Dede Cöngi

Dede Cöngi
Dede Cöngi
Doğum	Kemâlüddin İbrahim bin Yahşî (veya Bahşî); Doğrum tarihi bilinmiyor; Sonusa, Amasya
Ölüm	1567; Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Diğer ad(lar)ı	Kara Dede
Meslek	Fakih

Dede Cöngi Efendi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış fakih. Dede Halife ve Kara Dede lakaplarıyla da tanınır. Eserlerini cönk denilen defterlere yazdığı için bu isimle anılır olmuştur.

Yaşamı

Amasya'nın Uluköy köyünde doğmuştur.

1514 yılına dek debbağ adı verilen bir tür dericilik mesleğiyle uğraşmıştır. Daha sonra Arap edebiyatında ve Hanefilik mezhebine göre tefsir ile fıkıh alanlarında eğitim almıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra Bursa'daki Bayezid Paşa Medresesi, Tire'deki Kara Kadı Medresesi, Merzifon Sultaniyesi, Halep Hüsrev Paşa Medresesi'sinde müderris ve müftü olarak hizmet vermiştir. 1558'de Kefe'de kadılık yapmaya başlamıştır.^[1]

1565'te Bursa'ya dönmüş ve 2 yıl sonra ölmüştür.

Dede Cöngi, debbağlık yaptığı için esnaflığı ve esnaf çevrelerini iyi tanıyordu. Hatta Ahi teşkilâtına da üyeydi. Diğer yandan fıkıhta uzmanlaştığı için ulema sınıfında tanınıyor ve saygın biri olarak kabul ediliyordu.

En önemli eseri eseri olarak kabul edilen eser Siyasetü’ş-Şer’iyye'dir.^[2]

Eserleri

Haşiye alâ Haşiyeti'l Hayâli al Şerhi'l-Akaid
Haşiye alâ Şerhi'l Cami
Haşiye alâ Şerhi'l-İsagucî li'l- Kâtî
Haşiye alâ Şerh'il-İzzî fi't-Tasrîf li't-Teftazan
Kitab-ı Dede Cöngi
Lüccetü'l-fevâ'id
Risale fi emvali beyti'l-mâl ve aksamihâ ve ahkâmiha ve masarafiha (I. Süleyman'ın oğlu Şehzade Mustafa'ya ithaf edilmiştir.)
Risale fi'l-benc ve'l-haşiş ve tahrîmihâ
Risaleti'l Vaz
Siyasetü'ş-Şer'iyye

Kaynakça

^ "Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi" (PDF). ss. 76, 77. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015.
^ Erel, Zeynep Gül (Eylül 2012). "Dede Cöngi'nin Risalet'üs Siyaset'üş-Şer'iyye'si ve Tercümeleri Üzerinden 16. Yüzyıl ve 19. Yüzyıl Bağlamında Analizi" (PDF). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015.

[1] "Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi" (PDF). ss. 76, 77. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015.

[2] Erel, Zeynep Gül (Eylül 2012). "Dede Cöngi'nin Risalet'üs Siyaset'üş-Şer'iyye'si ve Tercümeleri Üzerinden 16. Yüzyıl ve 19. Yüzyıl Bağlamında Analizi" (PDF). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015.

[1]

[2]