Dmitri Yazov
Dmitri Timofeyeviç Yazov (Rusça: Дми́трий Тимофе́евич Я́зов; 8 Kasım 1924 - 25 Şubat 2020), Sovyetler Birliği Mareşali. Büyük Vatanseverlik Savaşı gazisi olan Yazov, 1987'den Sovyetler Birliği'nin dağılmasından dört ay önceki 1991 Ağustos Darbesi'nde rol alması nedeniyle tutuklanana kadar Savunma Bakanı olarak görev yaptı.[1] Yazov, 28 Nisan 1990'da Sovyetler Birliği Mareşali rütbesine atanan son kişi, Sibirya'da doğan tek mareşal ve 25 Şubat 2020'de öldüğü zamana dek, yaşayan son Sovyetler Birliği Mareşali'ydi.
| Sovyetler Birliği Mareşali Dmitri Yazov Дми́трий Я́зов | |
|---|---|
| |
| Savunma Bakanı | |
| Görev süresi 30 Mayıs 1987 - 28 Ağustos 1991 | |
| Yerine geldiği | Sergey Sokolov |
| Yerine gelen | Yevgeni Şapoşnikov |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Dmitri Timofeyeviç Yazov 8 Kasım 1924 Yazovo, Rusya SFSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 25 Şubat 2020 (95 yaşında) Moskova, Rusya |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| İmzası | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı Sovyet–Afgan Savaşı |
Biyografi
değiştir
İlk yılları
değiştirOmsk Oblastı, Kalaçinski İlçesi, Krestinski Volostu'ndaki Yazovo köyünde doğdu. Her ikisi de köylü olan Timofey Yakovleviç Yazov (ö. 1933) ve Maria Fedoseyevna Yazova'nın oğluydu. Ailenin dört çocuğu vardı.[1]
II. Dünya Savaşı
değiştirYazov, liseyi bitirmeye vakti olmayan on yedi yaşında bir genç olarak Kasım 1941'de gönüllü olarak Kızıl Ordu'ya katıldı. Orduya katıldığında 1923 doğumlu olduğunu söyleyerek kendisini olduğundan bir yaş büyük gösterdi.[2] Moskova Yüksek Askeri Komuta Okulu'na (Moskova Muharebesi sırasında[3] Kasım 1941'den 28 Ocak 1942'ye kadar Novosibirsk'e taşınmıştı) yazıldı ve[4] 1942'de mezun oldu. Ancak okul mezuniyet sertifikasını 1953'te, binbaşı olduğu sıralarda aldı.[1]
Ağustos 1942'den itibaren Volhov ve Leningrad cephelerinde bir tüfek takımı komutanı, bir tüfek bölüğü komutanı ve Leningrad Cephesi'nin 177. Tüfek Tümeni'nin 483. Tüfek Alayı'nın genç teğmenlerinin ön cephe kurslarının bir takım komutanı olarak savaştı. Leningrad Kuşatması sırasındaki muharebelere, Sovyet birliklerinin Baltık ülkelerindeki taarruz operasyonlarına ve Kurlandiya Kuşatması'na katıldı. 1944'te Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne üye oldu.[1]
Savaş sonrası askeri kariyer
değiştir1962'de Yazov, Küba Füze Krizi sırasında Küba'nın Oriente eyaletindeki Sovyet kara kuvvetlerine komuta etti ve burada Küba Savunma Bakanı Raúl Castro ile kişisel olarak çalıştı. Merkezi Holguín Hava Üssü'nde bulunan birliğe, ABD ile savaş çıkması durumunda Guantanamo Körfezi Deniz Üssü'ne KS-1 Komet nükleer seyir füzeleri ile saldırması emredildi.[5]
1971-1973'te Odessa Askeri Bölgesi'nin Kırım bölgesindeki 32. Kolordu'ya komuta etti. 1979-1980'de Yazov, Çekoslovakya'daki Merkez Kuvvetler Grubu'nun komutanıydı. 1986 yazında Uzak Doğu Askeri Bölgesi'nin komutanıydı ve Time dergisine göre Genel Sekreter Mihail Gorbaçov üzerinde olumlu bir izlenim bıraktı ve bu daha sonra terfiler almasına yol açtı. Mareşal Sergey Sokolov'un iki gün önce Mathias Rust olayı nedeniyle görevden alınmasının ardından 30 Mayıs 1987'de Sovyetler Birliği'nin Savunma Bakanı olarak atandı. Haziran 1987'den Temmuz 1990'a kadar Yazov, Politbüro'nun aday üyesiydi ve[6] Kara Ocak'ın önemli bir parçasıydı. Yazov, 1991'in başlarında Rus OMON komando birimlerinin Letonya ve Litvanya'ys konuşlandırılmasından sorumluydu. 1991 Ağustos Darbesi sırasında Yazov, Devlet Olağanüstü Hal Komitesi'nin bir üyesiydi. Komiteyi desteklediği için Valentin Pavlov hükûmeti görevden alındı[7] ve dolayısıyla Yazov, Savunma Bakanı görevini kaybetti. Yazov, Yeltsin döneminde yargılandı ve 1994 yılında beraat etti.
22 Ağustos sabahı, ilk sorgulamadan önce Yazov, bir mektubu okuduğu ve kendisini "yaşlı aptal" olarak nitelendirdiği, bu "maceraya" katıldığı için pişman olduğu ve SSCB Başkanı'ndan af dilediği video kayıtlı bir mesajla Gorbaçov'a döndü.[8] Bu olaylardan 20 yıl sonra, eski savunma bakanı bir gün boyunca uyumadığı için ne dediğini hatırlamadığını söyledi. Ve bu mektubun ve videonun yapımcısı olarak gazeteci Vladimir Molçanov'u suçladı.[9] Yazov, anılarında Gorbaçov'u "Vatana İhanet" adlı suç makalesinden korumak için bir pişmanlık konuşması yapmaya ikna edildiğini ve yorgunluğun etkisiyle televizyon muhabirlerinin iknalarına yenik düştüğünü açıkladı.[10]
Yazov, Ocak 1993'te ülkeden ayrılmamak şartıyla serbest bırakıldı[11] 1994 yılında Devlet Duması tarafından affedildi,[12] Boris Yeltsin tarafından sunulan affı kabul etti ve suçsuz olduğunu belirtti. Başkanlık kararnamesi ile askerlikten ihraç edildi ve kendisine tören silahı verildi. Rusya Federasyonu Başkanı tarafından Onur Nişanı ile ödüllendirildi. Yazov daha sonra Genelkurmay Akademisi'nde askeri danışman olarak çalıştı.[13]
Gorbaçov tarafından Savunma Bakanı makamı için seçilmesine rağmen William Odom, The Collapse of the Soviet Army adlı kitabında Aleksandr Yakovlev'in Yazov'u "bir tümene komuta etmeye uygun, ancak daha yüksek bir şeye olmayan" "vasat bir subay" olarak tanımlamasını tekrarlıyor.[14] Odom, Gorbaçov'un yalnızca "emirleri, herhangi bir emri yerine getirecek kariyerciler" aradığını öne sürüyor.
Mart 2019'da Yazov, Ocak 1991'de Litvanya'daki askeri baskıdaki rolü nedeniyle bir Litvanya mahkemesi tarafından gıyaben yargılandı, savaş suçlarından mahkûm edildi ve 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Rusya, davayı siyasi amaçlı olmakla suçladı ve Yazov'u iade etmeyi reddetti.[15]
Ölümü
değiştirYazov, Rusya Savunma Bakanlığı'nın "ciddi ve uzun süreli bir hastalık" olarak nitelendirdiği durumun ardından 25 Şubat 2020'de 95 yaşında Moskova'da öldü.[1][16][17][18] Moskova dışındaki Federal Askeri Anıt Mezarlığı'na gömüldü.
Ödüller ve nişanlar
değiştirSovyetler Birliği
değiştir- Lenin Nişanı, iki kez[1]
- Ekim Devrimi Nişanı
- Kızıl Bayrak Nişanı
- Vatanseverlik Savaşı Nişanı, 1. sınıf
- Kızıl Yıldız Nişanı
- Silahlı Kuvvetler Anavatana Hizmet Nişanı, 3. sınıf
- Savaş Hizmeti Madalyası
- Kusursuz Hizmet Madalyası, 1. ve 2. sınıflar
- Devlet Sınırlarının Ayrımını Koruma Madalyası
- Silahlı Kuvvetler Gazisi Madalyası
- Askeri İşbirliğini Güçlendirme Madalyası
- Bakir Toprakların Gelişimi Madalyası
- Leningrad Savunması Madalyası
- Jübile madalyaları
Rusya Federasyonu
değiştir- Anavatan için Liyakat Nişanı, 3. ve 4. sınıf[19][20]
- Onur Nişanı[1][21]
- Aleksandr Nevski Nişanı
- Jübile madalyaları
Diğer ülkeler
değiştir- Kızıl Bayrak Nişanı (Afganistan)
- Halkların Dostluğu Nişanı (Afganistan)
- Silah Dostluğunu Güçlendirme Madalyası (Bulgaristan)
- Che Guevara Nişanı (Küba)
- Kızıl Bayrak Nişanı (Çekoslovakya)
- Scharnhorst Nişanı (Doğu Almanya)
- Kazakistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının 20. Yılı Madalyası
- Japonya'ya Karşı 30 Yıllık Zafer Madalyası (Moğolistan)
- Halhin Gol Zaferinin 40. Yılı Madalyası (Moğolistan)
- Moğol Halk Devriminin 50. Yılı Madalyası (Moğolistan)
- Sivil Liyakat Nişanı, 1. sınıf (Suriye)
Dini
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c d e f g "Последний Маршал: биография Дмитрия Язова". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Последний маршал СССР Язов оценил реформы Горбачева, Сердюкова и Шойгу. 6 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.// МК, 8-14 ноября 2013 г.
- ^ "Выпуск 1942'го года". Фото кремлёвцев по выпускам. МосВОКУ им. Верховного Совета РСФСР. 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
- ^ "Краткая история училища". МосВОКУ им. Верховного Совета РСФСР. 1 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
- ^ One minute to midnight : Kennedy, Khrushchev, and Castro on the brink of nuclear war. 1. New York: Alfred A. Knopf. 2008. s. 126. ISBN 978-1-4000-4358-3. OCLC 176951842. 11 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Dmitry Yazov". globalsecurity.org. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017.
- ^ "Постановление Верховного Совета СССР от 28 августа 1991 г. № 2367-I «О недоверии Кабинету Министров СССР»". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Жаркий август 91 года (РТР, 2001)". 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Баранец В. (Ağustos 2011). "Бывший министр обороны СССР Маршал Советского Союза Дмитрий Язов: «Как это было в августе 91-го?»". Радио «Комсомольская правда». 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Язов Д. Т. Август 1991: Где была армия?
- ^ "Ъ-Газета — Пресс-конференция по делу ГКЧП". 5 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Хроника путча. Часть V". 17 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Ветераны Вооруженных Сил России, принимавшие участие во встрече с Президентом". 29 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.
- ^ Odom, 1998, p. 111
- ^ "Lithuania convicts Russians of war crimes under Soviet rule". BBC News. 27 Mart 2019. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019.
- ^ "Last marshal of the Soviet Union Dmitry Yazov dies". AFP.com. 16 Ocak 2012. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Умер маршал Советского Союза Дмитрий Язов". 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Будем помнить вас, товарищ маршал". 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "За заслуги перед Отечеством". НТВ. 2 Kasım 2009. 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
- ^ "Министр обороны России вручил Маршалу Советского Союза Дмитрию Язову орден "За заслуги перед Отечеством" III степени". mil.ru. 4 Şubat 2020. 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Путин наградил участника ГКЧП Дмитрия Язова орденом Почета". NEWSru.com. 17 Kasım 2004. 18 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
Dış bağlantılar
değiştir