırması sırasında Adalet Bakanlığından MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ı arayarak çağırmışlardır. Fidan, Erdoğan'ın isteği üzerine adliyeye gitmemiştir.[117]

Tazminat

14 Ocak 2000 tarihinde Avustralya'nın Melbourne şehrinde yayın yapan SBS radyosuna verdiği mülakatta kendisini Abdullah Öcalan ile karşılaştıran bir kişiye "Sayın Öcalan şu an, düşüncelerinin değil, almış olduğu kellelerin hesabını veriyor. Bense düşüncelerimden dolayı 4 ay hapis yattım, aramızdaki fark çok büyük." şeklinde cevap verdi. Hayatını kaybedenlerden "kelle" diye söz etmesi ve Öcalan'a "sayın" demesi nedeniyle eleştirildi.[118] Şehit Anaları Derneği tarafından sembolik bir manevi tazminat davası açıldı. Davacıların avukatlığını Kemal Kerinçsiz'in yaptığı davada, İstanbul Kartal 2. Sulh Hukuk Mahkemesi Aralık 2007 tarihinde Erdoğan'ın 3 kuruş tazminat ödemesine karar verdi. Hâkim, kararında şehitlere kelle ve yasa dışı silahlı örgüt liderine sayın denmesinin dil sürçmesi olamayacağına hükmetti.[119][120] Erdoğan kararı temyiz etti. Yargıtay temyiz başvurusunu hem usulden, hem esastan inceledi ve mahkemenin kararını onadı.

Karikatür davaları

Ana madde: Dava konusu olmuş Recep Tayyip Erdoğan karikatürleri

Erdoğan tarafından Cumhuriyet gazetesi çizeri Musa Kart, Evrensel gazetesi, Penguen dergisinin sahibi Erdil Yaşaroğlu ile Pak Yayıncılık'a karikatürlerde şahsının çeşitli figürlerle tasvir edildiği ve bunun kişilik haklarına saldırı içerdiği vurgulanarak manevi tazminat davaları açılmıştır.

Fransız hiciv ve mizah dergisi Charlie Hebdo, 27 Ekim 2020'de Erdoğan'ı tasvir eden bir karikatürü dergilerinin haftalık sayısının baş kapağı olarak sosyal medya üzerinden yayımladı. Karikatür, Erdoğan'ın Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'u, Çeçen asıllı Müslüman bir göçmenin Samuel Paty'yi öldürmesi üzerine yaptığı açıklamadan sonra kınaması ve Fransa'ya boykot çağrısında bulunmasından kısa bir süre sonra yayımlandı. Erdoğan'ın tasviri çeşitli Türk yetkililer tarafından eleştiriye tabi tutuldu ve karikatür hakkında yasal süreç başlatıldı.

Şahsına yönelik hakaret

6 Şubat 2010 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi tarafınca, TBMM genel kurulunda Erdoğan'a yönelik "kişilik hakları ile parti tüzel kişiliğine saldırıda bulunulduğu" iddiasıyla MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli aleyhinde 50 bin TL'lik manevi tazminat davası açılmış. Dava dilekçesinde Bahçeli'nin; "Türkiye'yi bölmeye çalışmak, etnik bölücülük konusunda sicil sahibi olmak, Türkiye'yi ayrıştırma ve bölme projelerini İmralı, Kandil ve Barzani'nin desteğiyle hayata geçirmek için çalışmak, İmralı canisi ile rol paylaşmak, işbirliği içinde olmak, kol kola girmek, aynı çizgide olmak; kimliksiz ve kişiliksiz siyasetin temsilcisi olmak, hayasızlık, ahlaksızlık, namussuzluk, edepsizlik; çürümüş bir zihniyete sahip olarak, etrafa mide bulandıran koku yaymak, ahlak bunalımına girmek, ahlaki ve vicdani bütün ölçülerini kaybetmek, seviye ve seviyesizlik ölçüleriyle tarif edilemeyecek bir çukura düşmek, utanç verici bir kişi olmak, teröristleri kucaklamak, alçaklık, yalancılık, riyakarlık, yalanlarla Türk milletine hakaret etmek" gibi ifadeleri ve sözleriyle[121] Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi'ni itham ettiği kaydedildi. Ankara 13. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülen davada, her davacı için 10 bin TL olmak üzere toplam 20 bin TL manevi tazminat cezasının ödenmesine karar verilmiştir.[122][123]

"Kişilik hakları ve parti tüzel kişiliğine saldırıda bulunduğu" iddiasıyla Ataol Behramoğlu aleyhine Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi tarafınca açılan 20 bin TL'lik manevi tazminat davası Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülmüştür.[124]

28 Ağustos 2014'te Cumhurbaşkanı olmasıyla, şahsına yönelik hakaretler TCK 299 kapsamında, alenen işlenmesi hâlinde, altıda biri; basın ve yayın yolu ile işlenmesi hâlinde, üçte biri oranında artırılmak üzere, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası gerektiren bir suç hâline geldi. Bu kapsamda dava açılan ve tutuklananlar arasında 16 yaşındaki lise öğrencisi Mehmet Emin Altunses de yer aldı.[125]

Afyonkarahisar Barosu üyesi Avukat Umut Kılıç, 2015 yılında hâkim ve savcılık sınavı mülakatında söylediği "Faşist Erdoğan" sözleri nedeniyle Cumhurbaşkanı'na hakaretten bir yıl altı ay hapis cezasına çarptırıldı.[126]

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başkan Yardımcısı Işıl Karakaş, Ekim 2015'te Avrupa Konseyi İfade Özgürlüğü Konferansı'nda yaptığı konuşmada Türkiye'de Cumhurbaşkanı'na hakaret suçlamasıyla 236 kişi hakkında soruşturma başlatıldığını, bunlardan 105'i hakkındaysa dava açıldığını ve sekizinin de tutuklandığını belirtti ve bu durumun Türkiye'de gerçek bir problemi gösterdiğini dile getirdi.[127]

Mal varlığı

Erdoğan'ın, 7 Şubat 2006 tarihinde yayınlanan mal varlığında; banka hesaplarında 1.361.290 TL parası olduğu, haricinde, 120.000 dolar alacağı olduğu açıklanmıştır.[128] 12 Eylül 2007 tarihinde açıklanan mal beyanında ise, Arnavutköy ve Güneysu'daki arsalarının haricinde, banka hesaplarında 1 milyon 803 bin 854 TL ile 9 bin 890 euro, alacaklarının ise 312 bin 500 TL olduğu açıklanmıştır. Tayyip Erdoğan'ın, 1 Mart 2010 tarihinde Başbakanlık Basın Merkezi internet sitesinde yayınlanan yeni mal beyanına göre Erdoğan'ın banka hesaplarında 2 milyon 366 bin 109 TL'si, haricinde 500 bin TL tutarında alacağı bulunduğu bildirilmiştir. Erdoğan'ın bu mal varlığının nedeni olarak ise şirket hisselerinin satış geliri, emekli ikramiyesi, emekli maaşı ve milletvekili maaşlarının toplamı gösterilmiştir.[129] 16 Haziran 2011 tarihli mal beyanında Güneysu'da 10 bin TL maliyetli arsa, banka hesaplarında toplam 3.390.384 TL, 25.000 £, 199.867 $ menkul değer ve 500 bin TL alacak yer almıştır.[130]

Diploma tartışması

Ana madde: Recep Tayyip Erdoğan'ın üniversite diploması tartışması

Recep Tayyip Erdoğan'ın üniversite mezunu olmadığı ve cumhurbaşkanlığının da bu nedenle geçerli olmadığı yönünde görüşler vardır. YARSAV kurucu Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, Erdoğan'ın üniversite diplomasının sahte olduğu iddiasıyla "Resmî evrakta sahtecilik" nedeniyle suç duyurusunda bulunup Cumhurbaşkanlığı'nın iptali için başvuru yaptı.[131] Marmara Üniversitesi konuyla ilgili bir açıklama yaptı.[132] Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği (ÜNİVDER) bir basın açıklaması yaparak, rektörlüğün kısa bir resmî yazı ve ekinde de Cumhurbaşkanı'nın geçici mezuniyet belgesini sunması beklenirken, hamâsî söylemler yanında üniversitenin tarihsel geçmişinden daha fazla söz etmesinin konunun kamuoyunca anlaşılmasını güçleştirdiği ve Erdoğan'ın Marmara Üniversitesi mezunu olarak gösterilemeyeceği görüşünü paylaştı.[133] Recep Tayyip Erdoğan ise diploma iddialarına yönelik: “Kayıt olduğum, okuduğum ve mezun olduğum okul ortada, sınıf arkadaşlarım ortada. Ne yaparsanız yapın, eşek ölür kalır semeri, insan ölür kalır eseri. Biz eserle ortadayız”[134] ifadelerini kullanıp Marmara Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Mehmet Emin Arat'tan ilgili diplomanın künyesini yayınlamasını talep etti.[135]

Dış siyaset

Ayrıca bakınız: Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan başbakanlık ziyaretleri listesi ve Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan cumhurbaşkanlığı ziyaretleri listesi

Avrupa Birliği

Ana madde: Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri
 
Erdoğan G-20 zirvesinde liderlerle beraber, 2015.

Erdoğan, European Voice Organization tarafından "The European of the Year 2004 (Yılın Avrupalısı)" seçilmiş, bunun üzerine Erdoğan "Türkiye'nin Avrupa'ya katılımı bir medeniyetler çatışmasına yol açmaz uzlaştırıcı ve birleştirici olur." yorumunda bulundu.[136] 3 Ekim 2005 tarihinde Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik müzakereleri, Erdoğan'ın görev süresi içinde başladı.[137]

2016 Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği üyeliği referandumu öncesi Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron "Bugünkü ilerleme hızıyla Türkiye'nin AB'ye üyeliği 3000 yılını bulur." açıklamasını yaptı.[138] 19 Haziran 2016 tarihinde ise Türkiye AB üyesi olacak diye hayır oyu kullanmayın şeklinde bir görüş belirtti.[138] Bu açıklamaların ardından Erdoğan "Bir araya geldiğimiz zaman sen böyle konuşmuyordun Cameron ... Öyle demiyordun bize. Hep bize söylediği şuydu, 'Her zaman yanınızdayız, bir an önce Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi için her türlü gayreti gösteriyoruz'. Ne oldu şimdi?" sözleriyle tepkisini belirtti.[139]

Almanya

Ana madde: Almanya-Türkiye ilişkileri

Haziran 2016'da Almanya Federal Meclisi'nde Hristiyan Birlik Partileri, Sosyal Demokrat Parti ve Yeşiller Partisi'nin Ermeni Soykırımı'nı tanıdığı tasarı önergesini oy çokluğuyla kabul edilmesi Türkiye ile Almanya ilişkilerini gerdi. Erdoğan, bu oylamanın Almanya ilişkilerini etkileyeceğini belirterek "Atmamız gereken adımları atacağız" açıklamasını yaptı.[140] Açıklamanın ardından Türkiye tepki olarak parlamentonun kararının "şiddetle kınanacak bir karar" ve "kabul edilemez" olduğunu açıkladı ve "tarihi olaylara siyasetçiler değil, tarihçiler karar vermeli" tezini ortaya koydu. Ayrıca Almanya'daki büyükelçisini geri çağırdı.[141]

Rusya

Ana madde: Rusya-Türkiye ilişkileri

2002 yılında Türkiye ve Rusya arasındaki ticaret yaklaşık 5 milyar dolar değerindeyken bu rakam 2011 yılı sonu itibarıyla 32 milyar dolara ulaşmıştır.[142]

Kasım 2005'te Vladimir Putin'in açılışına katıldığı iki ülke arasında ortaklaşa inşa edilecek olan Mavi Akım doğal gaz boru hattı projesi başlatılmıştır. Yine iki ülke arasında Akkuyu Nükleer Güç Santrali projesi planlanmaktadır. Türkiye Başbakanı Erdoğan 3 Aralık 2012 tarihindeki Rusya Başbakanı Putin'in Türkiye ziyaretinde iki ülke ilişkilerinde hedefin 100 milyar dolar olduğunu belirtmiştir.[143]

Sınır ihlali gerçekleştiren Rus Suhoy Su-24 uçağının Türk Hava Kuvvetleri tarafından düşürülmesi olayının ardından iki ülke arasında gerek siyasi gerek ekonomik olarak ciddi bir gerilim yaşandı.[144] Erdoğan olayın ardından uçağın sınır ihlali yapılması sebebiyle böyle bir olayın yaşandığını belirtti ve "Bugün olsa yine aynısını yaparız" şeklinde bir açıklama yaptı.[145] Olayın ardından Rusya, Türkiye'den ithal edilen tarım ürünlerinin neredeyse tümünü yasaklamıştı ve Rus vatandaşlarına Türkiye'de tatile gitmeme çağrısı yapmış ve turizm acentelerinin de Türkiye'ye tur satışlarını engelledi.[146] Bunun sonucu olarak Antalya'daki Rus turistlerin sayısı %98,5 azaldı.[147]

 
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Beyaz Saray gül bahçesinde ortak basın toplantısı sırasında, 2013.

Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov gazetecilere yaptığı açıklamada Erdoğan'ın Putin'e yazdığı mektupta olayda ölen pilotun ailesine başsağlığı mesajı verdiğini ve "af dilediğini" söyledi.[148][149] Yıldırım, Erdoğan'ın Putin'e gönderdiği mektupla ilgili "Rusya ile mesele tatlıya bağlanmıştır... Sadece üzüntülerimizi bildirdik." açıklamasını yaptı ve 6 ayda yaşananları yaşanmamış gibi kabul edip yola devam edeceklerini belirtti.[150][151] Putin bu açıklamanın ardından hükûmetine, Türkiye ile karşılıklı ticari anlaşmaları iyileştirmek üzere görüşmelere başlamaları talimatı verdi ve Rus turistlerin Türkiye'ye gelmesini engelleyen seyahat kısıtlamalarını da kaldırma kararı aldı.[152][153]

Ermenistan

Ana madde: Ermenistan-Türkiye ilişkileri

Erdoğan, Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme süreciyle ilgili Karabağ Sorunu hakkında 'Karabağ'da Ermeni işgali sona ermeden biz de sınırı Ermeniler'e açmayız' demiştir.[154] 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'ndan 2 yıl sonra Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile yaptığı görüşmede Erdoğan, şartların sağlanması durumunda tam normalleşme hedeflerine ulaşılabileceğini söylemiştir.[155]

İsrail

Ana madde: İsrail-Türkiye ilişkileri

Erdoğan İsrail'in sahip olduğu nükleer tesisleri "bölgesel barış için ana tehdit" olarak tanımladı ve UAEK denetimi altına girmesi için çağrıda bulundu.[156] Erdoğan "açık hava hapishanesi" olarak tanımladığı Gazze'nin bu durumu için İsrail'i suçlu bulduğunu açıklamıştır.[157]

 
Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu sırasında Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsrail'in Filistin'e yönelik saldırı ve tutumlarını eleştirerek podyumu terk etmesi, 29 Ocak 2009.

2009 Dünya Ekonomik Forumu toplantısında Gazze çatışması ile ilgili olarak Şimon Peres ve Erdoğan arasında geçen konuşma, Erdoğan'ın toplantıyı terk etmesiyle sonuçlandı. Peres, Erdoğan'ın açıklamaları sonrası İstanbul'a bir roket düşse aynı tutumun Türkiye tarafından yapılacağını söyleyerek Erdoğan'ın durumu anlamadığını söyledi.[158] Erdoğan, Peres'e şu sözleri söyledi: "Sesin çok yüksek çıkıyor. Biliyorum ki sesinin benden çok yüksek çıkması bir suçluluk psikolojisinin gereğidir. Öldürmeye gelince, siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüzü, nasıl vurduğunuzu çok iyi biliyorum." Peres'e yanıt vermesi esnasında konuşması moderatör tarafından kesilen Erdoğan, şu sözleri söyleyerek salondan ayrılmıştır. "Benim için de bundan böyle Davos bitmiştir. Daha Davos'a gelmem. Siz konuşturmuyorsunuz. 25 dakika konuştu, 12 dakika konuşturuyorsunuz. Olmaz."[159]

31 Mart 2010 tarihinde Gazze'ye insani yardım taşıyan Mavi Marmara bandıralı gemi ile beraber toplam altı gemiye Akdeniz'de İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından gemilerde bulunan aktivistlerden bir kısmının öldürülmesi, bir kısmının yaralanması ve gemilerin yolcularıyla birlikte rehin alınması ile sonuçlanan olayın[160][161] ardından iki ülke arasında gerek siyasi gerek ekonomik olarak ciddi bir gerilim yaşandı. Olay hakkında Türk Dışişleri Bakanı 2010 yılında, olayın iki ülkenin arasındaki ilişkileri geri dönülmez bir şekilde zedeleyebileceğini belirtti.[162]

Erdoğan, 6 Ekim 2011 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti'ne İsrail Başkâtiplerinden Ya'akov Finkelstein, Erdoğan'ın Güney Afrika Cumhuriyeti Başbakanı ile yaptığı basın açıklamasında "Tünellerden sadece gıda değil, silahlar, füzeler geçiyor. Bu füzelerle şehirlerimiz, çocuklarımız vuruluyor" diyen Başkatibin sözlerine "O tünellerden atom bombası geçmez. Nükleer silah geçmez, fosfor bombaları geçmez. İsrail, fosfor bombalarıyla Gazze'yi bombalamıştır. Bu bir kitle imha silahıdır. Ve kitle imha silahı kullanmak suçtur. O tünellerden geçse geçse ancak küçük çaplı silahlar geçebilir. Tüfek geçer. Ama oradan tank, top bunlar geçmez değil mi?" sözlerini sarf etmiş ve devamında "İsrail, bölge için en büyük tehlike çünkü atom bombası var" demiştir.[159]

20 Aralık 2015 tarihinde AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik "İsrail ile kesin bir anlaşma yok. Bir taslak üzerinde çalışılıyor. Kuşkusuz İsrail Devleti ve halkı Türkiye’nin dostudur." açıklamasını yaptı.[163] Haziran 2016 tarihinde İsrail-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi için müzakerelerde Türkiye ile İsrail uzlaşmaya vardı. İsrail'le uzlaşma kapsamında iki ayrı metin düzenlendi.[164] 28 Haziran 2016 tarihinde mutabakata Dışişleri Bakanlığı müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ve aynı saatte İsrail Dışişleri Bakanlığı Genel Direktörü Dore Gold da Dışişleri Bakanlığı'nda basına kapalı olarak imza attı.[165] Erdoğan İsrail'le yapılan anlaşmadan bahsederken Gazze filosu saldırısı ile ilgili İHH'ya "Uluslararası bazda bir adım atıyoruz. Siz kalkıp da Türkiye'den böyle bir insani yardımı götürmek için günün başbakanına mı sordunuz? Biz zaten oraya gerekli yardımı Gazze'ye bugüne kadar hep yaptık yapıyoruz. Filistin'e yaptık yapıyoruz." şeklinde bir eleştiri yaptı.[166][167] 9 Mart 2022 tarihinde İsrail Cumhurbaşkanı Yitzhak Herzog Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın daveti üzerine Türkiye'ye gelip Erdoğan'la görüştü. Böylelikle Türkiye, 14 yıl aradan sonra ilk kez bir İsrail Cumhurbaşkanı'nı ağırlamış oldu.[168]

Ukrayna ve Rusya'nın Ukrayna'yı İşgali

 
Türkiye, Ukrayna, Rusya ve BM arasında İstanbul'da tahıl ihracatı anlaşmasının imzalanması, 2022

Erdoğan 2016 yılında Ukraynalı mevkidaşı Petro Poroşenko'ya Türkiye'nin 2014 yılında Rusya'nın Kırım'ı ilhakını tanımayacağını söyledi ve bunu "Kırım'ın işgali" olarak nitelendirdi.[169]

Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgali sırasında Erdoğan arabulucu ve barış aracısı işlevi gördü.[170][171] Türkiye, 10 Mart 2022'de Antalya Diplomasi Forumu marjında Ukrayna ve Rusya ile üçlü bir toplantıya ev sahipliği yaparak işgalden bu yana ilk üst düzey görüşmeleri gerçekleştirdi.[172] İstanbul'da 29 Mart 2022 tarihinde yapılan barış görüşmelerinin ardından Rusya, Kiev ve Çernihiv çevresindeki bölgeleri terk etme kararı aldı.[173] 22 Temmuz 2022'de Türkiye, Birleşmiş Milletler ile birlikte 2022 gıda krizinin ardından Rusya ve Ukrayna arasında Ukrayna limanlarından tahıl ihracatının önünün açılması konusunda bir anlaşmaya aracılık etti.[174] 21 Eylül 2022 tarihinde, aralarında Mariupol'deki Azovstal çelik fabrikasının savunmasına liderlik eden savaşçıların da bulunduğu 215 Ukraynalı asker, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın arabuluculuğunun ardından Rusya ile yapılan esir takasında serbest bırakıldı.[175] Anlaşmanın bir parçası olarak serbest bırakılan esirler savaş bitene kadar Türkiye'de kalacaklar.[176]

Türkiye, İstanbul Boğazı'nı Rus donanma takviyelerine kapatırken, Birleşmiş Milletler yaptırımlarını uygularken[177] ve Ukrayna'ya Baykar Bayraktar TB2 insansız hava araçları ve BMC Kirpi araçları gibi askeri teçhizat sağlarken, Türk hava sahasını Rus sivillere kapatmak gibi bazı yaptırımlara katılmadı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile diyaloğu sürdürdü.[178] Erdoğan 2022'de Kırım konusundaki tutumunu yineleyerek uluslararası hukukun Rusya'nın Kırım'ı Ukrayna'ya iade etmesini gerektirdiğini söyledi.[179]

Diğer Orta Doğu ülkeleri

Recep Tayyip Erdoğan başbakanlık dönemi boyunca Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi tarafından düzenlenen Bağdat'ta 36 mutabakat zaptı ve çalışma protokolü imzaladı. Protokol içeriği güvenlik, enerji, petrol, elektrik, su, sağlık, ticaret, çevre, ulaşım, konut, inşaat, tarım, eğitim, yüksek öğrenim ve savunma sektörlerini içermektedir.[180]

Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile ılımanlaşan ilişkiler sonrası Erbil'de bir Türk üniversitesi ve Musul'da bir Türk konsolosluğu açılmıştır.[181] Abdullah Gül 23 Mart 2009 tarihinde Irak'a gerçekleştirmiş olduğu gezi ile 33 yıl sonra Irak'a giden ilk Cumhurbaşkanı oldu.[182]

Recep Tayyip Erdoğan, ailesi ve eşlik eden heyetle birlikte, 13 Eylül 2011 tarihinde[183] ilk ziyaret yeri Mısır olmak üzere Tunus ve Libya'ya[184] resmî ziyaretler gerçekleştirmiştir.[185] Mısır'ın ardından Tunus ziyaretini gerçekleştiren Erdoğan'a Mısır,[186] Tunus ve Libya'da duyulan halk ilgisi dünya kamuoyunda geniş yankı bulmuştur.[187] Erdoğan, Trablus da Libyalılara Şehitler Meydanı'nda bir konuşma yapmıştır.

Suudi Arabistan

Ana madde: Suudi Arabistan-Türkiye ilişkileri

24 Eylül 2015'te Mina'da yaşanan izdiham üzerine Erdoğan, Suudi hükûmetinin hac organizasyonları için çok çalıştığını belirterek "Dünyanın birçok yerinde bu tür organizasyonlarda bakıyorsunuz ihtimaller düşük de olsa bazı sıkıntılar yaşanıyor. Suudi Arabistan’a saldırgan tavırları doğru bulmuyorum." dedi.[188]

Seçimler tarihi

Ana madde: Recep Tayyip Erdoğan'ın seçimler tarihi

Recep Tayyip Erdoğan, 1986 yılından beri beşi milletvekili seçimi, ikisi yerel seçim, biri ise cumhurbaşkanlığı seçimi olmak üzere toplamda sekiz farklı seçime katıldı. İki milletvekili seçimi ile bir yerel seçim dışında katıldığı tüm seçimlerde halk tarafından seçildi. Erdoğan'ın katıldığı seçimler ve aldığı sonuçlar şu şekildedir:

Seçim Erdoğan'ın katılımı Parti Oy sayısı Oy oranı (%) Sonuç
1986 milletvekili ara seçimleri, İstanbul 6. bölge İstanbul milletvekili adayı Refah Partisi 31.247 8,57 Parti 5. sırada kaldı ve seçilemedi
1989 yerel seçimleri, Beyoğlu Beyoğlu belediye başkanı adayı 21.706 22,83 2. sırada kaldı ve seçilemedi
1991 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge İstanbul milletvekili adayı 70.555 20,01 Parti 5. sırada kaldı ve seçildi; ancak tercihli oy sisteminde tercih edilmediğinden milletvekilliği 2. sıradaki adaya geçti
1994 yerel seçimleri, İstanbul İstanbul büyükşehir belediye başkanı adayı 973.704 25,19 Belediye başkanı seçildi
2003 milletvekili ara seçimleri, Siirt Siirt milletvekili adayı Adalet ve Kalkınma Partisi 55.203 84,82 Siirt milletvekili seçildi
2007 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge İstanbul milletvekili adayı 939.027 44,07 İstanbul milletvekili seçildi
2011 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge 1.391.558 48,27
2014 cumhurbaşkanlığı seçimi Cumhurbaşkanı adayı 21.000.143 51,79 Cumhurbaşkanı seçildi
2018 cumhurbaşkanlığı seçimi 26.325.188 52,59
2023 cumhurbaşkanlığı seçimi 27.133.849 (1. tur)[189] 49,52
27.834.589 (2. tur)[190] 52,18

Genel seçimler

3 Kasım 2002'deki genel seçimleri, Erdoğan'ın başkan adayı olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi %34,28'luk oy oranı ile 363 milletvekili çıkartarak kazanmış; Erdoğan kurulacak hükûmete başkanlık etmiştir.

22 Temmuz 2007'deki genel seçimlerde %46,58 oy oranı ile Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmeti kurma görevini üstlenmiştir. Seçimden önce parti tanıtımı için Erdoğan'ın seçim vaatleri ile dolu çeşitli resimler bilbordlarda gösterilmiştir. Ayrıca "Tek millet, tek bayrak, tek vatan, tek devlet" yazılı bir Erdoğan resmi de gösterilmiştir. Hükûmete ve partiye Erdoğan başkanlık yapmıştır.

12 Haziran 2011'deki genel seçimleri ise Adalet ve Kalkınma Partisi Türkiye genel seçimlerinde bir ilke imza atarak üçüncü kez üst üste %49,83'lük bir oy oranı ile kazanmıştır. Diğer seçim tanıtımlarından farklı olarak 2011 seçimlerinde Erdoğan farklı temaların bulunduğu parti tanıtım reklamlarında boy göstermiş ve "Haydi Bir Daha" adlı partisine ve oy verenlere atıfla hazırlanan şarkısını yorumlamıştır. Erdoğan'ın söylemiyle "Türkiye Hazır Hedef 2023" sloganı kullanılmıştır.

24 Haziran 2018 genel seçimleri sonuçlarına göre Erdoğan'ın genel başkanı olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi seçimi ilk sırada tamamlamış ve %42,56'lık oy oranı ile 295 milletvekili çıkartmıştır.[191]

14 Mayıs 2023 genel seçimlerini Adalet ve Kalkınma Partisi yine ilk sırada tamamlayarak, genel seçimlerde üst üste yedinci kez kazanmış oldu. Erdoğan, genel başkan olduğu dönemlerdeki beşinci genel seçim zaferini yaşarken, partisi ise %35,62 oy oranı yakalamış ve 268 milletvekili çıkartmıştır.[8][192]

Cumhurbaşkanlığı seçimi

24 Nisan 2007 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi Grup toplantısında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan "Adayımız Abdullah Gül kardeşim" diyerek Abdullah Gül'ün 11. Cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıklamıştır.[193] Gül, 28 Ağustos 2007'deki cumhurbaşkanlığı seçiminin üçüncü turunda 339 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.[194] 10 Ağustos 2014'teki cumhurbaşkanlığı seçimine partisinden bağımsız olarak giren Erdoğan, %51,79'luk oy oranıyla seçimi kazanarak Cumhurbaşkanı oldu.[195] 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimine Cumhur İttifakı adayı olarak giren Erdoğan, %52,59'luk oy oranıyla seçimi kazanarak ikinci kez Cumhurbaşkanı seçildi.[196]2023 cumhurbaşkanlığı seçimine yine Cumhur İttifakı adayı olarak giren Erdoğan, ikinci turda %52,18 oy alarak üçüncü kez Cumhurbaşkanı seçildi.[190]

Yerel seçimler

Ana maddeler: 1994 Türkiye yerel seçimleri, 2004 Türkiye yerel seçimleri, 2009 Türkiye yerel seçimleri, 2014 Türkiye yerel seçimleri ve 2019 Türkiye yerel seçimleri

Recep Tayyip Erdoğan 1994 yerel seçimlerinde %25,19 oy alarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olarak seçildi.

Erdoğan'ın liderliğinde Adalet ve Kalkınma Partisi 2002 genel seçimleri kazandıktan sonra, 2004 yerel seçimlerinde oy sayısını daha fazla artırdı. Adalet ve Kalkınma Partisi 16 büyükşehir belediyesinden 12 tanesini kazanarak seçimlerden birinci parti olarak ayrıldı.

2007-2010 e-muhtıra, 2007 ve 2010 Referandumu Seçimleri, İsrail'in Filistin'e saldırıları ve Çin'in Doğu Türkistan'da olay çıkarması gibi olaylar döneminde iken 2009 yılında yerel seçim yapıldı. Bu seçimde Adalet ve Kalkınma Partisi 2004 yerel seçimlerindeki oy oranından %3 az oy alarak %39 oy aldı. İkinci parti olan CHP %23 oy aldı ve üçüncü parti olan MHP %16 oy aldı.

2014 yerel seçimlerinde, 2009 seçimlerinden %5 fazla oy alarak %43,39 oy aldı. İkinci parti olan CHP %25,61 oy aldı ve üçüncü parti olan MHP %17,62 oy aldı.

2019 yerel seçimlerinde ise 2014 seçimlerindeki oy oranını %0,94 arttırarak %44,33 oy aldı. İkinci parti olan CHP %30,12 oy aldı, üçüncü parti olan İYİ Parti %7,45 ve ittifak ortağı MHP %7,31 oy oranıyla dördüncü parti olmuştur.

2024 yerel seçimlerinde 2019 seçimlerindeki oy oranını %7,24 düşürerek oyların %35,48'ini aldı. Bu seçim aynı zamanda AK Parti'nin tarihinde ikinci parti olduğu ilk seçimdi. CHP oyların %37,76'sını alarak birinci parti, Yeniden Refah Partisi oyların %6,19'unu alarak üçüncü parti oldu. İttifak ortağı MHP ise oyların %4,98'ini alarak beşinci parti oldu.

Eleştiriler

 
Carlos Latuff'un Erdoğan'ın İsrail-Filistin sorunu konusundaki tutumuna ilişkin çizdiği bir karikatür
 
Carlos Latuff tarafından resmedilen Erdoğan sansürü
 
2013 Taksim Gezi Parkı Protestolarından bir pankart

Recep Tayyip Erdoğan'a siyasi hayatının başlarından itibaren çeşitli eleştiriler yapılmıştır. Bunlar arasında yargının siyasallaşması, 2013-2014 yıllarında yapılan yargıya yönelik düzenlemeler, basına uygulanan sansür, Atatürkçülük karşıtlığı[197] antisemitizm ve diktatörleşme eğilimleri yer alır.

  • Erdoğan'ın 2013 Gezi Parkı protestolarına yönelik açıklamaları üzerine The Washington Post'ta yayınlanan, Erdoğan'ın seçimlerde aldığı oy oranının yüksekliği, Türkiye'de basın özgürlüğünün engellenmesi, protesto süreçleri ve polisin tepkisi konularını içeren bir yazıda, "Erdoğan seçilerek başa gelmenin ve aynı zamanda otoriter olmanın mümkün olduğunun talihsiz bir kanıtı" şeklinde bir ifade yer aldı.[198]
  • 2013 yılında yaptığı bir konuşmasında "İki tane ayyaşın yaptığı yasa muteber oluyor da dinin emrettiği bir yasa sizin için neden reddedilmesi gerekiyor" demiş,[199] tartışmalı sözü ile devletin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve "Millî Şef" lakaplı İsmet İnönü'yü hedef aldığı düşünülmüş, gazeteci Ayşe Hür Erdoğan'ı İslamcılık ile suçlamış,[200] CHP milletvekili Umut Oran, Başbakan Erdoğan'ın sözlerini Meclis gündemine taşıyarak "iki ayyaş"ın kim olduğunu sormuş, Muharrem İnce "Gerekli cevabı yüreği varsa vermesini bekliyoruz." demiş,[201] akabinde Erdoğan, "iki ayyaş"tan kimi kastettiği sorusu sorulması üzerine "Men-i müskirat kanunu çıktığında Meclis Başkanı kimdi? Atatürk. Bu toplumda bizim laf diye söylenen bir şeydir. Kim bilir kaç kişinin imzası vardır? Büyük ihtimalle orada Gazi'nin imzası yoktur." diye cevap vermiştir.[202]
  • Köln'de yaptığı miting öncesinde Bild gazetesinde, "Erdoğan hoş gelmediniz, burada istenmiyorsunuz!" ifadesi yer aldı.[203]
  • The New York Times gazetesi 18 Aralık 2014'te yayımladığı makalenin başyazısında "Hükûmetin ifade özgürlüğünü boğmaya çalışması, romancılara iftira atması, yargı sistemini kontrol altına alması ülkenin demokrasisine zarar veriyor." diyerek dönemin hükûmetini ve dönemin başbakanını eleştirmiştir.[204]
  • İtalyan Corriere della Sera gazetesi internet sitesinde Antonio Ferrari imzasıyla "Türkiye: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın siyasi krizinin sinyali şiddet" başlıklı bir haber yayınladı. Kibrinin limitleri aştığı ve iç ve dış politikadaki maceracılığının hemen hemen tüm uluslararası gözlemciler tarafından berbat bulunduğu ifade edilen yazıda Erdoğan 'megaloman' olarak tanımlandı.[205]
  • İngiliz Financial Times gazetesi 25 Ağustos 2015'te yayımladığı makalede Cumhurbaşkanı'nı eleştirmiştir. Ayrıca makalede "Türkiye Ekonomisi Kırılgan" manşeti atılmıştır.[206]
  • Siyaset bilimci Ersin Kalaycıoğlu Erdoğan'ı eleştirerek "padişahların ondan daha mütevazı olduğunu" belirtti.[207]
  • Beyaz Saray ABD 2014 İnsan Hakları raporunu açıkladığında Erdoğan için, "Cumhurbaşkanı Erdoğan, kendisini eleştiren gazetecilere, adlarını vererek açıkça saldırdı" denilmiştir.[208]
  • BirGün gazetesi 17 Şubat 2015 tarihinde, "Katil ve Hırsız Erdoğan" manşetiyle çıktı. "Cumhurbaşkanına hakaret" suçundan yargılanan BirGün gazetesinin yöneticileri Barış İnce, Berkant Gültekin ve Can Uğur on bir ay yirmişer gün hapis cezasına çarptırıldı. Savunmalarında "Hırsız ve katil" sözlerinin Erdoğan'ın şahsına hakaret kastı olmadığını, politik bir eleştiri olduğunu söyleyen üç gazetecinin cezası ertelendi.[209][210]
  • New York Times gazetesi, Türkiye için başkanlık sistemi önerirken Hitler Almanyası'nı örnek göstermesi üzerine "Sayın Erdoğan başka bir çizgiyi daha aştı" başlıklı bir başyazı yayınladı.[211]
  • CHP Milletvekili Murat Emir, Cumhurbaşkanı'na hakaret davaları nedeniyle son üç Cumhurbaşkanı'na ilişkin bir karşılaştırma yaptı. Emir'in araştırmasına göre Recep Tayyip Erdoğan ilk bir buçuk yılda 1300'ün üzerinde kişiye dava açtı.[212]
  • CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, 35. Cumhuriyet Halk Partisi Olağan Kurultayı'nda Erdoğan'ı Türkiye'nin içinde bulunduğu şartlar nedeniyle eleştirdi. Kılıçdaroğlu'nun "Kendi düşüncelerini açıklayan akademisyenler tek tek gözaltına alındı. Bir diktatör bozuntusunun talimatıyla tek tek gözaltına alınıyor." demesi üzerine AK Partili konuklar kurultayı terk etti.[213]
  • Kuzey Almanya Radyo Televizyon Kuruluşu'nda (NDR) yayınlanan ‘extra 3’ adlı mizah programında 17 Mart'ta, Erdoğan'ın basın özgürlüğü ve insan hakları konularındaki tutumunun hicvedildiği ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ adlı bir şarkı yayımlandı. Bu konuda Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Martin Erdmann Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak programın silinmesi talebi iletildi.[214] Yapımcı bu talebi geri çevirerek şarkıyı Türkçe ve İngilizce alt yazılı olarak programın YouTube sayfasına "İş basın özgürlüğüne ve insan haklarına gelince Türkiye Cumhurbaşkanı oldukça yaratıcı davranışlar sergiliyor. Yani diplomatik bir tabirle söylemek gerekirse. Ama bu işler bizde farklı yürüyor. İşte İstanbul için şarkımız." notuyla paylaştı.[215][216]
  • NDR'de yayımlanan şarkıya gösterilen tepkiyi aşırı bulduğunu söyleyen komedyen Jan Böhmermann, ZDF'deki programında bir "Sövgü şiir (Schmähgedicht) okudu. Kanal, yayın ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle programı yayından kaldırdı. Metnin bilinçli olarak hakaret amacıyla yazıldığını söyleyen Angela Merkel Böhmermann'ı eleştirdi ve yabancı devlet adamlarına hakaret kapsamında yargılanması yolunun açık olduğunu belirtti.[217] Böhmermann, Başbakanlık Dairesi Başkanı Peter Altmaier'a Twitter üzerinden yolladığı mesajda, ‘Hiciv sınırlarının yoklanmasına izin verilen, bunun istendiği ve toplumsal tartışma unsuru yapıldığı bir ülkede yaşamak istediğini' belirterek, ‘kendi durumum için yardım değil, tartışmalı da olsa sanatsal girişimim ve konumumun dikkate alınmasını istiyorum‘ dedi.[218] Şiirin hiciv mi, hakaret mi olduğu yönünde tartışmalar yaşandı.[219] Birçok basın organı ve mizahçı desteğini belirtti.[220] İngiltere'de yayımlanan haftalık The Spectator dergisi yazarlarından Douglas Murray olayı protesto etmek için "Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret şiiri yarışması" düzenledi.[221] Adalet Bakanı Thomas Kutschaty yargılanma yolunun açılmasına itiraz etti.[222] Konuyla alakalı Hamburg Eyalet Mahkemesi'nin verdiği ilk kararda şiir prensipte mizah olarak değerlendirildi fakat şiirin büyük bir kısmının yayınlanması yasaklandı. Ayrıca şiirde Erdoğan'a yönelik ifade özgürlüğü eleştirileri ise yasalara uygun buldu.[223]
  • Almanya Federal Meclisi’nin Ermeni Kırımı ile ilgili teklifi onamasının ardından Erdoğan'ın Almanya Federal Meclisinde bulunan Türk vekiller hakkında "Birileri de diyor ki güya Türk... Ne Türk'ü be... Bunların kanının laboratuvar testinden geçmesi lazım."[224] ifadeleri, Cem Özdemir tarafından "çağ dışı" olarak, Alman Meclisi tarafından "demokrasimize açık bir saldırı" ve Selahattin Demirtaş tarafından da ırkçı bir söylem olarak nitelendirilmiş ve eleştirilmiştir.[225][226][227][228][229] Cem Özdemir, Erdoğan'ın kendisine ilişkin açıklamalarına "Almanya Meclisi herhangi bir otoriter liderin keyfine göre kararlar almak zorunda değil." ifadelerini de kullanmıştır.[230]
  • HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Erdoğan'ın Osmangazi Köprüsü'nün açılış törenine katılması üzerine “Atatürk Havalimanı’nda insanların cenazesi daha morgda iken bu zatlar köprü açılısında balon uçuruyordu.” diyerek eleştirmiştir.[231][232]
  • The New York Times gazetesinde Ağustos 2018'de yayınlanan Peter Goodman imzalı makalede Erdoğan'ın 10 yıl önce bölge için "olası demokrasi feneri" olma umudunu verdiğini, ancak Erdoğan'ın tüm iktidarı elinde toplaması ve muhalefete karşı acımasız baskıyı başlatmasıyla bu umudun tamamen yok olduğunu kaydetti. Makalede; Erdoğan Avrupa Birliği'ne girmek için kendini reformlara hazır ılımlı Müslüman lider olarak gösterdi ve Türkiye'nin hoşgörü ve hukukun üstünlüğü ile yönetilen bir liberal toplum hâline geldiğine dair algılara hitap ettiği, ancak üstün yetkileri elinde toplamaya başlamasından ve 15 Temmuz Darbe Girişimi'nden sonra muhalefete baskı yapmaya başladıktan sonra bu misyonunu yitirdiği belirtildi. Ayrıca ekonomiyi "patronaj ağına" benzer bir yolla yönetmeye başladığı ve yakın çevresi tarafından kontrol edilen şirketlere dolar üzerinden krediler dağıtarak borç üzerinden ekonomik büyüme elde etmeye çalıştığını, buna karşın Türk lirası'nın serbest düşüşe geçmesiyle ekonomik sorunların ortaya çıktığını yazdı.[233]
  • Erdoğan, Marmaris'te orman yangınları sürerken konuyla ilgili açıklamalarda bulunmasının ardından vatandaşlara otobüsün üzerinden çay paketleri fırlatmıştır. Erdoğan'ın bu hareketine muhalefet ve halk tepki gösterdi.[234]

Ödüller

Ana madde: Recep Tayyip Erdoğan'ın aldığı ödüller listesi

Özel hayatı

4 Temmuz 1978 günü verdiği bir konferansta tanıştığı 1955 doğumlu Emine Gülbaran ile evlenmiştir. Emine Erdoğan ile Recep Tayyip Erdoğan'ın Ahmet Burak ve Necmettin Bilal isminde iki oğlu, Esra ve Sümeyye isminde iki kızı bulunmaktadır. Mustafa isminde bir erkek kardeşi vardır. Vesile ismindeki kız kardeşi, Ziya İlgen ile evlidir. Damatları, Esra Erdoğan ile evli Berat Albayrak ve Sümeyye Erdoğan ile evli Selçuk Bayraktar'dır.

Popüler kültürdeki yeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2019. 
  3. ^ "Uzun adam'dan sonra Güzel adam". Hürriyet. 28 Nisan 2014. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  4. ^ "'Uzun adam' ve 'Reis'ten sonra Özhaseki'den Erdoğan'a yeni lakap". Cumhuriyet. 4 Şubat 2019. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  5. ^ "Kayseri'de "Milletin Adamı" Heyecanı | Kayseri Büyükşehir Belediyesi". kayseri.bel.tr. 14 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  6. ^ "Seçim sonuçlarına göre hangi parti ne kadar milletvekili çıkardı? Seçim 2023 partilerin milletvekili sayısı! - 2023 Seçim Haberleri". CNN Türk. 22 Mayıs 2023. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Son dakika: YSK, 2018 kesin seçim sonuçlarını açıkladı". Hürriyet. 4 Temmuz 2018. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  8. ^ a b "Milletvekili seçimi kesin sonuçları açıklandı: Hangi partide kaç milletvekili yer alacak?". NTV. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  9. ^ Ensonhaber (19 Mayıs 2023). "14 Mayıs seçimi milletvekili dağılımı! Meclis Cumhur İttifakı'nda". Ensonhaber. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  10. ^ "31 Mart yerel seçimleri: YSK kesin sonuçları açıkladı". BBC News Türkçe. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  11. ^ a b "Son dakika: YSK, 2018 kesin seçim sonuçlarını açıkladı". Hürriyet. 4 Temmuz 2018. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  12. ^ "Cumhurbaşkanlığı ikinci tur kesin seçim sonuçları Resmi Gazete'de yayımlandı". Hürriyet. 28 Mayıs 2023. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  13. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan için Beştepe'de tören". NTV. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  14. ^ a b c d Çakır, Ruşen ve Çalmuk, Fehmi (4 Temmuz 2001). "Babası küfür eden Tayyip'i tavana astı". Milliyet. s. 19. 
  15. ^ Yalçın, Soner; ss. 11
  16. ^ "Başbakan Erdoğan 'Gürcü' Asılı Mı!". Milliyet. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2009. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011. 
  18. ^ "Başbakan Erdoğan dedesinin nereli olduğunu Odatv'den öğrenecek". Odatv. 17 Ağustos 2009. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  19. ^ ""Erdoğan'ın ailesinin kökeni, Orta Asya'ya uzanıyor"". CNN Türk. Demirören Haber Ajansı. 4 Aralık 2019. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020. 
  20. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 19
  21. ^ Yalçın, Soner; 23
  22. ^ Yalçın, Soner; 27
  23. ^ "Tayyip olmazsa Vecdi'yi yapsınlar". Hürriyet. Doğan Haber Ajansı. 14 Kasım 2002. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015. 
  24. ^ Yalçın, Soner; 24
  25. ^ a b "Bakanlar Kurulu'nun özgeçmişi". Milliyet. 29 Ağustos 2007. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  26. ^ "En coşkulu açılım". Ntvmsnbc.com. 14 Mart 2010. 14 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2010. 
  27. ^ "Erdoğan: Simit ve su satar, kitap alırdım". Anadolu Ajansı. Ankara: NTV.com.tr. 23 Temmuz 2012. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015. 
  28. ^ "Erdoğan, kendi hikayesini anlattı". Cihan Haber Ajansı. Ankara: Zaman. 4 Eylül 2013. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015. 
  29. ^ Yalçın, Soner; ss. 33
  30. ^ Yalçın, Soner; ss. 43
  31. ^ Yalçın, Soner; ss. 56
  32. ^ "Biyografi". tccb.gov.tr. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016.  |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
  33. ^ Küçük, Mustafa (5 Temmuz 2014). "Erdoğan Ailesi'nin mutlu günü". Hürriyet. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  34. ^ Yalçın, Soner; ss. 59
  35. ^ Yalçın, Soner; ss. 46
  36. ^ a b c Yalçın, Soner; ss. 49
  37. ^ Tokuş, Kübra (24 Eylül 2014). "Erdoğan'ın 33 yıl sonra ortaya çıkan istifa dilekçesi". Yeni Şafak. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015. 
  38. ^ Gökdemir, Orhan (25 Nisan 2014). "Erdoğan'ın diploması aslında hangi okuldan". Odatv. 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  39. ^ a b "Rektörlük, diplomasını yayınladı; Halaçoğlu yeni belge gösterdi". Doğan Haber Ajansı. Zaman.com.tr. 25 Nisan 2014. 16 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  40. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 60
  41. ^ "'Susuzluğu birlikte yudumlayacağız'". Milliyet. 29 Mayıs 1994. s. 15. 
  42. ^ Yalçın, Soner; ss. 67
  43. ^ "Portre: Recep Tayyip Erdoğan". Aljazeera. 19 Ocak 2014. 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2014. 
  44. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 86
  45. ^ Yalçın, Soner; ss. 91-92
  46. ^ Gökdemir, Orhan (11 Kasım 2010). "Erdoğan için hangi asker 'icabına bakacağım' dedi". Odatv. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015. 
  47. ^ Çelik, Mansur (6 Eylül 2007). "Baykal'dan Erdoğan'a 'muhasebeci' eleştirisi". Ankara: Milliyet. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015. 
  48. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 103
  49. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 112
  50. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  51. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 114
  52. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 115
  53. ^ Yalçın, Soner; ss. 125
  54. ^ Yalçın, Soner; ss. 124
  55. ^ a b Yalçın, Soner; ss. 126
  56. ^ Akyol, Taha (28 Aralık 1993). "Belediye görüntüleri". Milliyet. s. 17. 
  57. ^ "Refah'ta Alevi atağı". Milliyet. 16 Ocak 1994. s. 25. 
  58. ^ 27 Mart 1994 Büyükşehir Belediye Seçimi İstanbul 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İhlas Haber Ajansı Erişim tarihi: 1.7.2011.
  59. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016. 
  60. ^ [1] 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Davayı karara bağlayan mahkeme heyeti, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Adalet ve Kalkınma Partili Mehmet Mustafa Açıkalın, İdris Naim Şahin ve Mikail Arslan'ın milletvekili olmalarını dikkate alarak, Anayasa'nın 83. maddesi uyarınca dosyalarının ayrılmasına karar verdi.", Radikal, 2 Aralık 2003
  61. ^ "Hürriyet Gazetesi'nin 28 Nisan 1999 tarihli AKBİL skandalı büyüyor haberi". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007. 
  62. ^ "Milliyet Gazetesi'nin 30 Nisan 1999 tarihli İstanbul belediyesi çalkalanıyor haberi". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007. 
  63. ^ a b Bardakçı, Murat (22 Eylül 2002). "Şiiri böyle montajlamışlar". Hürriyet. 19 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2006. 
  64. ^ "Tarih Bilinci". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2006. 
  65. ^ Avcu, Arife (8 Aralık 1997). "Erdoğan soruşturma kıskacında". Milliyet. İstanbul. s. 19. 
  66. ^ "Erdoğan'ın konuşma bandı Yargıtay'da". Milliyet. Ankara. 9 Aralık 1997. s. 19. 
  67. ^ "Tayyip Erdoğan'a hapis istemi". Milliyet. Diyarbakır. 13 Şubat 1998. s. 17. 
  68. ^ Avcu, Arife (31 Mart 1998). "Erdoğan'dan 7 savunma". Milliyet. İstanbul. s. 19. 
  69. ^ Çakan, Şeyhmus (22 Nisan 1998). "Erdoğan'a yargı şoku". Milliyet. Diyarbakır. s. 18. 
  70. ^ "'Erdoğan, takiye yapıyor'". Milliyet. Diyarbakır. 4 Haziran 1998. s. 17. 
  71. ^ a b "Erdoğan artık yasaklı". Milliyet. 24 Eylül 1998. s. 16. 
  72. ^ Atar, Ersan (26 Eylül 1998). "Erdoğan, savaş çığırtkanı". Milliyet. İstanbul. s. 15. 
  73. ^ Avcu, Arife (28 Kasım 1998). "Erdoğan cezasını 4 ay erteletti". Milliyet. İstanbul. s. 21. 
  74. ^ Avcu, Arife (26 Ocak 1999). "Erdoğan 53 gün daha erteleme istiyor". Milliyet. İstanbul. s. 13. 
  75. ^ Avcu, Arife (27 Mart 1999). "Erdoğan'dan son gösteri". Milliyet. İstanbul. s. 19. 
  76. ^ Avcu, Arife (25 Temmuz 1999). "Erdoğan 'milli duruş' istedi". Milliyet. İstanbul. s. 17. 
  77. ^ "Millî Nizam Partisi Ve Millî Görüş Hareketi". 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012. 
  78. ^ "Millî görüş gömleğimizi değiştirdik konulu ulusal gazete haberi.Sabah". 28 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2007. 
  79. ^ "Yüksek Seçim Kurulu Resmî Sitesi verileri". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007. 
  80. ^ "10 Kasım 2002 tarihli 24932 sayılı T.C Resmî Gazetesi". 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  81. ^ TÜRKİYE GENELİ PARTİLERİN KAZANDIKLARI MİLLETVEKİLİ SAYILARI 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. T.C. Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı Resmî Web sitesi erişim tarihi: 28 Ekim 2007.
  82. ^ 2011 Yılı Genel Seçim Sonuçları 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet gazetesi 02 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir.
  83. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  84. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  85. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  86. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  87. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  88. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  89. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  90. ^ "Peygamber efendimizi bile desteklemeyenler oldu". Cumhuriyet. 13 Ağustos 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016. 
  91. ^ Tim Arango (31 Ekim 2014). "Turkis Leader, Using Conflicts, Cements Power". The New York Times. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  92. ^ Christopher Cameron (1 Kasım 2014). "Turkish President drops $350m on new palace". The Real Deal: New York Real Estate News. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  93. ^ "Erdoğan'dan 'Kaç-Ak Saray' için yorum". Cumhuriyet. 1 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  94. ^ "Critical media block imposed on 'Ak Saray' amid opening graft concerns". Today's Zaman. 29 Ekim 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  95. ^ "Kaç-Ak Saray'a mehterli tanıtım". Cumhuriyet. 31 Ekim 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  96. ^ "'Ak-Saray' Alman basınında". Zaman. 30 Ekim 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  97. ^ Kadri Gursel (17 Eylül 2014). "Erdogan's $350m presidential palace". Al-Monitor. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  98. ^ "29 Ekim resepsiyonu iptal". 30 Ekim 2014. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014. 
  99. ^ "Erdoğan Davutoğlu krizinin geçmişi". Sözcü. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  100. ^ "How mysterious new Turkish blog exposed Erdogan-Davutoglu rift - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  101. ^ "Ahmet Davutoglu, Turkey's Prime Minister, Is Expected to Be Replaced". The New York Times. 5 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  102. ^ "Davutoğlu, Erdoğan'ı yalanlayıp gitti: Tercih değil, zaruret". Cumhuriyet. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  103. ^ "Cumhuriyet Gazetesi - #4 Mayıs Saray darbesi". Cumhuriyet. 4 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  104. ^ "Nihat Genç yazdı: Bu saray darbesi nedir .toğlanları". odatv.com. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  105. ^ Doğan Akın. "Davutoğlu'na Saray darbesini MHP'ye yargı darbesi izler mi; 25 maddede AKP tarihi ve ihtimaller". t24.com.tr. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  106. ^ "Türkiye’de Darbe Girişimi: Ne Oldu? Nasıl Oldu?" 19 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.amerikaninsesi.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
  107. ^ "Darbe girişiminin 24 saati" 18 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.bbc.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
  108. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016. 
  109. ^ "Cumhurbaşkanı'ndan ABD'ye 'Fethullah Gülen' çağrısı" 22 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.mynet.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
  110. ^ "Türkiye referanduma gidiyor". TRT Haber. 16 Şubat 2017. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  111. ^ "YSK referandumun kesin sonuçlarını açıkladı". BBC News Türkçe. 27 Nisan 2017. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  112. ^ "Cumhurbaşkanlığı ikinci tur kesin seçim sonuçları Resmi Gazete'de yayımlandı". Hürriyet. 1 Haziran 2023. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  113. ^ Suikastçi paniği 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sabah. 28 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.
  114. ^ "Duruşma gizli değil, açık olsun haberi". 3 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012. 
  115. ^ "Erdoğan'a suikastin cezası: 11 yıl". 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012. 
  116. ^ "'mehmetali' tam bir profesyonel". 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013. 
  117. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015. 
  118. ^ "Mumcu: Adam şehitlere kelle diyor". 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
  119. ^ "NTVMSNBC haberi, 12 Aralık 2007". 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2007. 
  120. ^ "Sabah gazetesi, 13 Aralık 2007". 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2008. 
  121. ^ Erdoğan'dan Bahçeli'ye tazminat davası 21 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
  122. ^ Erdoğan, Bahçeli'den 10 bin TL tazminat kazandı[ölü/kırık bağlantı] Zaman. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
  123. ^ Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi Bahçeli'den tazminat kazandı 14 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
  124. ^ Erdoğan'ın Behramoğlu'na açtığı dava başladı 8 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haber 7. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
  125. ^ "Recep Tayyip Erdoğan Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı". BBC Türkçe. 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014. 
  126. ^ Erdoğan’a hakarette bugün: 'Faşist Erdoğan' diyen avukata bir yıl altı ay hapis cezası 14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken.com.tr. En son 14 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  127. ^ AİHM yargcı Karakaş: ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ davaları gerçek bir sorun. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 13 Ekim 2015. En son 14 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
  128. ^ İşte Başbakan'ın mal varlığı 30 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet. 25 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.
  129. ^ "Başbakan'ın malvarlığı". 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2011. 
  130. ^ T.C. Başbakanlık İnternet Sitesi 6 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 8 Ocak 2014 tarihinde erişilmiştir.
  131. ^ "Eminağaoğlu suç duyurusunda bulundu: Diploması sahte, Cumhurbaşkanlığı iptal edilsin". www.cumhuriyet.com.tr. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  132. ^ "Marmara Üniversitesi'nden 'sahte diploma' açıklaması". www.mynet.com. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  133. ^ "ÜNİVDER: Marmara Üniversitesi mezunu olarak gösterilemez". www.imctv.com.tr. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  134. ^ Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 7 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vatan (gazete, 2002), Erişim tarihi: 8 Haziran 2016
  135. ^ Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NTV, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016
  136. ^ "Erdogan named European of the Year". NTV-MSNBC. 1 Aralık 2004. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2004. 
  137. ^ "EU enlargement past, present and future". BBC News. 6 Kasım 2008. 27 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009. 
  138. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  139. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  140. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan soykırım tepkisi". Habertürk. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  141. ^ "Almanya Büyükelçimiz Bavulunu Topluyor". Sözcü. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  142. ^ Turkish-Russian Ties Improving, Premier Erdogan Says 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkish Weekly.
  143. ^ Erdoğan ve Putin'den ortak açıklama! 5 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Samanyolu Haber Alıntı: 6 Aralık 2012
  144. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  145. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  146. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  147. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  148. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  149. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  150. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  151. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  152. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  153. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  154. ^ "Erdoğan'dan Sarkisyan'a 'Ağrı' cevabı". milligazete.com. Milli Gazete. 27 Temmuz 2011. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011. 
  155. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Ermenistan ile normalleşme hedefine ulaşacağımıza inanıyorum". trthaber.com. TRT Haber. 6 Ekim 2022. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022. 
  156. ^ Service, Haaretz. "Turkish PM: Israel is the main threat to Mideast peace – Haaretz Daily Newspaper | Israel News". Haaretz.com. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010. 
  157. ^ Haaretz Service (1 Ocak 2009). "Report: Turkish PM Erdogan says 'Palestine today is an open-air prison'". Haaretz. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010. 
  158. ^ "WEF 2009 Turkish leader storms out of debate with Israeli PM". Telegraph. Londra. 30 Ocak 2009. 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  159. ^ a b "Turkish PM storms out of Davos' Gaza session, slams moderator". Hürriyet. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009. 
  160. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  161. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  162. ^ "Turkey condemns Israel over deadly attack on Gaza aid flotilla". Londra: Telegraph. 31 Mayıs 2010. 3 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2010. 
  163. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  164. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  165. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  166. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  167. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  168. ^ "İsrail Cumhurbaşkanı Türkiye'yi Ziyaret Etti". Amerika'nin Sesi | Voice of America - Turkish. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022. 
  169. ^ Erdogan Tells Poroshenko Turkey Won't Recognize Crimea As Russian 24 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radio Free Europe/Radio Liberty (20 August 2016)
  170. ^ Idiz, Semih (31 Mart 2022). "Ukraine war boosts Erdogan's 'new Atlanticism,' but for how long? - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (İngilizce). 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  171. ^ Osterlund, Paul Benjamin (30 Mart 2022). "Turkey, a mediator in Ukraine, mends its own ties with neighbours". www.aljazeera.com (İngilizce). 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  172. ^ "Turkey hosts first meeting of top Russian, Ukrainian diplomats since invasion". www.euractiv.com. 10 Mart 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  173. ^ "Russia pledges to scale down military activity near Kyiv, Chernihiv — as it happened". DW.COM. 29 Mart 2022. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  174. ^ Wieting, Ayse (22 Temmuz 2022). "'A beacon of hope': Ukraine, Russia sign grain export deal". Washington Post. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  175. ^ "Ukraine Announces Exchange Of 215 Prisoners Of War". www.barrons.com. AFP. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  176. ^ Swaminathan, Sneha (22 Eylül 2022). "Ukraine announces the exchange of 215 prisoners of war". WION (İngilizce). 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  177. ^ "International report - Turkey's ambiguous application of United Nations' sanctions on Russia". RFI (İngilizce). 4 Nisan 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  178. ^ "Erdoğan walks a fine line as the Ukraine war's double agent". POLITICO. 17 Ağustos 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  179. ^ Mogul, Rhea; Guy, Jack; Vogt, Adrienne; Sangal, Aditi (23 Ağustos 2022). "Turkey's Erdogan says return of Crimea to Ukraine is a requirement of international law". CNN (İngilizce). 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  180. ^ "Türkiye-Irak Ekonomik İlişkileri". Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. 25 Mart 2009. 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011. 
  181. ^ "Turkish Foreign Minister's visit to Northern Iraq". Today's Zaman. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011. 
  182. ^ "Cumhurbaşkanı Gül Irak'ta". İhlas Haber Ajansı. 23 Mart 2009. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011. 
  183. ^ Başbakan Erdoğan'ın 'Arap Baharı turunun' ikinci durağı Tunus'ta coşkulu karşılama 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. EurAvtif
  184. ^ Habertürk. "Tunus'ta da aynı coşku! GALERİ". Habertürk. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
  185. ^ Tüm dünya Erdoğan'ın “Arap Baharı” turunu konuşuyor…[ölü/kırık bağlantı]
  186. ^ Mısır'da Erdoğan Coşkusu!.. 26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 13 Eylül 2011
  187. ^ Dünya Erdoğan'ı Konuşuyor 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanal D Haber (14 Eylül 2009)
  188. ^ "25 Eylül 2015 T24 haberi". 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015. 
  189. ^ Duvar, Gazete (19 Mayıs 2023). "YSK, 14 Mayıs'taki birinci tur seçimin kesin sonuçlarını açıkladı". www.gazeteduvar.com.tr/ysk-14-mayistaki-birinci-tur-secimin-kesin-sonuclarini-acikladi-haber-1619354. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  190. ^ a b "Cumhurbaşkanlığı ikinci tur kesin seçim sonuçları Resmi Gazete'de yayımlandı". Hürriyet. 1 Haziran 2023. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  191. ^ "Son dakika: YSK, 2018 kesin seçim sonuçlarını açıkladı". Hürriyet. 4 Temmuz 2018. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  192. ^ Ensonhaber (19 Mayıs 2023). "14 Mayıs seçimi milletvekili dağılımı! Meclis Cumhur İttifakı'nda". Ensonhaber. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  193. ^ "Turkey's ruling party announces FM Gul as presidential candidate". Xinhua (İngilizce). 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2007. 
  194. ^ "Gül 339 oyla 11. Cumhurbaşkanı seçildi". NTV.com. 28 Ağustos 2007. 27 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2007. 
  195. ^ "Yurt içi, yurt dışı ve gümrük sandıkları dahil 2014 cumhurbaşkanlığı kesim seçim sonuçları" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 15 Ağustos 2014. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2014. 
  196. ^ "Kesin seçim sonuçları Resmi Gazete'de". www.aa.com.tr. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2023. 
  197. ^ Hasan Cemal (12 Kasım 2014). "Tayyip Erdoğan'ın Atatürkçülüğü..." T24. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  198. ^ "Prime Minister Erdogan's strongman response to Turkey's protests". The Washington Post. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014. (İngilizce)
  199. ^ "Erdoğan: 'İki ayyaşın yaptığı yasa…'". Sözcü. 28 Mayıs 2013. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  200. ^ "Ayşe Hür, "Laiklik Sizlere Ömür"". 28 Mayıs 2013. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  201. ^ "'Kim o iki ayyaş?'". Vatan. 29 Mayıs 2013. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  202. ^ "Erdoğan'dan "Ayyaş'a Özür!". habervaktim.com. 3 Haziran 2013. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  203. ^ "Türkiye Başbakanı Erdoğan'a açık mektup; hoş gelmediniz, burada istenmiyorsunuz!". Bild. 22 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014. (Türkçe) ve (Almanca)
  204. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016. 
  205. ^ "İtalyan gazetesinden Erdoğan'a sert eleştiri". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  206. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015. 
  207. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016. 
  208. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015. 
  209. ^ "BirGün'ün 'Katil ve Hırsız Erdoğan' manşetinin cezası 11 ay hapis". 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  210. ^ "BirGün'e "Hırsız, Katil Erdoğan" Davasında Savunma: Politik Eleştiriydi". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  211. ^ "New York Times'tan Erdoğan'a sert eleştiri: Bir çizgiyi daha aştı Tamamını oku: http://tr.sputniknews.com/avrupa/20160107/1020057997/new-york-times-recep-tayyip-erdogan.html#ixzz4061SdDKY". 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  212. ^ "'Cumhurbaşkanına hakaret' davaları bilançosu". 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  213. ^ "Kılıçdaroğlu'ndan, Erdoğan için AKP'lilere salonu terk ettiren sözler". 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  214. ^ "Erdoğan'ı hicveden şarkı nedeniyle Alman büyükelçisine uyarı". 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2016. 
  215. ^ "Şarkı: Erdowie, Erdowo, Erdoğan (Türkçe altyazılı)". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. 
  216. ^ "Türkiye 'Şarkıyı kaldırın' dedi, Alman mizahçı beklemediği bir yanıt verdi". 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. 
  217. ^ "Almanya Başbakanı Merkel'den 'Erdoğan' şiirine sert tepki". www.hurriyet.com.tr. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  218. ^ "'Erdoğan şiiri' krizi sürüyor". www.dw.com. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  219. ^ "Hiciv mi, hakaret mi?". www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  220. ^ ""Erdoğan lütfen benden de davacı ol"". www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  221. ^ "İngiltere'de 'Erdoğan'a hakaret şiiri yarışması'". www.bbc.com. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  222. ^ "Adalet Bakanından Jan Böhmermann'ın yargılanmasına itiraz". www.cnnturk.com. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  223. ^ Böhmermann'ın şiirine Almanya'dan yasaklama 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet, Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016
  224. ^ "Erdoğan'a "kan testi" yanıtı: Diplomasını göndersin sahtelik testi yaptıralım". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  225. ^ "Demirtaş, Erdoğan'ın o sözlerini hedef aldı: Irkçı bir söylem". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  226. ^ "Erdoğan'ın ırkçı sözlerine Almanya'dan tepki: "Demokrasimize açık saldırı"". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  227. ^ "Ermeni meselesini bu defa Cem Özdemir üzerinden çözeceğiz". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  228. ^ "Özdemir'den Erdoğan'a kan testi cevabı: Çağdışı söylem". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  229. ^ "Merkel'den Erdoğan'a 'kan testi' yanıtı: Anlamak mümkün değil". 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  230. ^ "Cem Özdemir'den Erdoğan'a yanıt". www.birgun.net. 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016. 
  231. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  232. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  233. ^ "The West Hoped for Democracy in Turkey. Erdogan Had Other Ideas. url=https://www.nytimes.com/2018/08/18/business/west-democracy-turkey-erdogan-financial-crisis.html" (İngilizce). The New York Times. 18 Ağustos 2018. 
  234. ^ "Erdoğan afet bölgesinde: Yangınlarla mücadele eden Marmaris'te de halka çay fırlattı!". Cumhuriyet. 31 Temmuz 2021. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  235. ^ "Spectral filminde gizlenmiş figür 'Erdoğan' mı?". Hürriyet. Hürriyet. 23 Mart 2017. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2024. 
  • Yalçın, Soner (Haziran 2014). Kayıp Sicil: Erdoğan'ın Çalınan Dosyası (1. bas.). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. ISBN 978-605-4927-40-1. 
  • "Karayolu sektörü" (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. 2015. s. 6. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015. 

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Recep Tayyip Erdoğan
hakkında daha fazla bilgi edinin
  Commons'ta dosyalar
  Vikihaber'de haberler
  Vikisöz'de alıntılar
  Vikikaynak'ta belgeler
Siyasi görevi
Önce gelen:
Abdullah Gül 		 
12. Türkiye Cumhurbaşkanı
28 Ağustos 2014 - 		Sonra gelen:
'
Önce gelen:
Abdullah Gül 		 
25. Türkiye başbakanı
14 Mart 2003 - 28 Ağustos 2014 		Sonra gelen:
Ahmet Davutoğlu
Önce gelen:
Nurettin Sözen 		İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998 		Sonra gelen:
Ali Müfit Gürtuna
Parti siyasi görevi
Önce gelen:
Önce gelen yoktur.
Binali Yıldırım 		Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı
14 Ağustos 2001 - 27 Ağustos 2014
21 Mayıs 2017 - 		Sonra gelen:
Ahmet Davutoğlu
Sonra gelen yoktur.
Sportif görevi
Önce gelen:
Vural Akarçay 		İstanbul Büyükşehir Belediye SK Başkanı
1994-2000 		Sonra gelen:
Ali Müfit Gürtuna
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Recep_Tayyip_Erdoğan&oldid=34467792" sayfasından alınmıştır