Dünya Sağlık Örgütü
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Nisan 2020) |
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), (İngilizce: World Health Organization, WHO), Birleşmiş Milletler'in uluslararası halk sağlığından sorumlu uzmanlaşmış bir kuruluşudur.[1] Merkezi İsviçre'nin Cenevre şehrindedir ve dünya çapında altı bölgesel ofisi[2] ve 150 saha ofisi vardır.[3]
 | |
 | |
| Kısaltması | DSÖ |
|---|---|
| Kuruluşu | 7 Nisan 1948 |
| Türü | Uzman kuruluş |
| Yasal durumu | Etkin |
| Merkezi |  Cenevre, İsviçre |
| Başkanı |  Tedros Adhanom Ghebreyesus |
| Ana kuruluşu | ECOSOC |
| Websitesi | Dünya Sağlık Örgütü |
Dünya Sağlık Örgütü, 7 Nisan 1948'de kuruldu ve çalışmalarına 1 Eylül 1948'de resmen başladı.[4] Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD) da dahil olmak üzere Milletler Cemiyeti Sağlık Örgütü ve Paris merkezli Office International d'Hygiène Publique'in varlıklarını, personelini ve görevlerini bünyesine kattı.[5] Kuruluşun çalışmaları, önemli miktarda mali ve teknik kaynak aktarımının ardından 1951 yılında ciddi bir şekilde başladı.[6]
DSÖ'nün resmî görevi, dünya çapında savunmasız kişilere yardım ederken sağlık ve güvenliği teşvik etmektir. Ülkelere teknik yardım sağlamakta, uluslararası sağlık standartlarını belirlemekte, küresel sağlık sorunları hakkında veri toplamakta ve sağlıkla ilgili bilimsel veya politika tartışmaları için bir forum görevi görmektedir. Resmî yayını olan Dünya Sağlık Raporu, dünya çapındaki sağlık konularına ilişkin değerlendirmeler sunmaktadır.[7]
Kuruluşu
değiştir1945 yılında ABD’nin San Francisco kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı, bu dönemde bütün halkların sağlığının, dünyada barış ve güvenliğin sağlanması açısından temel önem arz ettiğini kabul ederek Çin ve Brezilyalı delegelerin bir "Uluslararası Sağlık Örgütü" kurulması amacıyla toplantı düzenlenmesi oy birliğiyle kabul edilmiştir.
Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyi, söz konusu toplantının hazırlanması için Belçikalı Prof. Dr. Rene Sard başkanlığında 15 kişilik bir teknik komite oluşturmuştur. Teknik komite kısa bir süre içinde toplantının gündemini saptamış, kurulacak uluslararası sağlık örgütü için anayasa taslağını hazırlamış ve alınması gereken kararları belirlemiştir.
19-22 Temmuz 1946 tarihlerinde New York'ta düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı'nda BM'ye üye 51 ülkenin temsilcisi ile Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), OIHP (Merkezi Paris'te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), PAHO, Kızılhaç, Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu ve Rockefeller Vakfı temsilcileri Dünya Sağlık Örgütü anayasasını oluşturmuştur.
DSÖ Anayasası 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi tarafından imzalanmıştır. DSÖ anayasası en az 26 üye ülke tarafından resmen kabulü ile yürürlüğe girmiştir. Bu süre içerisinde DSÖ işlevlerini yerine getirecek bir ara komisyon seçilmiştir. Bu ara komisyon iki yıl süreyle DSÖ'nün görevlerini yürütmüştür. Yugoslav Prof. Dr. Andrija Stampar başkanlığındaki ara komisyon tüm çalışmalarını tamamlamış ve 26 üye ülkenin onayı 7 Nisan 1948'de gerçekleşmiştir.
DSÖ anayasası'nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan her yıl "Dünya Sağlık Günü" olarak kutlanmaya başlanmıştır.[8]
Prof. Stampar başkanlığındaki ara komisyon DSÖ Genel Kurulunun 24 Haziran 1948 tarihinde toplanması için tüm hazırlıklarını tamamlamış ve genel kurul bir aylık çalışması için İsviçre'nin Cenevre kentinde BM Sarayında 48 ülkenin temsilcileri ile toplanmıştır. Genel Kurul (Asamble) bir aylık çalışmasını tamamladığında üye sayısı 55'e çıkmıştır. Asamble sırasında DSÖ Genel Direktörlüğüne Kanadalı Dr. Brock Chisholm seçilmiş, DSÖ'nün yıllık programı, personeli ve bütçesi onaylanmış, İcra (Yönetim) Kurulunu oluşturan 18 üye belirlenmiştir.
İlk genel kurulda ayrıca, bölgesel örgütlenme de tartışılmış ve oluşturulan komisyonun yaptığı çalışma sonucu bölge ofisleri kurulması kararlaştırılmıştır.
Bölge ofislerinin başlıca amaçlarından biri de DSÖ ile ulusal hükûmetler arasında etkin bir ilişkinin sağlanmasıdır.
DSÖ'ye, Mayıs 2020 itibarıyla 195 ülke üyedir ve 2 ülke de ortak üye durumundadır.[9][10]
Yönetim Kurulu, üç yıllık dönemler için seçilen teknik açıdan nitelikli 34 üyeden oluşur. Yıllık Kurul toplantısı, üyelerin Dünya Sağlık Asamblesi gündemi ve Sağlık Asamblesi tarafından ele alınacak kararlar üzerinde anlaşmaya vardıkları Ocak ayında yapılır.
Sağlık Asamblesini takip eden Mayıs-Haziran aylarında daha kısa ikinci bir toplantı yapılır. Kurulun temel işlevleri, Sağlık Asamblesinin karar ve politikalarını uygulamak, tavsiyelerde bulunmak ve genel olarak çalışmalarını kolaylaştırmaktır.
2023 Yönetim Kurulu toplantısı Tarihleri
değiştir30 Ocak – 7 Şubat 2023: 152. Yönetim Kurulu Toplantısı
* Mayıs/Haziran 2023: 153. Yönetim Kurulu Toplantısı
Görevleri
değiştirÖrgütün amaçlarını yerine getirmek için uygulanan görevler şunlardır:[11]
- Sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalarda yönetici ve koordinatör makam sıfatıyla hareket etmek.
- BM, İhtisas Kuruluşları, sağlık idareleri, meslek grupları ve uygun görülecek diğer örgütlerle fiili bir iş birliği kurmak ve sürdürmek.
- Hükûmetlere, istek üzerine, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için yardım yapmak.
- Uygun teknik yardım yapmak ve acil durumlarda, hükûmetlerin istekleri ya da kabulleri ile gereken yardımı yapmak.
- BM'in isteği üzerine, manda altındaki ülkelerin halkı gibi özelliği olan topluluklara sağlık hizmetleri götürmek ve acil yardımlar yapmak ya da bunların sağlanmasına yardım etmek.
- Epidemiyoloji ve istatistik hizmetleri de dahil olmak üzere gerekli görülecek idari ve teknik hizmetleri kurmak ve sürdürmek.
- Epidemik, pandemik vb. hastalıkların ortadan kaldırılması yolundaki çalışmaları teşvik etmek ve geliştirmek.
- Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile iş birliği yaparak kazalardan doğan zararları önleyebilecek önlemlerin alınmasını teşvik etmek.
- Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile iş birliği yaparak, beslenme, mesken, eğlence, ekonomik ve çalışma koşullarının ve çevre sağlığı ile ilgili diğer bütün unsurların iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
- Sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan bilim ve meslek grupları arasında iş birliğini kolaylaştırmak.
- Uluslararası sağlık sorunlarına ilişkin sözleşmeler, anlaşmalar ve tüzükler teklif etmek, tavsiyelerde bulunmak ve bunlardan dolayı Örgüt'e düşebilecek ve amacına uygun görevleri yerine getirmek.
- Ana ve çocuk sağlığı ve refahı lehindeki hareketleri geliştirmek, ana ve çocuğun tam bir değişme halinde bulunan bir çevre ile uyumlu halde yaşamaya olan kabiliyetlerini artırmak.
- Ruh sağlığı alanında özellikle insanlar arasında uyumlu ilişkilerin kurulmasına ilişkin her türlü faaliyetleri kolaylaştırmak.
- Sağlık alanında araştırmaları teşvik ve rehberlik etmek.
- Sağlık, tıp ve yardımcı personelin öğretim ve yetiştirilme normlarının iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
- Gerekirse diğer ihtisas kuruluşları ile iş birliği yaparak kamu sağlığı, hastane hizmetleriyle sosyal güvenlik de dahil koruyucu ve tedavi edici tıbbi bakıma ilişkin idari ve sosyal teknikleri incelemek ve tanıtmak.
- Sağlık alanında her türlü bilgi sağlamak, tavsiyelerde bulunmak ve yardımlar yapmak.
- Sağlık bakımından aydınlatılmış bir kamuoyu oluşumuna yardım etmek.
- Hastalıkların, ölüm nedenlerinin kamu sağlığı uygulama metotlarının uluslararası nomanklatürlerini tayin etmek ve ihtiyaca göre yeniden gözden geçirmek.
- Teşhis yöntemlerini gerektiği kadar standart hale getirmek.
- Yiyeceklere, biyolojik, farmasötik ve benzeri ürünlere ilişkin uluslararası normlar geliştirmek, kurmak ve bunların kabulünü teşvik etmek.
- Genel olarak Örgüt'ün amacına ulaşmak için gereken her önlemi almak.
Genel Direktörler
değiştirGenel Direktör 5 yıllık bir süre için görev yapar. Görev dönemi sınırlaması yoktur. Genel Direktör adayları üye devletler tarafından önerilebilir, daha sonra Yönetim Kurulu tarafından aday gösterilebilir ve Dünya Sağlık Meclisi tarafından atanabilir.
| Genel Direktör | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
 Brock Chisholm |
1948 | 1953 |
 Marcolino Gomes Candau |
1953 | 1973 |
 Halfdan T. Mahler |
1973 | 1988 |
 Hiroshi Nakajima |
1988 | 1998 |
 Gro Harlem Brundtland |
13 Mayıs 1998 | 21 Temmuz 2003 |
 Lee Jong-wook |
21 Temmuz 2003 | 22 Mayıs 2006 |
 Anders Nordström* |
22 Mayıs 2006 | 8 Kasım 2006 |
 Margaret Chan |
9 Kasım 2006 | 1 Temmuz 2017 |
| Tedros Adhanom Ghebreyesus |
1 Temmuz 2017 | Görevde[12] |
| * Lee Jong-wook'un görevdeyken ölümünden sonra Genel Direktör Vekili olarak atandı | ||
Kaynakça
değiştir- ^ "The U.S. Government and the World Health Organization". The Henry J. Kaiser Family Foundation (İngilizce). 24 Ocak 2019. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ "Regional offices". www.who.int (İngilizce). 20 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2024.
- ^ "WHO (World Health Organisation)". Information Saves Lives | Internews (İngilizce). 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ Ascher, Charles S. (1952). "Current Problems in the World Health Organization's Program". International Organization (İngilizce). 6 (1): 27-50. doi:10.1017/S0020818300016179. ISSN 1531-5088. 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Milestones for health over 70 years". World Health Organization/Europe (İngilizce). 17 Mart 2020. 9 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ "World Health Organization | History, Organization, & Definition of Health". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ "WHO | World health report 2013: Research for universal health coverage". WHO. 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ "World Health Day". who.int. 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022.
- ^ "DSÖ 2020 İtibarıyla üye sayısı". DSÖ. 2020. 25 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.
- ^ "T.C. Dışişleri Bakanlığı - Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi Nezdinde Daimi Temsilciliği - Bilgi Notları". cenevreofisi.dt.mfa.gov.tr. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023.
- ^ "DSÖ Görevleri". 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.
- ^ "Dr. Tedros DSÖ'nün Genel Direktörlüğüne tekrar seçildi | Türkiye'de Birleşmiş Milletler". turkiye.un.org. 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
Dış bağlantılar
değiştir- Dünya Sağlık Örgütü resmî İnternet sitesi5 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.