Vikipedi

Fish and chips

Fish and chips, bulamaç kaplı kızarmış balığın patates kızartması ile servis edildiği sıcak yemektir. Yemek İngiltere'de ortaya çıkmıştır ve iki ana bileşeni göçmenler tarafından getirildiği için füzyon mutfağının bir örneğidir.[1][2] Fish and chips, Birleşik Krallık'ta ve diğer birçok ülkede, özellikle de İngilizce konuşulan ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinde yaygın tüketilir.

Fish and chips
Yanında bir dilim limonla tipik bir fish and chips tabağı, İngiltere
Ülke(ler)İngiltere
TürüKızartma
TipiAna yemek
Servis şekliSıcak
Ana malzemelerBulamaç kaplamalı kızartılmış balık ve patates kızartması

Fish and chips ilk olarak 1860'larda İngiltere'de ortaya çıktı ve 1910'da Birleşik Krallık'ta 25.000'den fazla fish and chips satan dükkân vardı. 1930'larda dükkân sayısı 35.000'e çıktı ancak sonrasında eğilim tersine döndü ve 2009'da yalnızca 10.000 dükkân fish and chips satıyordu.[2]

Britanya Hükûmeti, I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında fish and chips tedarikini güvence altına aldı. Bu yemek savaş sırasında Birleşik Krallık'ta karneye tabi olmayan birkaç yemekten biriydi.

Tarihçe

değiştir

Birleşik Krallık'ta kaplanmış ve yağda kızartılmış balık geleneği, Hollanda'dan gelen Batı Sefarad Yahudi göçmenlerine dayandığı düşünülür.[2][3][4][5] İspanya ve Portekiz'den gelip ve 16. yüzyılın başlarında İngiltere'ye yerleşen göçmenler, unla kaplandıktan sonra yağda kızartılan pescado frito'ya benzer bir şekilde kızarmış balık yapıyorlardı. Cuma akşamları Şabat için kızartılmış balık, ertesi gün öğleden sonra shalosh seudot için soğuk yenebilir, bu yüzden tereyağı gibi katı yağ yerine sıvı bitkisel yağ kullanılırdı.[6] Charles Dickens, Oliver Twist'te (1838) "kızarmış balık depolarından" bahseder ve 1845'te Alexis Soyer, A Shilling Cookery for the People'ın ilk baskısında "Yahudi usulü kızarmış balık" tarifi verir. Tarifte balık un ve su karışımı ile kaplanır.[7]

 
Fish and chips (balık ve patates kızartması), bir kağıt sargı içinde (içi yağlı kağıt, dışı normal kağıt) "paket servis" şeklinde

İlk fish and chips dükkânının tam yeri belli değildir. Bilinen en eski dükkânlar 1860'larda Londra'da Joseph Mali[8] ve Oldham, Lancashire yakınlarındaki Mossley'de John Lees tarafından açıldı.[9][10] Bununla birlikte, kızarmış balık ve patates kızartması en az elli yıldır birbirinde bağımsız olarak var olmuştu, bu nedenle daha erken bir zamanda birleştirilme olasılığı göz ardı edilemez.[11]

Kuzey Denizi'ndeki trol balıkçılığının hızla gelişmesi ve 19. yüzyılın ikinci yarısında limanları büyük sanayi şehirlerine bağlayan demiryollarının gelişmesi ve bu sayede taze balığın yoğun nüfuslu yerleşimleri hızlıca taşınabilmesi sayesinde İngiltere'deki işçi sınıfları arasında fish and chips çok yaygın bir haline geldi.[12][13]

Bir yemek olarak derin yağda kızartılmış patatesin (ince veya kalın dilimlenmiş) İngiltere'de ilk olarak yaklaşık aynı dönemde ortaya çıkmış olabilir: Oxford English Dictionary, bu anlamda "cips"in ilk kullanımının Charles Dickens'ın İki Şehrin Hikayesi (1859) kitabında yer aldığını belirtmektedir: "biraz isteksiz yağ damlalarıyla kızartılmış, kavrulmuş patates cipsi".[14][15][16]

Avrupa çapında yaygın olarak kızarmış yiyecek satan mağazalar olmasına rağmen, modern fish and chips dükkânı (modern İngiliz argosunda "chippy")[17][18] Birleşik Krallık'ta kuruldu. İlk fish and chips dükkânları sadece çok temel olanaklara sahipti. Genellikle bu dükkânlarda sadece kömür ateşi ile ısıtılan büyük bir kazan kızartma yağı oluyordu. Fish and chips dükkânı ilerleyen yıllarda oldukça standart bir biçim aldı ve yiyecekler fritözlerin önündeki bir tezgahta sıraya giren müşterilere kağıt ambalajlarda servis edilmeye başlandı. Alfred Hitchcock çocukluğunu Londra'da ailesinin fish and chips dükkânının üstündeki dairede geçirdi.[19] Fish and Chips and the British Working Class (Fish and Chips ve Britanya İşçi Sınıfı) kitabının yazarı Profesör John Walton'a göre, Britanya hükûmeti I. Dünya Savaşı sırasında balık ve patates kızartması tedarikinin korunmasını bir öncelik haline getirdi: "Kabine, ev cephesindeki aileleri iyi durumda tutmanın hayati olduğunu biliyordu. Aksine Alman rejimi halkını iyi besleyemiyordu".[2]

1928'de Harry Ramsden ilk fish and chips dükkânını Guiseley, West Yorkshire'da açtı. 1952'de dükkân tek bir günde 10.000 porsiyon fish and chips servis ederek Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi. George Orwell'in İngiltere'nin kuzeyindeki işçi sınıfı yaşamına ilişkin deneyimini anlattığı The Road to Wigan Pier (1937) adlı eserinde yazar, işçi sınıfına her derde deva gibi görülen 'ev ortamı' arasında fish and chips yemeğinin önemli bir yeri olduğunu belirtti.

II. Dünya Savaşı sırasında, işçi sınıfının temel gıdasını oluşturan fish and chips Birleşik Krallık'ta karneye tabi olmayan birkaç yiyecekten biri oldu.[20] Başbakan Winston Churchill, balık ve patates kızartması kombinasyonunu "iyi arkadaşlar" olarak nitelendirdi.[2] John Lennon fish and chips'i ketçaba bulanmış şekilde severdi.

Britanya usulü fish and chips eskiden eski gazetelere sarılarak verilirdi ancak bu uygulama artık büyük ölçüde sona erdi. Bunun yerine serviste düz kağıt, karton veya plastik kullanılıyor. Birleşik Krallık'ta, Balık Etiketleme Yönetmelikleri 2003[21] ve İrlanda'da Avrupa Toplulukları (Balıkçılık ve Su Ürünleri Ürünlerinin Etiketlenmesi) Düzenlemeleri 2003[22] uyarınca "balık" belirli ticari ad kullanılarak veya balık türü belirtilerek satılabilir; bu nedenle, örneğin, menülerde daha belirsiz "balık ve patates kızartması" yerine "morina ve patates kızartması" kullanılıyor. Birleşik Krallık'ta Gıda Standartları Ajansı catering hizmetlerini bundan muaf tuttu;[23] ancak bazı yerel Ticaret Standartları yetkilileri ve diğer yetkililer sadece "balık ve patates kızartması" adının kullanılamayacağını savunuyor.[24][25][26]

Birleşik Krallık

değiştir
 
İngiltere Oldham'da (Greater Manchester ) mavi bir plaka, 1860'larda fish and chips dükkânının ve fast food endüstrisinin kökenini işaret ediyor

İngiliz kültüründe önemli bir yemek olan fish and chips, 19. yüzyılın ortalarında Londra ve Güney Doğu İngiltere'de daha geniş çevrelerde popüler hale geldi: Charles Dickens, ilk kez 1838'de yayınlanan Oliver Twist'te bir "kızarmış balık deposu"ndan bahseder. Bu sırada İngiltere'nin kuzeyinde derin yağda kızartılmış patates kızartması gelişti. İlk patates kızartması dükkânı, Oldham'daki Tommyfield Market'in şu an bulunduğu yerinde duruyordu.[27] Bu iki yemeğin tam olarak ne zaman ve nerede birleşerek modern fish and chips dükkânı endüstrisi haline geldiği belirsizliğini koruyor. Yahudi bir göçmen olan Joseph Malin, kaydedilen ilk fish and chips dükkânını 1860'ta Londra'da açtı; Bay Lees adında biri 1863 yılında Kuzey İngiltere'deki Mossley'de konseptin öncülüğünü yaptı.[28]

Paket servisin aksine bir balık restoranı konsepti, Londra ve Güney İngiltere genelinde gelişen toptan ve perakende balık ticareti yapan Samuel Isaacs (1856'da Whitechapel, Londra'da doğdu; 1939'da Brighton, Sussex'de öldü) tarafından 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya kondu. Isaacs'ın 1896'da Londra'da açılan ve dokuz peni karşılığında fish and chips, ekmek ve tereyağı, çay sunan ilk restoranı[29] ve popülaritesi, zincirin hızlı bir şekilde genişlemesini sağladı.

 
Hunstanton sahilinde bol yağda kızartılmış pisibalığı ve patates kızartması. Fish and chips deniz kenarındaki tatil yerleriyle ilişkilidir.

Restoranlar halı kaplıydı, masalar servis, örtü, çiçekler, porselen ve çatal-bıçak takımları vardı ve birinci sınıf yemek deneyimini işçi sınıfları için ilk kez ulaşılabilir hale getirdi. Restoranlar Londra, Clacton, Brighton, Ramsgate, Margate ve İngiltere'nin güneyindeki diğer sahil beldelerinde bulunuyorlardı. 20. yüzyılın başlarında restoranların popülerliği artıp 30. restoran da açılınca menü et yemekleri ve diğer çeşit yemekleri de içerecek şekilde genişletildi. Sam Isaacs'ın alameti farikası, söz konusu balığın bir resmini de içeren "This is the Plaice" ifadesiydi. Burada Plaice, pisi balığı gibi balıkları ifade eden bir sözcüktür ve İngilizce yer, mekan anlamına gelen "place" sözcüğü ile benzerliğinden yararlanılarak "Burası Mekan" anlamına gelen kelime oyunu yapılıyor. Oldham's Tommyfield Market'teki mavi bir plaka, 1860 yılında İngiltere'de kızartılan ilk patatesleri ve fish and chips dükkânının ve fast food endüstrilerinin kökenini anıyor.

Dundee Şehir Meclisi, patates kızartmasının ilk olarak 1870'lerde şehrin Greenmarket'inde Belçikalı bir göçmen olan Edward De Gernier tarafından satıldığını iddia ediyor.[30]

Yapılışı

değiştir

Pişirme

değiştir
 
Fritözler

Geleneksel kızartmada donyağı veya domuz yağı kullanılır; ancak günümüzde palm yağı, kanola veya yer fıstığı yağı gibi bitkisel yağlar (nispeten yüksek yanma noktası nedeniyle) yaygın olarak kullanılır. Kuzey İngiltere ve İskoçya'daki satıcıların azınlığı ve Kuzey İrlanda'daki satıcıların çoğu, yemeğe farklı bir tat kattığı için donyağı veya domuz yağı kullanıyor, ancak bu kızarmış patatesleri vejetaryenler ve çeşitli dini inançlara sahip kişiler için uygunsuz hale getiriyor. Domuz yağı, Black Country Living Museum gibi bazı canlı endüstriyel tarih müzelerinde kullanılmaktadır. Balıkların tamamı filetolanır ve balıkta kemik bulunmamalıdır. [kaynak belirtilmeli]

Kalınlık

değiştir

İngiliz patates kızartması genellikle Amerikan usulü patates kızartmasından daha kalındır.[31] ABD'de İngiliz varyantına daha çok benzeyen, bazen biftek kızartması olarak adlandırılan kalın bir patates kızartması türü tüketilir.

Kaplama

değiştir

Britanya ve İrlanda'da, fish and chips dükkânları geleneksel olarak basit bir su ve undan oluşan kaplama kullanır ve bulamacın kabarcıklar oluşturması için biraz sodyum bikarbonat (kabartma tozu) ve biraz sirke eklenir. Başka tariflerde su yerine bira veya süt kullanabilir. Biradaki karbondioksit, hamura daha hafif bir doku kazandırır. Bira ile yapılmış bulamaç turuncu-kahverengi bir renge sahiptir. Basit bir bira bulamacı, hacimce 2:3 oranında un-biradan oluşabilir. Biranın türü, hamurun tadını değiştirir; bazıları lager[32][33] tercih ederken, diğerleri stout veya bitter kullanır.

Balık seçimi

değiştir

Britanya ve İrlanda'da fish and chipste en çok morina ve mezgit kullanılır[34] ancak pisi balığı, vatoz balığıgiller (vatoz özellikle İrlanda'da popüler) ve kaya somonu (birkaç köpek balığı ve benzeri balık türlerini kapsayan bir terim) kullanılır. Geleneksel fish and chips dükkânlarında, adlarına göre çeşitli balık türleri sunulur ("mezgit ve patates kızartması"), ancak bazı restoranlarda ve tezgahlarda belirtilmemiş "balık ve patates kızartması" sunulur.[35]

 
Limon dilimi ve tartar sos ile servis edilen morina ve patates kızartması

Garnitür

değiştir
 
Bezelye püresi ile servis edilmiş fish and chips
 
Demir bir kapta limon dilimi, lahana salatası ve tartar sos ile balık ve patates kızartması

Britanya ve İrlanda'nın çoğu bölgesindeki patates kızartması dükkânlarında, servis sırasında geleneksel olarak fish and chips üzerine tuz ve sirke serpilir.[34] Bazı yerlerde, özellikle Edinburgh'da, "sos" ("tuz ve sos"ta olduğu gibi) sirkeye göre daha gelenekseldir - "sos" kahverengi sos anlamına gelir.[36][37][38][39] İngiltere'de bezelye püresi popüler bir garnitüdür.[40] Tipik olarak salatalık, soğan ve yumurta turşusu da konabilir.[41] Masaya servis restoranlarda ve barlarda, yemek genellikle balığın üzerine sıkmak için bir dilim limonla ve herhangi bir sos veya çeşni eklemeden servis edilir. Müşteri isterse masadaki sosları kullanır.[42] İrlanda, Galler ve İngiltere'de, paket servislerin çoğunda köri sosu veya gravy gibi sıcak yan soslar servis edilir. Soslar genellikle patates kızartmasının üzerine dökülür.

ABD'de genellikle fish and chips ile birlikte tartar sos servis edilir.

Enerji ve besin değerleri

değiştir

Ortalama bir fish and chips porsiyonunda 6 ons (170 gram) kızarmış balık ve 10 ons (280 gram) kızarmış patates vardır. Yaklaşık 1.000 kalori ve yaklaşık 52 gram yağ içerir.[43] Tartar sosun çeşni olarak kullanılması, yemeğe daha fazla kalori ve yağ ekler.

Kültürel etki

değiştir
 
Neon fish and chips tabelası (Londra, 2011)

Uzun süredir devam eden Katolik Kilisesi geleneği olan özellikle Perhiz döneminde ve Cuma günleri et yememe ve bu günlerde et yerine balık yeme alışkanlıkları ağırlıklı olarak Protestan, yarı seküler ve seküler toplumlarda bile devam ediyor. Cuma gecesi fish and chips yemek için geleneksel bir gün olmaya devam ediyor ve birçok kafeterya ve benzeri yemekhanenin haftanın diğer günlerinde menüleri değişirken her Cuma fish and chips çıkmaktadır.[44]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ New Ethnicities and Urban Culture. Oxford: Routledge. 1996. s. 15. ISBN 1-85728-251-5. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2019. 
  2. ^ a b c d e Alexander (18 Aralık 2009). "The unlikely origin of fish and chips". BBC News. 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. 
  3. ^ The Book of Jewish Food: An Odyssey from Samarkand to New York. Knopf. 1996. ISBN 9780394532585. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020 – Google Books vasıtasıyla. 
  4. ^ Eggs in Cookery:Proceedings of the Oxford Symposium of Food and Cookery 2006. Birleşik Krallık: Prospect Books. 2007. s. 183. ISBN 978-1-903018-54-5. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  5. ^ The world of Jewish cooking: more than 500 traditional recipes from Alsace to Yemen. Simon & Schuster. 1999. ISBN 0-684-83559-2. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  6. ^ "The Good Companions: The True Story of Fish & Chips". Eat My Globe. 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2019. 
  7. ^ "Chip-Shop Fried Fish". The Foods of England Project. 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  8. ^ Rayner (3 Kasım 2005). "Enduring Love". The Guardian. Londra. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2003. In 1860 a Jewish immigrant from Eastern Europe called Joseph Malin opened the first business in London's East End selling fried fish alongside chipped potatoes which, until then, had been found only in the Irish potato shops. 
  9. ^ Hyslop (30 Ekim 2013). "Potted histories: fish and chips". Daily Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 4 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  10. ^ "Federation of Fish Friers - Serving the Fish and Chips Industry - History". www.federationoffishfriers.co.uk. 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  11. ^ The Oxford Companion to Food. OUP Oxford. 21 Ağustos 2014. ISBN 9780191040726. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020 – Google Books vasıtasıyla. 
  12. ^ "Did fish and chips come from the north of England?". BBC Radio 4. 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020. 
  13. ^ "Fish and chips - A great English tradition". 16 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  14. ^ "A Tale of Two Cities, by Charles Dickens". www.gutenberg.org. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  15. ^ Davis (4 Ocak 2012). "The master of the snippet". BBC News. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  16. ^ "A Tale of Two Cities". Chapman and Hall. 24 Ocak 1866. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020 – Google Books vasıtasıyla. 
  17. ^ "Chippy smells of chips complaint". BBC News. 7 Kasım 2006. 18 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  18. ^ Hegarty (3 Kasım 2009). "How fish and chips enriched a nation". The Irish Times. Dublin, Ireland. s. 17. 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  19. ^ McGilligan, Patrick (2003). Alfred Hitchcock: A Life in Darkness and Light. s. 13. Regan Books.
  20. ^ "Resources for Learning, Scotland: Rationing". Rls.org.uk. 5 Ocak 1998. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  21. ^ "Fish Labelling Regulations (England) 2003". The Stationery Office. 2003. 10 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2009.  (benzer adlı yasa Birleşik Krallık'taki diğer ülkeler için de geçerlidir)
  22. ^ "European Communities (Fish Labelling) Regulations, 2003" (PDF). 5 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2012. 
  23. ^ "Guidance Notes for England, Scotland, Wales and Northern Ireland" (PDF). Office of Public Sector Information. 2003. 19 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2009.  (Section A.2)
  24. ^ "Food Labelling For Catering Establishments" (PDF). Blackpool Council. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2009. 
  25. ^ "Business Advice Fact Sheet" (PDF). Norfolk County Council. 3 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2009. 
  26. ^ "Labelling & Pricing". Nationwide Caterers Association. 13 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2009. 
  27. ^ Industry and Innovation: Selected Essays. Taylor & Francis. 1990. ISBN 0-7146-3335-6. 
  28. ^ "Tradition Historic UK, Fish and Chips". Historic-uk.com. 17 Nisan 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  29. ^ Burnett, John (2004) England Eats Out, Pearson Education 0-582-47266-0
  30. ^ "Dundee Fact File". Dundee City Council. 8 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2007. 
  31. ^ "Chips, fries or crisps? The internet is divided over potato snack names". The Independent. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. In line with British terminology, the chunky, thick, fried and floury variety should be called chips. Meanwhile, the slimmer and crispier options - a staple in fast food restaurants and American diners - are fries. 
  32. ^ "Deep fried fish in beer". 24 Haziran 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2009. 
  33. ^ Hix (26 Ocak 2008). "Gurnard in beer batter". The Independent. Londra. 23 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2009. 
  34. ^ a b ""Seafish. On Plate. Fish & chips" (UK Sea Fish Industry Authority website)". Seafish.org. 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  35. ^ "It-s basa-and-chips as shoppers choose sustainable fish". The Daily Telegraph. 3 Ağustos 2008. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019. 
  36. ^ "Scotland's sauce wars: Charge for ketchup in Edinburgh leaves customer from Glasgow with chip on shoulder". The Independent. 27 Ağustos 2013. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  37. ^ "Glasgow chippies get ready for the 'salt and sauce' Scottish Cup Final". Daily Record. 18 Nisan 2012. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  38. ^ "Salt 'n' sauce? Capital chippy sauce export bid". Edinburgh Evening News. 6 Nisan 2013. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  39. ^ "Karen Gillan wants Scottish chip sauce – so, what is it?". Radio Times. 18 Haziran 2015. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  40. ^ "Crispy fish & chips with mushy peas recipe". BBC. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2010. 
  41. ^ "British Food: A History". Britishfoodhistory.wordpress.com. 23 Eylül 2012. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. 
  42. ^ "How to Eat Fish and Chips like the British". voices.yahoo.com. 16 Temmuz 2008. 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. 
  43. ^ "Serving the Fish and Chips Industry - Nutritional info". National Federation of Fish Friers. 29 Mart 2018. 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  44. ^ Frying tonight: the saga of fish & chips. Gentry Books. 1972. s. 28. ISBN 0-85614-014-7. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 

Kitap kaynakları

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fish_and_chips&oldid=33445921" sayfasından alınmıştır