Güney Arabistan Seferi (1546)
Güney Arabistan Seferi (1546), Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyılda Hint Okyanusu'nda Portekiz ile mücadelesinde bir evre.
| Güney Arabistan Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Portekiz Savaşları | |||||||||
 16. yüzyılda Hint Okyanusu'nda Osmanlı filosu. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlılar Kathiri Sultanlığı |
.svg){kind=small} Portekiz İmparatorluğu Mahra Sultanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Piri Reis Sultan Badr Bu Tuvayrik |
João de Castro | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 4 kadırga | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||||
Harekat
değiştirOsmanlı Devleti tarafından desteklenen Gucerat Sultanlığı, Gucerat Yarımadası'nda bulunan ve 1538 yılındaki seferde ele geçirilemeyen Portekiz kalesi Diu'yu kuşatırken, Osmanlılar'ın Piri Reis komutasındaki Kızıldeniz filosuna bağlı dört kadırga 1546 Ağustos ayında güney üssü Aden'den harekete geçti.
Filo önce 1538 yılındaki seferinde Hadım Süleyman Paşa tarafından Osmanlı egemenliğine alınan ve Aden'in yaklaşık 800 km doğusunda yer alan Şihr'e uğradı. Burada Kathiri Sultanı Badr Bu Tuvayrik'un güçleriyle birleşen Türk filosu ileri harekâtını sürdürerek 270 kilometre doğuda bulunan ve Portekiz'e yakınlık gösteren Mahra Sultanlığı'na bağlı Kişn'i bombaladı ve Kathiri Sultanı'nın yardımıyla ele geçirdi.
Kişn'in alınmasından sonra bugün Umman topraklarında yer alan Dofar'a çıkartma yapan Osmanlı birlikleri burada bir kale kurdular.
Ardından Arap Yarımadası'nın doğu ucunu dönen filo Kalhat'a taarruz etti. Buradan da ileri harekâtını sürdüren filo Portekiz'in Basra Körfezi girişindeki en önemli kalelerinden biri olan Maskat önlerine geldi. Portekizlileri hazırlıksız yakalayan Türk birlikleri kente doğru taarruza geçti ve limanı yaktı. Bu arada da bir Portekiz ticaret gemisini de ele geçirdi. Harekâtını tamamlayan filo sonbahar aylarında Aden'e döndü.
Sonuçlar
değiştirOsmanlı Devleti, Portekiz'in Hint Okyanusu'ndaki tüm kuvvetlerini Diu'nun savunulmasına yoğunlaştırdığı bir sırada iki kanattan harekete geçmiş; Aden'deki filo 1538 yılında Arap Yarımadası'nın güneyinde 1538 yılında kurulmuş Osmanlı egemenliğini kuvvetlendirip, Portekiz varlığını geriletirken, Bağdat'tan ilerleyen Ayas Paşa komutasındaki kara birlikleri de aynı yıl Basra'yı fethederek Basra Körfezi'ne de açılmıştır. Yemen valiliğine atanan Üveys Paşa da 1546 yılında Taiz'i ele geçirerek bu ülkenin batı kıyılarını teşkil eden Tihâme'de Osmanlı egemenliğini yeniden kurmuştur.
Her iki sefer Piri Reis'in 1551 yılında Basra Körfezi'ndeki Portekiz varlığını tamamen sona erdirmek için açtığı daha büyük sefere zemin hazırlamıştır.
Portekiz destekli Mahra Sultanlığı'na karşı Kişn'in ele geçirilmesinde Osmanlı Devleti'nden destek alan Katiri Emirliği, XIX. yüzyılda da bu defa rakipleri Kuayti Emirliği'ni destekleyen İngilizlere karşı yine Osmanlılardan destek istediler.
Kaynakça
değiştir- Osmanlı İmparatorluğu ve Hindistan yolu, Salih Özbaran, Tarih Dergisi, XXXI (1977) s. 77.
- The Ottoman Age of Exploration, Giancarlo Casale, Oxford University Press (2010), s. 77.
- Yemen`den Basra`ya Sınırdaki Osmanlı, Salih Özbaran, (2004).
- A Landscape of Pilgrimage and Trade in Wadi Masila, Yemen: The Case Ofal-Qisha and Qabr Hud in the Islamic Period, Lynne S. Newton, (2007), s. 100.
- San‘â’ an Arabian Islamic City, R. B. Serjeant-R. Lewcock, Londra (1983), s. 70.