Moa

Moa
Korunma durumu
	; Tükenmiş (IUCN 2.3)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia;
Şube:	Chordata;
Sınıf:	Aves;
Alt sınıf:	Palaeognathae;
Üst takım:	Notopalaeognathae;
Takım:	†Dinornithiformes; Bonaparte, 1853
Sinonimler
	Dinornithes Gadow, 1893 Immanes Newton, 1884

Moalar ya da Dinornithiformes soyu tükenmiş 9 kuş türünden oluşan bir koşucu kuş takımıdır. Yeni Zelanda'nın ormanlarında ve ovalarında 7 milyon yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra soyu tükenmiştir. Uçamayan bir kuş türüdür. Uzun boyunları, güçlü bacakları ve gagaları vardı. Bazı türlerinin ağırlıkları 240 kilograma ve 3.6 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi.^[2]

Moaların boyutları türlere göre büyük bir değişiklik gösteriyordu. Bazı dev moa türlerinin ortalama boyu 3 metreyi aşabilirken en küçükleri hindiden iri değildi. Derileri kırmızıydı. Koyu renk tüylerinin ya uçları beyazdı ya da ortası sarı çizgili ve kenarları morumsuydu. Yeni Zelanda ovalarında ve ormanlarında dev pençeli kartallar tarafından avlanıyorlardı. Başlıca besin kaynakları otlar, tohumlar, meyveler ve yapraklardı. İnsanlar, Yeni Zelanda'ya ayak bastığında Moaların nesli tükenmek üzereydi.^{[kaynak belirtilmeli]} Bunun sebebi günümüzdeki kuşlar 1 yılda büyürken Moaların 10 yılda büyümeleriydi. Maoriler 1280 yılında Moaları avlayıp nesillerinin tükenmesine sebep olmuşlardı.

İri moaların 17. yüzyılın sonlarına doğru yok olduğu, küçük yapılı türlerden bazılarının daha uzun süre varlığını sürdürerek 19. yüzyıla ulaştığı sanılmaktadır.^[3]

Sınıflandırma

Taksonomi

Moaların 6 cinsinin ve 9 türü şu şekilde listelenir:^[2]^[4]

†Dinornithiformes Takımı (Gadow 1893) (moa)
- Dinornithidae Familyası (Owen 1843) (dev moa)
  - Dinornis Cinsi
    - Kuzey Adası dev moası, Dinornis novaezealandiae (Kuzey Adası, Yeni Zelanda)
    - Güney Adası dev moası, Dinornis robustus (Güney Adası, Yeni Zelanda)
- Emeidae Familyası (Bonaparte 1854) (küçük moa)
  - Anomalopteryx Cinsi
    - Çalı moası, Anomalopteryx didiformis (Güney Adası, Yeni Zelanda)
  - Emeus Cinsi
    - Doğulu moa, Emeus crassus (Güney Adası, Yeni Zelanda)
  - Euryapteryx Cinsi
    - Sahil moası, Euryapteryx curtus (Kuzey ve Güney Adaları, Yeni Zelanda)
  - Pachyornis Cinsi
    - Ağır ayaklı moa, Pachyornis elephantopus (Güney Adası, Yeni Zelanda)^[5]
    - Mantell moası, Pachyornis geranoides (Kuzey Adası, Yeni Zelanda)
    - Tepeli moa, Pachyornis australis (Güney Adası, Yeni Zelanda)^[5]
- Megalapterygidae Familyası
  - Megalapteryx Cinsi
    - Yayla moası, Megalapteryx didinus (Güney Adası, Yeni Zelanda)

Bunların haricinde 2 adlandırılmamış türü olduğu bilinmektedir.^[5]

Kaynakça

^ Brands, S. (2008)
^ ^a ^b Davies, S.J.J.F. (2003)
^ Temel Britannica, Cilt no: 12, Basım yılı: 1988
^ Worthy, T. H.; Scofield, R. P. (1 Haziran 2012). "Twenty-first century advances in knowledge of the biology of moa (Aves: Dinornithiformes): a new morphological analysis and moa diagnoses revised". New Zealand Journal of Zoology. 39 (2): 87-153. doi:10.1080/03014223.2012.665060. ISSN 0301-4223.
^ ^a ^b ^c Worthy, T. H. (1 Nisan 1989). "Validation of Pachyornis australis Oliver (Aves; Dinornithiformes), a medium sized moa from the South Island, New Zealand". New Zealand Journal of Geology and Geophysics. 32 (2): 255-266. doi:10.1080/00288306.1989.10427587. ISSN 0028-8306.

[1] Brands, S. (2008)

[Davies,_S.J.J.F._2003-2] Davies, S.J.J.F. (2003)

[3] Temel Britannica, Cilt no: 12, Basım yılı: 1988

[4] Worthy, T. H.; Scofield, R. P. (1 Haziran 2012). "Twenty-first century advances in knowledge of the biology of moa (Aves: Dinornithiformes): a new morphological analysis and moa diagnoses revised". New Zealand Journal of Zoology. 39 (2): 87-153. doi:10.1080/03014223.2012.665060. ISSN 0301-4223.

[:0-5] Worthy, T. H. (1 Nisan 1989). "Validation of Pachyornis australis Oliver (Aves; Dinornithiformes), a medium sized moa from the South Island, New Zealand". New Zealand Journal of Geology and Geophysics. 32 (2): 255-266. doi:10.1080/00288306.1989.10427587. ISSN 0028-8306.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]