Eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı
Keyif verici uyuşturucu kullanımı, bir ya da daha fazla psikoaktif ilacın zevk, eğlence veya başka bir amaç için bilinç durumunu değiştirmek amacıyla kullanılmasıdır. Psikoaktif bir ilaç kullanıcının vücuduna girdiğinde sarhoş edici bir etki yaratabilir. Eğlence amaçlı uyuşturucular genellikle üç kategoriye ayrılır: depresanlar (rahatlama ve sakinlik hissi uyandıran ilaçlar), uyarıcılar (enerji ve uyanıklık hissi uyandıran ilaçlar) ve halüsinojenler (halüsinasyon gibi algısal çarpıtmalara neden olan ilaçlar).
.jpg)
Popüler kültürde eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı, genellikle sosyal bir davranış olarak tolere edilir ve kendi kendine ilaç tedavisinin tıbbi bir durum olarak algılanmaz.[1] Ancak, uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığı dünyanın her yerinde ciddi şekilde damgalanmaktadır. Ayrıca, pek çok kişi reçeteli ve kontrollü depresanlar olan opioidler, opiatlar ve benzodiazepinler de dahil olmak üzere çeşitli ilaçları kullanmaktadır. Bu kontrollü maddelerin bulundurulmasının genellikle yasa dışı olduğu kabul edilir, ülkeye göre değişir ancak genellikle esrar, kokain, opioidler, MDMA, amfetamin, metamfetamin, psikedelikler, benzodiazepinler ve barbitüratları içerir. Dünya çapında, 15 ila 65 yaş arasındaki kişilerin yaklaşık %5'inin (158 milyon ila 351 milyon) en az bir kez kontrollü uyuşturucu kullandığı tahmin edilmektedir (2015 itibarıyla).
Yaygın eğlence amaçlı uyuşturucular arasında genellikle kahve, çay, alkolsüz içecekler ve çikolatada bulunan kafein; genellikle bira, şarap, kokteyller ve damıtılmış alkollü içkilerde bulunan alkol; yaygın olarak tütünde, tütün bazlı ürünlerde ve elektronik sigaralarda bulunan nikotin; esrar ve esrar (sahip olmanın yasallığı ülkeler arası/ülkeler arası farklılık göstermektedir); ve Birleşmiş Milletlerin (BM) Narkotik İlaçlar Tek Sözleşmesi (1961) ve Psikotrop Maddeler Sözleşmesi (1971) tarafından kontrollü ilaçlar olarak listelenen kontrollü maddeler bulunmaktadır. Avrupa Birliği (AB), 2000'li yılların başından bu yana, eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı ve kötüye kullanımının Avrupa nüfusu arasında yayılmasını önlemek ve uyuşturucuların olumsuz etkileri konusunda kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla uyuşturucu politikasının bir parçası olarak çeşitli kapsamlı ve çok disiplinli stratejiler geliştirmiştir. Avrupa Birliği'nin tüm üye ülkeleri arasında ve Avrupa'da organize suç ve yasadışı uyuşturucu ticaretine karşı mücadele etmek amacıyla Europol ve EMCDDA gibi Avrupa kolluk kuvvetleriyle ortak çabalar yürütmektedir.[2][3][4]
Kullanım nedenleri
değiştir
Pek çok araştırmacı, eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımının etiyolojisini araştırdı. En yaygın teorilerden bazıları şunlardır: genetik faktörler, kişilik tipi, psikolojik problemler, kendi kendine ilaç tedavisi, cinsiyet, yaş, depresyon, merak, can sıkıntısı, asilik, bir gruba ait olma duygusu, aile ve bağlanma sorunları, travma, okulda veya işte başarısızlık, sosyoekonomik stres etkenleri, akran baskısı, çocuk suçluluğu, uyuşturucuların ulaşılabilirliği, tarihsel faktörler ve sosyo-kültürel etkiler.
Ancak, tek bir neden üzerinde fikir birliği sağlanamamıştır. Bunun yerine, uzmanlar genellikle biyopsikososyal modeli kullanmaktadır. Bu model, genetik, zihinsel sağlık veya travmatik deneyimler gibi faktörleri içerirken, aynı zamanda belirli türdeki uyuşturuculara ve kullanım kalıplarına maruz kalma ile bunların bulunabilirliğinde sosyal faktörlerin de büyük bir rol oynadığını vurgular.[5] Bu nedenle, uzmanlar birbirini dışlamayan bir dizi faktörün bireyin uyuşturucu kullanımını etkileyebileceğine inanmaktadır.[6]
Bağımlılık araştırmacısı Martin A. Plant'e göre, bazı insanlar eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımına başlamadan önce kendilerini yeniden tanımlama döneminden geçiyor. Uyuşturucu kullanmayı, yüksek statü ve sosyal normlara meydan okumayla ilişkilendirdikleri bir alt kültüre ait olmayı içeren genel bir yaşam tarzının parçası olarak görme eğilimindedirler. Plant şunları söylüyor: "Kullanıcının bakış açısından, uyuşturucu alımının bir parçası olmak için pek çok olumlu neden var. Uyuşturucu kullanmanın nedenleri, mutsuzlukla olduğu kadar arkadaşlık, zevk ve statü ihtiyaçları ile de ilgilidir. Uyuşturucu kullanıcısı olmak birçok insan için olumsuz bir deneyimden ziyade olumlu bir onaylamadır."
Evrim
değiştirAntropolojik araştırmalar, insanların "bitki nörotoksinlerinden yararlanmaya karşı evrimleşmiş olabileceğini" ileri sürdü. Bitkilerin içerdiği kimyasalları kullanma yeteneği, Endojen nörotransmiterlerin işlevine hizmet ederek hayatta kalma oranlarını artırarak evrimsel bir avantaj sağlayabilir. Tipik olarak kısıtlayıcı bir tarih öncesi beslenme, psikoaktif ilaçları tüketmenin, kendileri de nörotransmiterleri taklit edecek şekilde evrimleşmiş olan bitkisel kimyasalların görünürdeki faydasını vurgulamış olabilir. Kimyasal-ekolojik adaptasyonlar ve özellikle sitokrom P450 gibi hepatik enzimlerin genetiği, araştırmacıları "insanların milyonlarca yıllık psikotrop bitki maddeleri ile ortak evrimsel bir ilişkiyi paylaştığını" öne sürmeye yönlendirmiştir.
Sağlık riskleri
değiştir
Eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımının etkileri ve riskleri, kullanılan uyuşturucunun türüne ve miktarına bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Her ilaç çevre ve kullanıcı içinde farklı şekilde etkileşime girer. Alkol bazen en tehlikeli eğlence amaçlı uyuşturuculardan biri olarak kabul edilir. Alkol, tütün ürünleri, nikotin bazlı ürünler (örneğin elektronik sigaralar) ve esrar, çeşitli tıp uzmanları tarafından en yaygın ve yaygın geçiş uyuşturucuları olarak kabul edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya ve Yeni Zelanda'da alkol, tütün ve esrar tüketiminin genel başlangıcı çoğunlukla ergenlik döneminde ve ortaokul ve lise ortamlarında meydana gelmektedir.[8]
21. yüzyılın başlarında yapılan bazı bilimsel çalışmalar, düşük ila orta düzeyde alkol tüketiminin, özellikle de kırmızı şarabın, kardiyovasküler hastalıklar, felç ve bilişsel gerileme riskinin azalması gibi önemli sağlık yararlarına sahip olabileceğini buldu. Bu iddia, özellikle "ılımlı" alkol tüketiminin faydalarını gösteren çalışmalarda deneklerin önceden ne içtiğine ilişkin kontrollerin bulunmadığını söyleyen araştırmacı David Nutt tarafından tartışıldı.[9] Birleşik Krallık'taki uzmanlar, daha az kullanıcıya daha az zarar verebilecek bazı psikoaktif uyuşturucuların (her ne kadar ilk etapta daha az sıklıkla kullanılsalar da) esrar, psilosibin mantarları, LSD ve MDMA olduğunu öne sürdüler; ancak bu ilaçların kendine has riskleri ve yan etkileri vardır.[10]
İlaç zararlılığı
değiştir
İlaç zararlılığı, psikoaktif bir ilacın kullanıcıya zarar verme potansiyeline sahip olma derecesi olarak tanımlanır ve bağımlılık ve fiziksel zarar potansiyeli gibi çeşitli yollarla ölçülür. Daha objektif olarak, zararlı ilaçlara genellikle halk arasında "sert ilaçlar" denirken, daha az zararlı ilaçlara ise "yumuşak ilaçlar" adı verilebilir. Ancak, "yumuşak ilaç" terimi, hafif uyuşturucuların daha az veya önemsiz zarara neden olduğu yanlış bir inanışı ima edebileceği için eleştirmenler tarafından tartışmalı kabul ediliyor.[12]
Sorumlu kullanım
değiştirSorumlu uyuşturucu kullanımı, kullanıcıların araba kullanma, yüzme, makine kullanma gibi faaliyetlerle veya ayıklık olmadan güvenli olmayan diğer faaliyetlerle aynı anda uyuşturucu almamaları gerektiğini savunur. Zarar azaltıcı ilaç politikalarında, sorumlu ilaç kullanımı birincil önleme tekniği olarak vurgulanmaktadır. Zarar azaltma politikaları, 1970'lerin karşı kültüründe başlamış olsa da, sorumlu uyuşturucu kullanımını ve sorumsuz uyuşturucu kullanımının sonuçlarını kullanıcılara açıklayan karikatürler yoluyla 1980'lerin sonlarında popüler hale geldi. Diğer bir sorun da, uyuşturucuların yasa dışı olmasının kullanıcılar açısından sosyal ve ekonomik sonuçlara yol açmasıdır - uyuşturucular, saflığı bozan maddelerle "kesilebilir" ve saflık oranları çok değişken olabilir, bu da aşırı doz olasılığını artırır - ve uyuşturucu üretiminin ve dağıtımının yasallaştırılması, bu ve diğer uyuşturucu tehlikelerini azaltabilir.
Önleme
değiştirEğlence amaçlı uyuşturucu kullanımını azaltma çabaları kapsamında, dünya çapındaki hükûmetler 20. yüzyılda neredeyse tüm eğlence amaçlı uyuşturucu türlerinin bulundurulmasını yasaklayan çeşitli yasalar çıkardı. Ancak Batı'nın "Uyuşturucuyla Savaşı" artık artan eleştirilerle karşı karşıya. Davranışsal müdahalelerin çocuklarda eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımını engellemeye yardımcı olup olmadığını söylemek için kanıtlar yetersizdir.
Her dört ergenden biri yasa dışı bir uyuşturucu kullanmıştır ve bağımlılık tedavisi gereksinimi duyan on ergenden biri bir tür bakım almaktadır. Okul tabanlı programlar, uyuşturucu kullanımı eğitiminde en sık kullanılan yöntemdir; ancak bu müdahale programlarının başarı oranları büyük ölçüde katılımcıların kararlılığına bağlıdır ve genellikle sınırlıdır.
Toplum ve kültür
değiştir
Pek çok hareket ve kuruluş, keyif verici uyuşturucuların kullanımının serbestleştirilmesini savunuyor veya buna karşı çıkıyor; özellikle esrar ve kanabinoidlerin tıbbi ve/veya eğlence amaçlı kullanım için yasallaştırılmasıyla ilgili. Eğlence amaçlı uyuşturucu kullanıcıları arasında alt kültürlerin yanı sıra, bunlardan uzak duranlar arasında da alkolizm ve "düzgünlük" gibi alternatif yaşam tarzları sosyal hareketler ortaya çıktı.
2000'li yılların başlarından bu yana tıp uzmanları, ergenler arasında çılgınlık kültürüyle ilişkili alkollü içeceklerin ve kulüp uyuşturucularının (MDMA, kokain, rohypnol, GHB, ketamin, PCP, LSD ve metamfetamin gibi) artan tüketimi sorununu kabul etmiş ve ele almıştır, özellikle Batı dünyasındaki genç yetişkinler.[13] Çalışmalar, ergenlerin birden fazla uyuşturucu kullanma olasılığının genç yetişkinlere göre daha yüksek olduğunu ve kulüp uyuşturucularının tüketiminin, suç teşkil eden davranışların varlığı ve yakın zamanda alkol kötüye kullanımı veya bağımlılığı ile yüksek oranda ilişkili olduğunu göstermiştir.
Uyarıcılar
değiştir
"Psikostimülanlar" olarak da bilinen uyarıcılar, artan uyanıklık, uyanıklık ve hareket gibi zihinsel ve fiziksel işlevlerde iyileşmeler sağlayarak öforiyi tetikler. Bu tür uyarıcılara bazen "üst düzey" de denir. Zihinsel veya fiziksel işlevi azaltan depresanlar veya "düşürücüler", uyarıcılarla tam bir tezat oluşturur ve genellikle işlevsel karşıtları olarak kabul edilir.
Uyarıcılar merkezi ve periferik sinir sistemlerinin aktivitesini arttırır. Yaygın etkiler arasında artan uyanıklık, farkındalık, uyanıklık, dayanıklılık, üretkenlik ve motivasyon, uyarılma, hareket, kalp atış hızı ve kan basıncı ile yemek ve uyku isteğinde azalma yer alabilir.
Uyarıcıların kullanımı, vücudun benzer işlevleri yerine getiren endojen bileşiklerin üretimini önemli ölçüde azaltabilir. Yutulan uyarıcının etkisi geçtikten sonra, kullanıcı kendini depresif, uyuşuk, kafası karışmış ve disforik hissedebilir. Bu durum, halk arasında "çökme" olarak adlandırılır ve uyarıcının yeniden kullanılmasını teşvik edebilir.
Kaynakça
değiştir- ^ "Specialty Drug Classes That Are Costing Consumers an Arm and a Leg". The Motley Fool. 24 Ekim 2015. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024.
- ^ "Crime Areas — Drug Trafficking". europol.europa.eu. Lahey: Europol. 2023. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023.
- ^ Directorate-General for Migration and Home Affairs (2023). "Organised crime and human trafficking — Drug policy". home-affairs.ec.europa.eu. City of Brussels: European Commission. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
- ^ Friedrichs, Jörg (2009). "Part II: The International Fight Against Drugs". Fighting Terrorism and Drugs: Europe and International Police Cooperation. Routledge Advances in International Relations and Global Politics. Londra and New York: Routledge. ss. 111-158. doi:10.4324/9780203934562. ISBN 9780415543514.
- ^ Working with Drug and Alcohol Users. Londra: Jessica Kingsley Publishers. 2012. s. 77. ISBN 9780857006189.
- ^ "3.1 Reasons why people use drugs". Australian Department of Health. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ Horton, R, (Ed.) (March 2007). "Development of a rational scale to assess the harm of drugs of potential misuse". The Lancet. Elsevier. 369 (9566): 1047-53. doi:10.1016/s0140-6736(07)60464-4. ISSN 1474-547X. OCLC 01755507. PMID 17382831.
- ^ Chen, CM; Moss, HB; Yi, HY (March 2014). "Early adolescent patterns of alcohol, cigarettes, and marijuana polysubstance use and young adult substance use outcomes in a nationally representative sample". Drug and Alcohol Dependence. Elsevier. 136: 51-62. doi:10.1016/j.drugalcdep.2013.12.011. ISSN 0376-8716. PMID 24434016.
- ^ "There is no such thing as a safe level of alcohol consumption". The Guardian. 7 Mart 2011. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024.
- ^ a b "Drug harms in the UK: a multicriteria decision analysis". Lancet. London, England. 376 (9752): 1558-65. November 2010. doi:10.1016/S0140-6736(10)61462-6. PMID 21036393.
- ^ Fish, Jefferson M (2006). Drugs and Society: U.S. Public Policy (İngilizce). Rowman & Littlefield. ISBN 9780742542457.
- ^ Thomas Nordegren (2002). The A-Z Encyclopedia of Alcohol and Drug Abuse. Parkland, Fla.: Brown Walker Press. s. 597. ISBN 1-58112-404-X.
- ^ "Recent trends in the use of "club drugs": an Australian review". Substance Use & Misuse. Taylor & Francis. 40 (9-10): 1241-56. 2005. doi:10.1081/JA-200066777. PMID 16048815.
Daha fazla okuma
değiştir- Martin, Christopher S.; Chung, Tammy; Langenbucher, James W. (2017). "Part 1: Defining and Characterizing the Nature and Extent of Substance Use Disorders – Historical and Cultural Perspectives on Substance Use and Substance Use Disorders". Sher, Kenneth J. (Ed.). The Oxford Handbook of Substance Use and Substance Use Disorders: Volume 1. Oxford Library of Psychology. Oxford and New York: Oxford University Press. ss. 27-59. doi:10.1093/oxfordhb/9780199381678.013.001. ISBN 9780199381678.
- Anthony, James; Barondess, David A.; Radovanovic, Mirjana; Lopez-Quintero, Catalina (2017). "Part 1: Psychiatric Comorbidity – Polydrug Use: Research Topics and Issues". Sher, Kenneth J. (Ed.). The Oxford Handbook of Substance Use and Substance Use Disorders: Volume 2. Oxford Library of Psychology. Oxford and New York: Oxford University Press. ss. 27-59. doi:10.1093/oxfordhb/9780199381708.013.006. ISBN 9780199381708. buy hash online.
- Hernández-Serrano, Olga; Gras, Maria E.; Font-Mayolas, Sílvia; Sullman, Mark J. M. (2016). "Part VI: Dual and Polydrug Abuse – Chapter 83: Types of Polydrug Usage". Preedy, Victor R. (Ed.). Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse, Volume 3: General Processes and Mechanisms, Prescription Medications, Caffeine and Areca, Polydrug Misuse, Emerging Addictions and Non-Drug Addictions. Cambridge, Massachusetts: Academic Press, imprint of Elsevier. ss. 839-849. doi:10.1016/B978-0-12-800634-4.00083-4. ISBN 978-0-12-800634-4.
Bağlantılar
değiştir- "The Science of Drug Use: A Resource for the Justice Sector". www.drugabuse.gov. North Bethesda, Maryland: National Institute on Drug Abuse. 26 Mayıs 2020. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
- School-Based Drug Abuse Prevention: Promising and Successful Programs (PDF). Ottawa, Ontario: Public Safety Canada. 31 Ocak 2018. ISBN 978-1-100-12181-9. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
- "Synthetic Drugs: Overview and Issues for Congress" (PDF). Washington, D.C.: Congressional Research Service. 3 Mayıs 2016. 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.